TQ: Bước đi tham vọng thống lĩnh tiền tệ Châu Á

- Ngân hàng Đầu tư Hạ tầng Châu Á (AIIB) đã chính thức được khởi động một cách lặng lẽ thay vì ồn ào như dự định.

Trang Xinhua của Trung Quốc hôm 24/10 đưa một bản tin khá vắn tắt về lễ ký kết thành lập Ngân hàng Đầu tư Hạ tầng Châu Á (AIIB).

Theo tờ báo này, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã gặp đại diện của 21 nước sáng lập vào cuối buổi sáng trong lễ ký kết bản ghi nhớ. Ngân hàng có vốn 100 tỷ USD và con số đóng góp ban đầu khoảng 50 tỷ, phần lớn từ Trung Quốc. Đây là một tổ chức phát triển liên chính phủ tại châu Á, có trụ sở tại Bắc Kinh và dự kiến sẽ chính thức hoạt động vào cuối năm 2015.

Các nước tham gia tổ chức này bao gồm: Bangladesh, Brunei, Campuchia, Trung Quốc, Ấn Độ, Kazakhstan, Kuwait, Lào, Malaysia, Mông Cổ, Myanmar, Nepal, Oman, Pakistan, Philippines, Qatar, Singapore, Sri Lanka, Thailand, Uzbekistan và Việt Nam.

Thông tin báo chí Trung Quốc đưa về sự kiện này ngắn gọn và khá mờ nhạt, trái ngược với quy mô và kỳ vọng biến AIIB trở thành một tổ chức tài chính ngân hàng cạnh tranh trực tiếp với Ngân hàng Thế giới (WB) và Ngân hàng phát triển châu Á (ADB), nơi mà Mỹ và Nhật vẫn đang thống trị.

Trước đó, Trung Quốc dự kiến sẽ công bố về sự thành lập của ngân hàng này bên lề Hội nghị thượng đỉnh APEC được tổ chức tại Bắc Kinh vào tháng tới. Tuy nhiên, sự rút lui vào phút chót của Hàn Quốc, Úc và Indonesia có lẽ đã khiến Trung Quốc thay đổi thời điểm cũng như cách thức công bố.

Trung Quốc nhắm đến cả một số nước châu Âu và đã âm thầm vận động các nước này cũng như trong khắp khu vực châu Á

Theo Thediplomat, sự thiếu vắng của hầu hết các nước lớn trong khu vực, nhất Hàn Quốc, Úc và Indonesia là một thất bại mất mặt của Trung Quốc. Nó cũng cho thấy tầm ảnh hưởng của Mỹ trong khu vực không hề nhỏ. Báo chí Bắc Kinh cũng như phương Tây từ trước đó cũng đã nói về sự vận động hành lang của Mỹ trong việc ngăn chặn các nước khác tham gia vào AIIB.

Trong kế hoạch ban đầu đưa ra hồi tháng 10 năm ngoái, Trung Quốc còn nhắm đến cả một số nước châu Âu và đã âm thầm vận động các nước này cũng như trong khắp khu vực châu Á. Tuy nhiên, trong thời điểm khởi đầu này, chưa có một nước EU nào tham gia. Nước lớn duy nhất tham gia vào AIIB là Ấn Độ. Đây có thể sẽ là cổ đông lớn thứ 2 tại đây, sau Trung Quốc.

Theo tờ Yonhap, thứ Ba vừa qua, Bộ trưởng Tài chính Hàn Quốc Choi Kyung-hwan đã gặp Bộ trưởng Tài chính Trung Quốc Lou Jiwei tại Bắc Kinh. AIIB đứng đầu trong chương trình nghị sự của 2 bên. Tuy nhiên, Seoul quan ngại về cơ cấu quản trị và sự đảm bảo đồng tiền đầu tư của AIIB.

Úc, trong khi đó, cũng đã bày tỏ quan ngại giống hệt Hàn Quốc cho dù chỉ trong tuần trước tờ báo The Australian cho biết: "Úc sắp cùng chính phủ Trung Quốc lập ngân hàng hạ tầng 50 tỷ USD". Còn Indonesia từ chối tham gia ở giai đoạn đầu với lý do rằng chính phủ mới thành lập nên chưa có thời gian để xem xét đề nghị của Bắc Kinh.

Cho dù thiếu vắng Canberra và Seoul, AIIB vẫn đã được khởi động và theo kế hoạch sẽ đi vào hoạt động cuối năm tới. Đây là bước đi có lẽ không thể thay đổi trong chính sách đối ngoại của Trung Quốc.

Trước đó, Trung Quốc đã công khai ý định muốn đóng vai trò quan trọng hơn trong các tổ chức tài chính quốc tế. Tuy nhiên, WB vẫn hoàn toàn dưới sự thống trị của Mỹ, còn ADB dưới bàn tay của Nhật Bản. Tại ADB, Nhật Bản và Mỹ hiện là hai cổ đông lớn nhất với quyền bỏ phiếu lên tới 26%, trong khi Trung Quốc chỉ có 5,47%. 

Trung Quốc đã công khai ý định muốn đóng vai trò quan trọng hơn trong các tổ chức tài chính quốc tế

Không chỉ muốn cạnh tranh với ADB và WB trong đầu tư, Trung Quốc thành lập AIIB còn để hỗ trợ cho chính sách thúc đẩy khu vực thương mại siêu tự do tại khu vực, phát triển hạ tầng giao thông liên khu vực và triển khai "con đường tơ lụa" nhằm đưa hàng hóa tới khắp các nước trong khu vực cũng như vươn tới châu Âu. Trung Quốc có kế hoạch xây dựng một đường sắt liên kết trực tiếp từ Bắc Kinh đến Baghdad.

Mạnh Hà