- Pele vĩ đại, Maradona cũng vậy, nhưng họ chỉ gói gọn trong một giai đoạn nhất định, và không bao giờ sánh được với Johan Cruyff về sức ảnh hưởng.

Johan Cruyff xứng đáng được xem như Karl Marx của bóng đá thế giới, vì những di sản và hệ tư tưởng mà ông để lại.

Khi Cruyff định nghĩa lại bóng đá

Sjaak Swart, người giữ kỷ lục khoác áo Ajax (603 trận), nhớ lại khoảnh khắc lần đầu tiên ông gặp Cruyff, “một chàng trai trẻ, nên gọi là một cậu bé thì đúng hơn, và chẳng có gì nổi bật”. Thực tế là có chút nổi bật nhờ vẻ bề ngoài.

{keywords}
Cruyff trong màu áo Ajax năm 1969

Ngày ấy, năm 1963, khi Cruyff bắt đầu được xuất hiện trong đội một Ajax, những gì các đồng đội được thấy là hình ảnh chàng trai mảnh khảnh với mái tóc dài khá không mấy gọn gàng.

Swart nhanh chóng thay đổi cách nhìn về Cruyff khi họ chính thức trở thành đồng đội của nhau. Swart, lớn hơn Cruyff 9 tuổi, từng trò chuyện trên đài truyền hình Hà Lan: “Cậu ấy thật tuyệt vời, một thiên tài của bóng đá thế giới”.

Giá trị của Cruyff được phát hiện bởi Rinus Michels, một trong những nhà cầm quân vĩ đại nhất lịch sử bóng đá thế giới, cũng là cha đẻ của “totaalvoetbal” (“Total Football” trong tiếng Anh; Ở Việt Nam được biết đến qua tên gọi “bóng đá tổng lực”, và cách hiểu này không thực sự chuẩn xác, hạn chế rất nhiều so với khái niệm gốc).

Dưới ảnh hưởng của Michels, Cruyff trở thành một thiên tài sân cỏ thực sự. Ông cùng Ajax thống trị châu Âu, với 3 danh hiệu C1 liên tiếp các mùa 1970-71, 1971-72, 1972-73. Bản thân Cruyff trở thành người đầu tiên trong lịch sử 3 lần giành Quả bóng vàng châu Âu (xin nhấn mạnh là QBV châu Âu, danh giá hơn nhiều so với QBV FIFA ra đời từ 2010).

Cruyff cống hiến cho Ajax trong xấp xỉ một thập niên, trước khi ông đặt chân đến thành phố Barcelona. Từ Ajax đến Barca, Cruyff như một người định nghĩa lại bóng đá thế giới.

Ông đã làm những gì? Trước thời Cruyff, người ta định nghĩa bóng đá là mỗi vị trí có một nhiệm vụ khác nhau, tuân thủ theo một số logic nhất định.

{keywords}
Cruyff và Pep Guardiola, một trong những học trò lớn nhất của ông

Cruyff đã phá bỏ những gì gọi là logic. Trong thứ bóng đá nổi tiếng “totaalvoetbal”, khái niệm vị trí gần như không tồn tại. Cả đội bóng di chuyển không ngừng để hoán đổi vị trí, nhưng không làm mất sức. Các hậu vệ có thể là những người ghi bàn, trong khi ở một thời điểm nào đó vai trò phòng ngự thuộc về tiền đạo.

Bóng đá của Cruyff là khả năng kiểm soát không gian, đội hình dâng cao để chiếm lĩnh ngay phần sân đối thủ. Ở Cruyff là những cú lừa bóng tinh tế, đầy kỹ thuật nhưng cũng rất khoa học. Ở Cruyff, mọi thứ cần được đơn giản hóa. Nhưng sự đơn giản ấy không phải ai cũng làm được.

Nhà tư tưởng của bóng đá thế giới

Trong vai trò một cầu thủ, Cruyff đứng chung hàng ngũ với Pele và Diego Maradona. Pele vĩ đại nhờ những chiếc Cúp danh giá mà ông mang về cho Brazil, cùng hơn 1.000 bàn thắng. Maradona vĩ đại qua cái cách ông đưa những đội bóng mình thi đấu đến với vinh quang, cùng vẻ đẹp mê hồn trong cách ông chơi bóng.

Nhưng Pele và Maradona chỉ tạo dấu ấn trong từng giai đoạn riêng. Khi treo giày, họ chẳng còn làm được gì ngoài những lần xuất hiện trên báo chí để cãi nhau.

Vì thế, có thể khẳng định huyền thoại người Hà Lan vĩ đại hơn Pele và Maradona, hay bất kỳ ai khác. Sự vĩ đại ở đây là những gì ông để lại cho bóng đá thế giới. Có những người được gọi là “Vua”, nhưng riêng Cruyff là một vị “Thánh”.

{keywords}

Cruyff là nhà tư tưởng vĩ đại nhất trong lịch sử bóng đá

Từ vai trò một cầu thủ đến cương vị HLV, Cruyff để lại một tư tưởng lớn cho bóng đá thế giới. Tư tưởng ấy xuất phát từ mô hình đào tạo trẻ mà ông khai sinh ở Barca, với học viện La Masia danh tiếng.

La Masia đã đào tạo rất nhiều thế hệ nhân tài, từ Pep Guardiola đến Xavi, Carles Puyol, cho đến những Andres Iniesta và Lionel Messi ngày nay. Cruyff đã làm đổi đời Barca, với danh hiệu vô địch châu Âu đầu tiên trong lịch sử năm 1992. Ông để lại tư tưởng “cruyffistas” (có thể hiểu là trường phái bóng đá của Cruyff), để rồi Barca trở thành đội bóng xuất sắc nhất trong gần 2 thập niên đầu tiên của thế kỷ này.

“Cruyffistas” sẽ tiếp tục là nền tảng cho Barca trong tương lai lâu dài. Không chỉ vậy, nhiều nền bóng đá thế giới cũng đang học theo tư tưởng ấy. Cruyff đã làm nên những điều kỳ diệu, thay đổi lịch sử và thay đổi quan niệm về bóng đá.

So sánh luôn khập khiễng, nhưng có thể nói Cruyff cũng giống như Karl Marx trong thế giới bóng đá.

Ngọc Huy