Vì sao Mỹ và Cuba bình thường hóa quan hệ?

Trong các thông điệp được phát sóng trên truyền hình cùng lúc, hai nhà lãnh đạo cho biết sẽ bắt đầu một chương mới, sau khi phía Cuba trả tự do cho nhà thầu Mỹ Alan Gross.

Cùng lúc, Chủ tịch Cuba Raul Castro và Tổng thống Mỹ Barack Obama thông báo bình thường hóa quan hệ song phương sau nhiều thập niên băng giá.

Chính quyền Obama đã nỗ lực trong nhiều năm đòi Cuba thả Alan Gross. Vào đầu năm 2013, nhà lãnh đạo Mỹ cho phép các cuộc đàm phán bí mật ở Canada và Vatican. Yếu tố then chốt của đàm phán là sức khỏe ngày càng suy yếu của Alan Gross.

Việc Alan Gross tiếp tục bị giam giữ là điểm nhức nhối lớn trong quan hệ song phương, và nếu ông này chết trong một nhà tù Cuba thì điều này chắc chắn sẽ là trở ngại lớn nhất.

Vào tháng 8, luật sư của Alan Gross cho biết ông không chắc thân chủ của mình còn sống được bao lâu. Vì vậy, sức ép lên chính phủ Cuba ngày càng lớn, trước khi tình trạng của nhà thầu Mỹ trở nên tồi tệ hơn.

Một số nhà phân tích cũng cho rằng, quyết định của Cuba còn xuất phát từ tình trạng khủng hoảng kinh tế mà đồng minh của nước này, Venezuela, đang phải đối mặt. Venezuela đã hỗ trợ cho Cuba về kinh tế trong nhiều năm, nhưng tình trạng giá dầu tụt giảm đã tác động mạnh đến nước này và có thể làm dấy lên lo ngại ở Havana rằng, đồng minh của họ sẽ không thể hào phóng nữa.

Một loạt bài báo kêu gọi Mỹ dỡ bỏ cấm vận chống Cuba trên tờ Thời báo New York cũng cho thấy, dấu hiệu về sự thay đổi trong tư tưởng một số nhà hoạch định chính sách, mong muốn Mỹ theo đuổi một lập trường mềm dẻo hơn với Cuba.

Tổng thống Obama rất thẳng thắn khi thông báo sẽ bình thường hóa quan hệ với Cuba. Ông khẳng định, nhiều thập niên cô lập không giúp Mỹ đạt được mục tiêu của mình về Cuba, đồng thời thừa nhận, chính sách của Washington về Cuba những năm qua chỉ có "rất ít ảnh hưởng".

Còn Chủ tịch Raul Castro thì tỏ ra dè dặt. Ông nhấn mạnh sẽ vẫn có "những khác biệt sâu sắc" giữa hai nước. Nội dung phát biểu của nhà lãnh đạo Cuba cũng rất thận trọng, không hề có một dấu hiệu hoan hỉ nào như nhiều người có thể trông đợi vào ngày hai bên thông báo bình thường hóa quan hệ.

Ông Raul còn vài lần nhắc đến anh trai mình, cựu Chủ tịch Fidel Castro, ngụ ý rằng các cuộc đàm phán đã được người chỉ huy cuộc cách mạng Cuba năm 1959 chấp thuận.

Dân chúng Cuba chịu ảnh hưởng rất lớn từ cấm vận của Mỹ, và dù việc dỡ bỏ cấm vận chưa có trong danh sách hiện tại, Tổng thống Obama đã công bố một loạt biện pháp mà rồi sẽ tạo ra khác biệt cho đời sống của người dân quốc đảo này.

Số tiền được phép gửi chuyển sẽ tăng gấp 4 lần từ 500USD lên tới 2.000USD trong mỗi quý. Các nhà cung cấp dịch vụ viễn thông được phép cải thiện cơ sở hạ tầng của Cuba, để có thêm nhiều người dân nước này tiếp cận Internet.

Cuba cũng có thể nhập khẩu các vật liệu xây dựng để xây dựng nhà tư - một động thái nhằm cải thiện tình trạng thiếu nhà ở thích hợp ở nước này.

Các hạn chế đi lại tới Cuba cũng được nới lỏng, giúp cho việc thăm hỏi người thân và các dự án nhân đạo xuyên biên giới trở nên dễ dàng hơn.

Thanh Hảo