Ứng xử thế nào với năng lượng hạt nhân?

- Cần đặt ra tiêu chuẩn chặt chẽ về an toàn hạt nhân nhằm bảo đảm không để xảy ra các thảm họa như Chernobyl và Fukushima.

TIN LIÊN QUAN

Thông điệp từ diễn đàn Liên Hợp Quốc

Sự cần thiết về năng lượng hạt nhân đối với nhân loại và sự cấp thiết hơn bao giờ hết nâng cao hơn nữa về mức độ an toàn hạt nhân, an toàn phóng xạ. Đó là thông điệp lớn nhất, chung nhất của hầu hết các quốc gia trên thế giới cất lên ở diễn đàn Liên Hợp Quốc (LHQ).

Đúng ngày 26/4/2011, tại New York, Đại hội đồng LHQ khóa 65 tổ chức phiên họp đặc biệt kỷ niệm 25 năm thảm họa hạt nhân Chernobyl. Trong bài phát biểu khai mạc, Tổng Thư ký Ban Ki-moon nhắc lại hậu quả khủng khiếp của thảm họa Chernobyl 25 năm trước đây, đồng thời liên hệ tới sự kiện nghiêm trọng ở Nhà máy Fukushima, Nhật bản, vừa mới xảy ra.

Ông nhấn mạnh: cần một lá chắn hạt nhân toàn cầu để bảo vệ toàn thế giới và lá chắn này sẽ được Liên hợp quốc ủng hộ nhằm đảm bảo các nhà máy điện hạt nhân là nguồn năng lượng hòa bình của nhân loại.

Về hệ thống pháp lý, ông đề nghị cộng đồng thế giới mở rộng các nghị định thư hiện hành, đẩy mạnh hợp tác năng lượng hạt nhân quốc tế và phản ứng khẩn cấp, kịp thời trước những sự cố xảy ra.

Về mặt công nghệ, ông kêu gọi nâng cấp hơn nữa yêu cầu an toàn hạt nhân và an toàn phóng xạ. Một mặt, nỗ lực phát triển các thế hệ lò phản ứng hạt nhân mới với những tính năng an toàn cao nhất, mặt khác, đầu tư nghiên cứu để loại bỏ hoặc lưu giữ an toàn nhiên liệu hạt nhân đã qua sử dụng.

Tiếng nói cất lên từ chính Chernobyl

Thông điệp trên đây cũng đồng thời cất lên từ chính nơi đã xảy ra thảm họa hạt nhân lớn nhất trong lịch sử ngành năng lượng hạt nhân thế giới.

Nơi đây, lễ tưởng niệm các nạn nhân Chernobyl bắt đầu vào nửa đêm 26/4, tại Nhà thờ Chính thống giáo, Giáo trưởng Kirill kéo chuông đúng thời điểm 25 năm trước xảy ra vụ nổ lò phản ứng hạt nhân ở Nhà máy ĐHN Chernobyl.

Cũng trong dịp này Tổng thống Nga, Dmitry Medvedev tới thăm và tham gia các hoạt động tưởng niệm tại đây. Phát biểu ở buổi lễ kỷ niệm trên mãnh đất Ukraine này, ông Medvedev kêu gọi các nước tăng cường các biện pháp bảo đảm an toàn cho các nhà máy điện hạt nhân. Ông nói: Những thảm họa gần đây, đặc biệt là khủng hoảng hạt nhân tại Nhà máy Fukushima của Nhật Bản, cho thấy cần áp dụng các biện pháp thích hợp nhất nhằm bảo đảm năng lượng hạt nhân phục vụ cho mục đích hòa bình, đồng thời đáp ứng nhu cầu năng lượng ngày càng tăng trên thế giới.


Tổng thống Medvedev cho rằng, các nước cần đặt ra tiêu chuẩn chặt chẽ về an toàn hạt nhân nhằm bảo đảm không để xảy ra các thảm họa như Chernobyl và Fukushima. Vấn đề an toàn hạt nhân không chỉ là vấn đề của một quốc gia, mà của toàn thế giới.

Trước đó, ngày 25/4, phát biểu tại Lễ tôn vinh và trao tặng Huân chương Dũng cảm cho 16 người từng tham gia khắc phục hậu quả của thảm họa Nhà máy ĐHN Chernobyl, ông Medvedev tuyên bố: "Chúng ta không được khép lại cánh cửa đi tới tiến bộ. Hạt nhân hòa bình là nguồn năng lượng rẻ nhất và sạch nhất".

Tổng thống Nga còn nhấn mạnh thêm: các tiêu chuẩn an toàn cần phải đạt mức cao nhất. Ông khẳng định: nước Nga đã đúc rút được những bài học kinh nghiệm, các tiêu chuẩn an toàn hạt nhân của Nga hiện nay cao hơn so với các nước khác.

Tiếng nói đa chiều từ những người bình thường

Chính trong dịp, ký ức về thảm họa hạt nhân Chernobyl một phần tư thế kỷ trước được khơi gợi lại, đặc biệt tai họa hạt nhân Fukushima đang còn nóng bỏng, tâm trạng lo lắng và hành xử bức xúc không kìm nén được ở nhiều người, tại một số nước là điều tự nhiên, hoàn toàn hiểu được.

Trong số đó có cả những người trong 3-4 thập niên nay đã sống chung và sử dụng điện hạt nhân. Những người này đã tham gia đoàn biểu tình diễn ra trên cây cầu bắc qua sông Rhine, nối Pháp và Đức dưới khẩu hiệu kêu gọi tránh lặp lại thảm họa Chernobyl và Fukushima.

Và cả những người đang sống cả ngàn cây số cách xa các địa điểm “dự kiến” xây nhà máy ĐHN nằm trên lãnh thổ các nước láng giềng. Đó là cuộc tụ họp ở Bangkok với sự tham gia khoảng ba, năm chục người bày tỏ sự phản kháng các nước láng giềng này đã, đang hoặc dự định sẽ xây dựng các nhà máy điện hạt nhân.

Cũng chính trong thời điểm đầy nhạy cảm này đối với nền công nghiệp hạt nhân, có thể nhận thấy một sự trầm lắng, suy tư và tĩnh táo của số đông người dân ở nhiều nước trên thế giới.

Và cả tiếng nói mạnh mẽ. Trường hợp ở Thụy Điển là một ví dụ tiêu biểu. Sau sự cố hạt nhân Three Mile Island ở Mỹ năm 1979, Thụy Điển bỏ phiếu đóng cửa toàn bộ các lò phản ứng hạt nhân vào năm 2010. Tuy nhiên, sau đó quyết định này đã bị chính phủ từ bỏ, chỉ có 2 lò phản ứng quá hạn sử dụng bị đóng cửa. Hiện nay, trên đất nước này vẫn còn 10 lò phản ứng hạt nhân cung cấp gần 50% nhu cầu về điện cho cả nước.

Đặc biệt,  mới đây có cuộc trưng cầu ý kiến về việc xây dựng một bãi chứa 5.000 tấn nhiên liệu đã qua sử dụng (gọi là rác thải hạt nhân). Có những 88% cư dân sinh sống xung quanh địa điểm bãi chứa đó bỏ phiếu - đồng ý. Giải thích sự kiện trên, Nhà vật lý hạt nhân Claes Thegerstrom cho biết: Người Thụy Điển thích năng lượng hạt nhân hơn, và sợ sự nóng lên của toàn cầu hơn.

Nhìn nhận một cách khách quan, mỗi loại năng lượng có những ưu thế riêng và nhược điểm riêng. Năng lượng hạt nhân cũng vậy. Cùng với nhịp độ phát triển kinh tế hoàn cầu hiện nay, nhu cầu điện năng ngày càng tăng. Mỗi lọai điện năng đều có vai trò nhất định. Nhưng trong vòng ba bốn thập niên tới, chưa nhìn thấy nguồn năng lượng nào khả dĩ đáp ứng nhu cầu phát triển của nhân loại, ngoài năng lượng hạt nhân. Cho đến nay, chỉ điện hạt nhân (hay điện phân hạch), là sự lựa chọn tối ưu nhất.

Sự lo ngại với sự cố Chernobyl trước đây và Fukushima vừa rồi không thể bắt nhân loại quay lưng với điện hạt nhân, chỉ buộc mọi quốc gia phải rút ra được những bài học đã qua, phải tăng cường bảo đảm an toàn hạt nhân, an toàn phóng xạ đến mức cao nhất khi bước vào con đường phát triển nguồn điện năng này.

Trần Hoàng Hà