Từng có con đường mang tên Tôn Đức Thắng ở Ukraina

Bạn có thể tìm thấy tại Trung tâm Odessa (Ukraina) các phố mang tên Lenina, Carla Marsa, và cả phố Ton Duc Thang (Tôn Đức Thắng).

LTS: Tuần Việt Nam trân trọng giới thiệu tới bạn đọc bài viết của tác giả Nguyễn Vũ Anh - những hoài niệm về Odessa, thành phố lớn thứ 3 của Ukraina, xinh đẹp và bình yên vào những năm cuối 1980.

Biết nói gì về Odessa nhỉ. Về cái thành phố mà tôi đã gắn bó trong vòng 8 năm trời nơi đất khách. Tôi coi nó là thành phố ruột thịt thứ hai của tôi sau Hà Nội. Odessa đã cho tôi nhiều lắm: những kiến thức vô giá, tình yêu, tình bạn, sự nhận thức về cuộc sống. Odessa đồng thời cũng đem lại cho tôi nỗi buồn và sự thất vọng.

Tôi biết gì về Odessa khi tôi nhận được giấy báo đi học tại đây. Hầu như chẳng biết gì cả ngoài những gì tôi đã đọc được trên một tiểu thuyết trinh thám, qua bài hát trữ tình "Chiều hải cảng" hay qua một vài người đã từng học tại Liên Xô. Odessa, nằm trên bờ biển Đen là thành phố của tội phạm và mại dâm. Mẹ tôi đã lo lắng biết bao khi biết tin tôi phải đến đó.

Tháng 8/1989 chúng tôi lên tàu hoả tại Moscow để xuống Odessa. Tôi không nhớ đoàn chúng tôi có bao nhiêu người gồm sinh viên của khá nhiều trường.

Nhà ga xe lửa Odessa

Theo những gì tôi thấy trên Ti vi, tôi luôn nghĩ rằng người Liên Xô thật to béo và xấu xí. Các cô gái mặt tròn xoe với đầy tàn nhang. Vậy mà, giá các bạn thấy được cảm giác của tôi lúc nhìn thấy các cô bé Odessa (những cư dân đầu tiên của thành phố mà chúng tôi gặp) này nhỉ. Thật sự là sốc nặng. Vẻ đẹp của các cô bé đã làm thay đổi mọi quan niệm của tôi về người Liên Xô.

Cả ngày và tối hôm đó chúng tôi đã phải vận dụng mọi khả năng ngôn ngữ nghèo nàn của mình để làm quen và kết bạn với các cô bé và cậu bé (ít ra họ cũng quãng 15 - 16 tuổi). Thằng thì bày trò ảo thuật với quân bài, thằng thì ba hoa về võ thuật (thời gian này đài Liên Xô đang chiếu phim Thiếu Lâm tự). Cái cảm giác đầu tiên thật đáng nhớ.

Mùa đông Odessa

Odessa là một thành phố không nhỏ với hơn 1 triệu dân. Theo quy định của Liên Xô, cứ thành phố nào có hơn 1 triệu dân sẽ được xây đường tàu điện ngầm. Odessa không có tàu điện ngầm chỉ vì cấu trúc địa chất khá đặc biệt. Dưới lòng Odessa là cả một tầng đá rất rắn xen lẫn với cát nên việc xây đường tàu ngầm là rất tốn kém và không an toàn.

Các bạn đã nghe về các hệ thống đường ngầm tự nhiên của Odessa chưa nhỉ. Thời chiến tranh thế giới thứ 2 du kích của thành phố đã ẩn náu trong đó để tiến hành các hoạt động chống lại quân phát xít. Odessa hẹp và trải dài ven bờ biển Đen xinh đẹp với phía bắc là cảng dài vài cây số kéo xuống dưới là các bãi tắm nổi tiếng.

Odessa có rất nhiều bãi tắm. Từ trên thành phố nhìn xuống bạn sẽ thấy một màu xanh của cây, sau đó là màu trắng của cát và màu xanh đậm của biển. Cát trên bãi tắm không trắng lắm, nhưng trắng hơn trên các bãi biển miền Bắc và thua xa các bãi biển miền Trung Việt Nam.

Một trong những bãi biển Odessa

Trung tâm Odessa rất cổ kính và xanh. Tôi nhớ đến nao người cái thành phố ruột thịt của tôi vì Odessa làm gợi nhớ lại Hà Nội. Cũng với các đường phố nhỏ có cây xanh được trồng ở hai bên đường. Một số đường phố trong trung tâm vẫn còn giữ lại được bề mặt bằng các phiến đá nhỏ như hàng trăm năm trước.

Trung tâm Odessa có rất nhiều các toà nhà cổ với lối kiến trúc đặc phong cách châu Âu. Chính phủ đã tốn không biết bao nhiêu tiền của để phục hồi lại cho thành phố vẻ đẹp cổ kính của mình. Trong chiến tranh thành phố đã bị tàn phá nặng nề. Đó là cái giá mà người dân thành phố đã phải trả để nhận được cái danh hiệu thành phố anh hùng.

Các đường phố của Odessa thời Liên Xô cũng giống ở VN, đều mang tên các nhà cách mạng hay các danh nhân. Bạn có thể tìm thấy tại Trung tâm các phố mang tên Lenina, Carla Marsa, và thậm chí cả phố Ton Duc Thang (Tôn Đức Thắng).

Đường Puskinskaya

Tôi đã đến phố này. Đây là một phố nhỏ nằm gần một công viên không xa bờ biển. Người dân Odessa đã không quên công của người lính thợ VN đã cùng với các thuỷ thủ Pháp đình công giúp cho thành phố khỏi bị tàn phá. Sau khi Liên Xô tan vỡ, phố đã bị đổi lại tên như tất cả các phố mang tên các nhà cách mạng Xô Viết. Các lưu học sinh, hội đồng hương Việt Nam tại Odessa đã đấu tranh mong giành lại tên phố Ton Duc Thang. Tôi hy vọng một ngày khi quay lại Odessa, tôi sẽ tìm thấy con phố này trên bản đồ thành phố.

Odessa, như tôi đã nói, là một thành phố xanh. Cây trong thành phố được trồng rất nhiều hai bên đường và trong các công viên. Về đêm các công viên đều rất vắng. Bạn sẽ không thấy các đôi trai gái ngồi tâm tình như ở VN. Công viên là thế giới của những chú quạ vào buổi tối. Chiều chiều bạn sẽ gặp từng đàn quạ bay từ khắp nơi trong thành phố về đây nghỉ ngơi sau 1 ngày kiếm ăn vất vả.

Nhà hát Opera và Balet Odessa

Odessa nổi tiếng với chợ trời mà người dân gọi là Taltrok có nghĩa là "xô đẩy". Họ gọi như vậy vì chợ rất đông người mua bán và để đi bạn sẽ phải đẩy người khác để đi qua. Bạn có thể mua mọi thứ từ chợ này, từ những đôi giày xịn, những bộ đồ da TQ hay Thổ Nhĩ Kỳ, những chiếc áo len Ba Lan hay những đôi dép VN. Nói chung hàng hoá ở đây được mang đến từ khắp các nước trong khu vực.

Odessa là một thành phố đa chủng tộc. Theo thống kê có hơn 50 sắc tộc của các nước ven bờ biển Đen sống tại đây. Bạn có thể gặp rất nhiều người Gruzia, Armenia, Azecbaizan, người vùng Kavkaz nói chung, người Triều Tiên, v.v... trên các đường phố, trong chợ thực phẩm và ngoài chợ trời.

Các chú hề trong ngày lế nói dối, 1/4.

Người dân Odessa thân thiện và hài hước. Truyện cười Odessa nổi tiếng thế giới. Có lẽ trên thế giới chỉ có Odessa coi ngày Cá tháng Tư 1/4 là ngày hội chính thức. Ngày đó bọn chúng tôi vẽ mặt xanh đỏ hay bôi son rồi hôn lên mặt nhau để có hình đôi môi trên mặt. Ra đường ai cũng mặt vẽ nhằng nhịt. Các cô bé Odessa hay mang theo một con búp bê nhỏ bằng gỗ, bên trong rỗng để có thể cho những đồng xu vào đó. Muốn được hôn à? Bỏ vào một đồng xu nhé, bạn sẽ có thêm một đôi môi trên mặt.

Người dân Odessa rất thích ra biển phơi nắng. Đối với họ càng đen càng đẹp. Mùa hè nhiều người trong số họ trông không khác gì người châu Phi. Ra biển người Odessa rất tự nhiên. Trên các chuyến tàu điện từ trong thành phố ra biển bạn có thể gặp các chàng trai cởi trần mặc quần sort hay các cô gái chỉ có mỗi bộ Bikini trên người.

Các cô gái Odessa

Tôi đã đi nhiều thành phố nhưng một điều phải công nhận là các cư dân nữ của Odessa đẹp thật và rất bạo. Cái thói quen xấu của chúng tôi là khi thấy các cô gái chúng tôi hay nhìn thẳng vào mắt họ. Các cô gái ở thành phố khác đều cụp mắt xuống ngượng ngùng. Gái Odessa á. Quên đi nhé. Bạn sẽ được trả lời bằng một cái nhìn trực diện, một nụ cười khiêu khích và một câu hỏi Anh muốn gì? (chevo khotres) và thường cười phá lên khi chúng tôi trả lời "Em đấy" (chebia).

Nguyễn Vũ Anh (bài và ảnh)