Sách "chấn hưng dân trí" bị ghẻ lạnh như thế nào?

Cuộc tọa đàm thông báo về giải thưởng Phan Châu Trinh 2012 diễn ra chiều 25/03 và từ đó người ta cũng biết thêm một sự thật đáng buồn. "Những vấn đề được quỹ VH Phan Châu Trinh quan tâm và trao giải càng ngày càng đa dạng và có uy tín. Thế nhưng tình trạng bán sách thì không khá hơn. Có lẽ những người thật sự quan tâm đến sách thì không có nhiều tiền và những người có nhiều tiền thì không quan tâm đến sách lắm" - ông Chu Hảo - Phó chủ tịch điều hành Quỹ nói. 

Một số tác phẩm dịch của ông Phạm Duy Hiển (bút danh Phạm Nguyên Trường)

"Mỗi một cuốn sách, dù là rất có giá trị, cũng không thể bán được trên 2000 cuốn, trên 84 triệu dân. Tôi nói như vậy chắc ai nghe cũng đau lòng. So sánh với những cuốn sách có thị hiếu văn hóa như nhiều người nói là không cao - chúng cũng bán được khoảng 10.000 đến 15.000 bản". Trong số các đầu sách của các tác giả đoạt giải, "Bàn về tự do" có lẽ đã gây ra cuộc đột phá lớn khi bán được 12.000 bản. 

TS Chu Hảo cũng nhắc thêm về sự thay đổi của văn hóa Mạnh Thường Quân trong nhiều năm gần đây. Nếu như khởi đầu của văn hóa Mạnh Thường Quân là sự tài trợ, bảo trợ cho văn hóa, giáo dục, khoa học và nghệ thuật, thì Mạnh Thường Quân ở Việt Nam ngày nay thường rót tiền cho các giải bóng đá hay các cuộc thi hoa hậu, người đẹp.

"Không còn được như xưa nữa. Bây giờ họ muốn hình ảnh của mình được quảng bá ngay tập tức tới hàng triệu người. Họ chưa muốn tài trợ cho những cái không thể đánh bóng tên tuổi được nhanh. Trước đây, ở Châu Á, Mạnh Thường Quân đã đóng góp nhiều cho các văn nghệ sĩ. Còn ở Châu Âu họ bảo trợ cho khoa học. Khoa học phương Tây có thể phát triển được mạnh mẽ cũng một phần nhờ có các Mạnh Thường Quân. Bây giờ truyền thống đó vẫn còn, như ở trường Harvard chẳng hạn". 

TS Chu Hảo và GS.TS Nguyễn Trọng Chuẩn trao đổi với các phóng viên xung quanh giải thưởng.

Quỹ VH Phan Châu Trinh hiện đang chuẩn bị cho một cuộc chuyển giao cho thế hệ trẻ khi ông Chu Hảo thông báo về 3 nhân sự mới sẽ tham gia Hội đồng khoa học kể từ năm sau, nâng con số thành viên từ 8 lên 11 người. Đó là PGS.TS Nguyễn Kim Sơn, nhà kinh tế học trẻ tuổi TS Nguyễn Đức Thành và TS Vũ Thành Tự Anh. Động thái này như ông Chu Hảo cho biết, thể hiện một "khuynh hướng trẻ hóa dần, canh tân văn hóa, giáo dục hiện đại" trong bối cảnh những người đứng đầu quỹ đều đã cao tuổi. Nguyên phó chủ tịch nước Nguyễn Thị Bình (chủ tịch quỹ, cháu ngoại của Phan Châu Trinh) năm nay 85 tuổi, nhà văn Nguyên Ngọc 80 tuổi, ông Chu Hảo và Nguyễn Trọng Chuẩn cùng tuổi 73. 

Giải thưởng Phan Châu Trính sẽ chính thức được trao vào 19h00 ngày 29/03 tại thành phố Hồ Chí Minh, với sự tham gia của chủ tịch quỹ Nguyễn Thị Bình và các tác giả nhận giải Dịch thuật và Vì sự nghiệp văn hóa và giáo dục. Vài ngày trước, bà Nguyễn Thị Bình đã có mặt tại Pháp, đích thân trao giải thưởng Nghiên cứu và Việt Nam học cho GS Lê Thành Khôi và TS Philippe Langlet.