Trong phần tiếp theo Bút kí nước Nga, nhà biên kịch Đoàn Minh Tuấn phác họa bức tranh sinh hoạt bình yên ở Maxcova.

LTS: Nhà Biên kịch Đoàn Minh Tuấn có chuyến công tác tại Maxcova, quan sát đời sống của người dân Nga và cộng đồng Việt giữa lúc tình hình nước Nga có nhiều biến động. Xin giới thiệu bút ký còn nóng hơi thở của Maxcova của anh.

Maxcova có khoảng 12 triệu dân và khoảng 2 triệu khách vãng lai. Điều khiến mọi người nhớ, đó là, Maxcova là thành phố rất sạch. Dù đi trong tầu điện ngầm, đi trên phố hay rẽ vào một ngõ nhỏ nào đó, tôi hầu như không thấy rác vứt bừa bãi. Trên phố, có những thùng rác, nhưng đó là nơi người dân để thùng giấy, túi đã dùng hay chai lọ đã sử dụng.

Đúng mùa tuyết đang rơi. Có những đêm, tuyết rơi ngập thành phố. Nhưng khoảng 4-5 giờ sáng đã thấy những xe xúc tuyết đang dọn sạch thành phố.  Sáng ra, đi trên các con đường, tuyết được dọn sang một bên, lối người đi bộ đã gọn gàng.

Đem chuyện hỏi làm thế nào Maxcova sạch thế, nhà thơ Nguyễn Huy Hoàng cho biết, Maxcova có khoảng 72 000 máy dọn tuyết và hàng chục nghìn công nhân xúc tuyết. Đa số họ đều là dân nhập cư từ nước cộng hòa Tatzikistan. Chính điều này đã gây nên sự xụng đột nội tâm trong lòng người dân Thủ đô. Tức là người Nga có vẻ không thích người nhập cư. Song chính những người nhập cư lại làm cho Thủ đô Nga sạch đẹp.

Đó là một lý do. Song quan trọng là ý thức người dân. Đến nhà một người bạn Nga chơi có một cháu nhỏ học lớp 4. Vừa đi học về, cháu chưa bỏ cặp sách mà chạy ngay đến thùng rác, lấy những cục giấy từ trong túi áo mình ra, bỏ vào đó.

{keywords}

Hai tuần ở đây, dường như không hề nghe thấy một tiếng còi xe ô tô.  Tất cả đều dùng đèn tín hiệu. Xin vượt, nháy đèn. Vượt xong, cảm ơn, cũng nháy đèn. Một nguyên tắc tối thượng của các lái xe là tôn trọng tính mạng con người. Dù bạn sang đường ở nơi quy đinh hay sang ở bất cứ chỗ nào, các lái xe đều tự nguyện dừng lại, dành phần đường cho bạn đi qua. Điều này tôi cũng thấy ở Phnom Pênh hay ở Viên Chăn, nhưng ở Hà Nội thì chưa bao giờ thấy!

Dù trên kênh truyền hình Nga NTV thường có chuyên mục “Chiến tranh trên đường’’ với nội dung phân tích những tình huống xảy ra tai nạn giao thông trên khắp các ngả đường nước Nga, nhưng ý thức lái xe của người dân, chẳng hạn, ở Thủ đô, rất tốt.

Luật pháp Nga cho phép cảnh sát giao thông , nếu phát hiện lái xe có mùi rượu, sẽ phạt  khoảng 40.000 đô la và tịch thu bằng lái trong 2 năm. Thảo nào, khi dẫn tôi cùng một đồng nghiệp Nga đi chiêu đãi tại nhà hàng Tarac Bumba, ông đạo diễn  Efim không hề uống giọt rượu nào, dù rượu vang vì lý do “tôi ngồi sau tay lái’’. Những người Việt trẻ mà tôi gặp, dù hôm trước là chủ nhật, có uống rượu cùng đồng hương, nhưng hôm sau vẫn không dám lái xe đi làm vì sợ trong miệng mình còn hơi rượu. Thà đi làm bằng tàu điện ngầm còn hơn vị phạt. Tôi hỏi, tại sao ông tôn trọng luật pháp như vậy? Anh bạn trả lời: Cái chính là chế tài nghiêm ông ạ!

Đọc các tin tức viết về đồng tiền Nga, thấy có phần ngỡ ngàng. Giá đồng rúp có lên, có giật, nhưng quan trọng là đời sống hàng triệu dân vẫn theo nếp cũ. Giá các mặt hàng đều không tăng. Tại các cửa hàng hay siêu thị, hàng hóa la liệt, mua gì cũng có.

Từ những trái hồng vàng tươi hay đỏ rực đến trứng cá bay pa-tê trứng ngỗng, giá cả vẫn đứng nguyên trên kệ. Mà người Nga đâu phải ít mua hàng.  Ngày thường, một người bạn rủ tôi đi siêu thị Asan. Siêu thị cõ bãi để xe khoảng 500 chỗ mà tìm được một chỗ đỗ xe là cả một vấn đề không dễ dàng. Một người đàn ông Nga mua một lúc ba xe hàng, xe nào cũng chất cao như núi.

Mà túi đựng hàng của Asan thì to như cái bàn, có thể đựng vừa một người lớn! Mà những cửa hàng thực phẩm loại vừa, trưng biển bán hàng 24/24. Vào đó, bạn có thể mua từ quả trứng, gói mì tôm cho đến các loại socola hay rượu ngoại lại hảo hạng. Cạnh đó là những cửa hàng hoa tươi, cũng phục vụ 24/24. Gặp một chàng trai ôm một bó hồng trắng thật tươi đi sinh nhật. Điều hấp dẫn không chỉ bó hồng mà là chất liệu bọc bên ngoài. Nó như được làm từ xơ vỏ cây. Vừa cứng cáp vừa trang nhã. Chàng trai hát một giai điệu của bài quà tặng sinh nhật của nhà thơ, nhạc sỹ và ca sỹ Bulad Okuzava.

Người Maxcova còn có tục lệ, đi thăm người ốm cũng thường mang hoa vào bệnh viện. Không khí bệnh viện vốn u ám. Nếu có những bông hoa nở bên cạnh bệnh nhân, họ thấy đời đẹp hơn. Một người bạn Nga đã giải thích như vậy. Vâng, một dân tộc yêu hoa như vậy khiến lòng mình cũng yêu cuộc sống này hơn. Trên đường phố, trong tàu điện ngầm, tôi luôn thấy hoa bên cạnh người trẻ tuổi, thậm chí cả người già. Cách họ cầm hoa cho thấy họ quý trọng cái đẹp thế nào.

Những ngôi nhà cao tầng của Maxcova thường có ban công. Người Nga thường để trống ban công đó. Không như ban công nhà cao tầng ở ta,  thường chỉ thấy lan con và các chấn song. Ban công nhà cao tầng ở đây, được bọc kín. Ít ra nó cũng che đi những gid thiếu thẩm mỹ. Nhưng người Nga ít sử dụng ban công. Họ để trống hàn toàn.

Có lẽ vì mùa đông nhiều tuyết. Nhưng ở một nhà người Việt, cái ban công là nơi chứa những thứ chổi cùn rế rách, như ở Hà Nội! Vâng, ban công để trống, nhưng người Nga lại trồng rất nhiều cây trong nhà. Có gian họ để trống, trồng toàn cây xanh. Họ lý giải, để cây ra ngoài trời lạnh, cây sẽ chết.

Đến thăm mấy khu chợ của người Việt, cảnh buôn bán vẫn tấp nập diễn ra. Chẳng hạn ở chọ Liublino, người Việt đi chợ từ 3 giờ sáng. Thử theo anh bạn đến xem. Trong đêm, người Việt từ các thành phố xa xôi như  Kurs, Orion…, đánh xe đến lấy hàng rồi phóng về cho kịp trời sáng. Một người bạn, học cùng khóa sau ở lại đây nói rằng trung bình, mỗi sạp hàng mỗi tháng phải đóng thuế từ 20 đến 30 nghìn đô la. Nhưng bù lại, mỗi ngày họ thu lãi với số tiền không những đủ tiền thuế, còn có tiền mua nhà hoặc thuê nhà, cho con ăn học và gửi về xây dựng cơ nghiệp.

Đương nhiên, vẫn có những người thời vận chưa đến, có thể không có tiền mua vé. Ở một nơi khác, gọi là chợ  Ruwbac, hàng hóa của Việt cũng như Nga, cơ man nào kể. Từ những thùng cá chép tươi quẫy đuôi tung bọt đến những chú chó đã thui, từ trái ớt chỉ thiên đến gói giavị, mua gì có nấy. Những chàng trai làm nhiệm vụ thu gom, quét dọn rác với gương mặt thanh thản và nụ cười dễ mến, bắt tay chào hỏi khách.

Còn nữa

Nhà biên kịch Đoàn Minh Tuấn