Osama bin Laden, bộ mặt của lực lượng khủng bố, chủ mưu vụ tấn công khủng bố Mỹ ngày 11/9/2001 làm hơn 3.000 người chết, đã bị tiêu diệt, Tổng thống Mỹ Obama tuyên bố tối 1/5.

Khét tiếng khủng bố toàn cầu

Sự tàn ác đã giúp Bin Laden nổi tiếng khắp thế giới. Trong vụ khủng bố 11/9 ở Mỹ, Trung tâm thương mại thế giới đã bị phá hủy bởi hai chiếc máy bay bị không tặc, Lầu Năm Góc bị phá hủy một phần vì chiếc máy bay bị không tặc thứ 3 và một chiếc máy bay thứ tư đâm xuống vùng nông thôn của bang Pennsylvania.

Theo các chuyên gia, Bin Laden - chỉ huy cuồng tín, người Ả rập Xê út, đã điều hành tổ chức của mình giống như một công ty đa quốc gia, với các chi nhánh hoạt động bí mật ở hàng chục quốc gia, âm mưu khủng bố, quyên góp tiền và tuyển dụng các thanh niên Hồi giáo trẻ, thậm chí là cả các bé trai, từ nhiều quốc gia tới các trại huấn luyện của mình ở Afghanistan.

Bin Laden đã dùng những thành quả của gia đình - một tài sản riêng ước tính hàng trăm triệu USD - để tài trợ cho Al Qaeda trong cuộc truy tìm một quốc gia liên Hồi giáo mới. Bin Laden được bao nhiêu phần trong tài sản của gia đình vẫn là vấn đề gây tranh cãi. Ước tính từ hàng chục tới hàng trăm triệu USD.

Trước khi vụ 11/9 diễn ra, Bin Laden đã nằm trong danh sách 10 đối tượng bị truy nã gắt gao nhất của FBI. Bin Laden dính líu tới một loạt vụ tấn công chết người, quy mô lớn - vốn ngày càng tăng và thành công từ những năm 1990. Đó là các vụ tấn công chết người nhằm vào lính Mỹ tại Somalia hồi tháng 10/1993, vụ đánh bom vào hai đại sứ quán Mỹ tại Đông Phi làm 224 người thiệt mạng hồi tháng 8/1998 và vụ tấn công vào tàu USS Cole làm 17 thủy thủ thiệt mạng hồi tháng 10/2000.

Bin Laden đã thoát khỏi các vụ vây bắt suốt nhiều năm, có lần tên này trốn khỏi một trại huấn luyện ở Afghanistan chỉ vài giờ trước khi tên lửa Mỹ san bằng nơi này.

Ngày 11/9/2001 nước Mỹ bị khủng bố, các nguồn tin cho hay, hàng loạt bằng chứng cho thấy đó là tác phẩm của Bin Laden. Chỉ trong vòng vài ngày, những người nắm được thông tin điều tra, cho hay, họ đã có bằng chứng.

Sáu ngày sau khi nước Mỹ' bị khủng bố, Tổng thống lúc đó là George W. Bush khẳng định, Bin Laden là nghi phạm số 1. "Tôi muốn công lý. Bin Laden sẽ bị bắt, dù sống hay đã chết".

Bin Laden sinh ra trong nhung lụa

Osama bin Laden chào đời ở Ả rập Xê út năm 1957, là con thứ 17 trong số 52 đứa con của một gia đình giàu lên nhờ kinh doanh xây dựng.

Cha Osama bin Laden là Mohamed bin Laden, người gốc Yemen di cư sang Ả rập Xê út khi còn là một đứa trẻ. Ông trở thành tỷ phú nhờ việc đưa hãng của mình thành công ty xây dựng lớn nhất Ả rập Xê út. Sau khi trở nên giàu có, bố của Bin Laden đã kết thân và lợi dụng mối quan hệ với hoàng gia Ả rập.


Một trong số 4 bà vợ của Mohamed bin Laden chính là mẹ của Osama bin Laden. Bin Laden con được thừa hưởng một phần tài sản của gia đình ngay từ khi còn ít tuổi sau khi bố qua đời trong một tai nạn máy bay.

Nhà Bin Laden nổi tiếng vì tuân thủ các quy định tôn giáo. Khi còn trẻ, Osama bin Laden đã học cùng các học giả Hồi giáo. Hai dự án có uy tín nhất của gia đình Bin Laden chính là: tu sửa các thánh đường ở Mecca và Medina, hai địa điểm linh thiêng nhất của đạo Hồi.

Khi học ở Jeddah, mối quan tâm tôn giáo của Osama bắt đầu có bước ngoặt chính trị. Một trong các giáo viên của Osama bin Laden là Abdullah Azzam, một học giả người Palestine, nhân vật chủ chốt trong sự trỗi dậy của phong trào liên đạo Hồi mới. Azzam thành lập một tổ chức giúp các mujahedeen chiến đấu chống lại Liên Xô hồi những năm 1970.

Bin Laden nhanh chóng trở thành nhà tài trợ chính cho tổ chức này. Osama bin Laden dùng các mối quan hệ của gia đình để quyên góp tiền. Rời Ả rập Xê út để sang Afghanistan theo tiếng gọi chống quân Liên Xô của Mỹ vào năm 22 tuổi, Bin Laden tiếp tục sống ở đây hơn 30 năm. Nhân vật này dùng thiết bị xây dựng của gia đình để giúp chiến binh Hồi giáo xây hầm trú ẩn, hầm ngầm và các con đường xuyên qua các dãy núi lởm chởm ở Afghanistan và tham chiến.

Thành lập Al Qaeda

Cuối những năm 1980, Osama bin Laden thành lập Al Qaeda (theo tiếng Ả rập nghĩa là căn cứ). Theo nhà phân tích khủng bố của CNN là Peter Bergen, ban đầu tổ chức này rất tầm thường. Một trong những mục đích của nó là cung cấp giấy tờ cho chiến binh Ả rập, những đối tượng chống Liên Xô ở Afghanistan, gồm cả giấy chứng tử.

Al Qaeda, dưới sự lãnh đạo của Bin Laden, đã mở một loạt nhà nghỉ cho các chiến binh Ả rập và gia đình họ. Al Qaeda còn mở và điều hành các trại huấn luyện để giúp lực lượng chiến binh này chuẩn bị cho cuộc chiến chống Liên Xô tại Afghanistan.

Đầu những năm 1990, với sự tan rã của Liên Xô, Bin Laden bắt đầu để mắt tới cường quốc còn lại của thế giới - Mỹ. Bin Laden quay lại Ả rập Xê út sau khi quân Liên Xô rời Afghanistan.

Trong một cuộc trả lời phỏng vấn CNN vào năm 1997, Bin Laden tuyên bố thánh chiến chống Mỹ. Cuộc xâm chiếm Kuwait của Iraq đã tạo nên bước ngoặt trong sự nghiệp của Bin Laden.

Khi Mỹ gửi quân tới Ả rập Xê út để đánh Iraq trong cuộc chiến vùng vịnh, Bin Laden rất oán hận. Tên này đề nghị đưa quân giúp bảo vệ Ả rập Xê út nhưng bị chính quyền phớt lờ.

Bin Laden bắt đầu nhắm vào các mục tiêu Mỹ ở Ả rập Xê út. Do những chỉ trích nhằm vào Bin Laden gây quá nhiều rạn nứt trong nội bộ chính phủ Ả rập Xê út, tên này và những người ủng hộ rời đất nước để tới Sudan vào 1991.

Đưa Al Qaeda lên tầm toàn cầu

Theo giới chức Mỹ, tại Sudan, Al Qaeda bắt đầu trở thành mạng lưới khủng bố với Bin Laden nắm quyền lãnh đạo. Dùng tài sản riêng, Bin Laden mở hoạt động trong nhiều lĩnh vực, liên quan tới xây dựng, xuất khẩu và trồng trọt.


Theo một số lời khai ở tòa, Bin Laden đã phái một trong số những phó tướng của mình là Mohammed Atef đi giúp huấn luyện người Somalia tấn công lực lượng gìn giữ hòa bình của Mỹ tại đây. Sau này, khi trả lời phỏng vấn, Bin Laden từng tuyên bố ngầm rằng bản thân có liên quan tới cái chết của 18 lính Mỹ tại Mogadishu năm 1993.

Cũng vào năm 1993, khủng bố đánh bom Trung tâm thương mại thế giới ở New York, giết hại 6 người và làm hàng trăm người bị thương. Cái tên Bin Laden bắt đầu được xướng lên cùng những kẻ chủ mưu khác trong vụ việc. Chủ mưu vụ tấn công Ramzi Yousef sau này thừa nhận, có quan hệ chặt chẽ với Al Qaeda.

Năm 1996, bin Laden đưa cuộc chiến chống Mỹ của mình lên một bước cao hơn. Vào thời điểm này, Bin Laden đã bị Ả rập Xê út tước quyền công dân và bị buộc phải rời khỏi Sudan dưới sức ép của Mỹ đặt lên chính quyền Sudan. Bin Laden quay lại Afghanistan, nơi nhận được sự che chở của Taliban, vốn đang lãnh đạo quốc gia này. 

Từ đây, Mỹ bắt đầu nhận ra mối đe dọa ngày càng lớn từ Bin Laden và đề cập tới tên này là nhà tài trợ chính cho khủng bố trong một báo cáo của chính phủ.

Tại Afghanistan năm 1996, bin Laden ban bố sắc lệnh tôn giáo nhan đề: "Thông cáo chống Mỹ, những kẻ chiếm hữu mảnh đất có hai thánh đường linh thiêng". Sắc lệnh ghi, "không có gì quan trọng hơn là đánh đuổi bọn xâm lược Mỹ".

Trong cuộc trả lời phỏng vấn đầu tiên với truyền thông phương tây năm 1997, Bin Laden tố cáo Mỹ "không công bằng, phạm tội và bạo ngược". Tháng 2/1998, Bin Laden mở rộng danh sách mục tiêu, đưa ra sắc lệnh tôn giáo mới chống tất cả người Mỹ, kể cả dân thường.

"Người Mỹ sẽ bị tiêu diệt ở bất kỳ nơi nào được tìm thấy trên thế giới này", Bin Laden viết. Sắc lệnh mới công bố thành lập "Mặt trận Hồi giáo toàn cầu để thánh chiến chống Do Thái và những kẻ xâm lược", có kèm chữ ký của Ayman al-Zawahiri, lãnh đạo nhóm khủng bố al-Jihad của Ai Cập.

Sáu tháng sau, các vụ nổ phá hủy đại sứ quán Mỹ tại Kenya và Tanzania, làm 224 người chết và hơn 4.000 người bị thương. Công tố viên Mỹ sau đó chỉ rõ Bin Laden là chủ mưu các vụ tấn công.

Vào thời điểm, những chiếc máy bay bị không tặc đâm vào Trung tâm thương mại thế giới và Lầu Năm Góc - biểu tượng của thương mại và quân sự Mỹ, mạng lưới khủng bố của Al Qaeda đã lên tới tầm toàn cầu.

  • Hoài Linh (Theo CNN, AP)