'Báo cáo về động đất': Cẩu thả và liều!

- Trong khi những trận động đất tại Bắc Trà My vẫn tiếp diễn thì dư luận lại không khỏi ngỡ ngàng về “Báo cáo đánh giá tác động môi trường thủy điện Sông Tranh 2” của EVN. Báo cáo khẳng định rõ, thủy điện Sông Tranh 2 “Không có khả năng gây động đất kích thích khi tích nước”.

Báo cáo sơ sài

Bản “Báo cáo đánh giá tác động môi trường thủy điện Sông Tranh 2” của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) hoàn thành vào tháng 12/2006, dày gần 200 trang, do nguyên Phó Tổng Giám đốc EVN là ông Trần Văn Được ký duyệt.

Trước khi xây thủy điện Sông Tranh 2, báo cáo này đã được gửi đến các bộ ngành, địa phương liên quan để theo dõi.

Tuy nhiên, sau hàng loạt trận động đất xảy ra tại huyện Bắc Trà My, Quảng Nam, bản báo cáo này đã bị các nhà khoa học, chuyện gia “mổ xẻ” vì sự sơ sài và cầu thả thậm chí có người còn nghi ngờ, bản báo cáo này có sự sao chép từ những báo cáo trước đó.

Toàn cảnh bờ đập thủy điện Sông Tranh 2

Sự sơ sài của báo cáo thể hiện ở mục IV.2.1.5 “Đánh giá động đất kích thích khi xây dựng dự án” chỉ dài khoảng 20 dòng.

Theo báo cáo này, thủy điện Sông Tranh 2: “Không có khả năng gây động đất kích thích khi tích nước, không gây rủi ro môi trường”. Cơ sở để báo cáo khẳng định “không có động đất kích thích” chỉ dựa vào công trình “Phân tích các hướng dẫn đánh giá tác động môi trường của các dự án thủy điện” năm 2002 của tác giả Lê Trần Chấn (Viện Địa lý).

Trong khi kết luận về những trận động đất ở khu vực thủy điện Sông Tranh 2 vừa qua, các chuyên gia của Viện Vật lý địa cầu lại cho đó là “động đất kích thích”.

Trên báo Lao Động, ông Dương Chí Công - GĐ Sở TN - MT Quảng Nam, cho biết: “Cái sai trong báo cáo này là chủ đầu tư đánh giá, nhận định sai khi cho rằng tích nước hồ chứa không gây động đất kích thích. Đáng nói là cái sai chồng lên cái sai, sau khi xảy ra động đất liên tục, chủ đầu tư vẫn không quan tâm nhìn nhận, đánh giá lại vấn đề trong báo cáo, cũng không chịu nhận sai để nghiên cứu lại toàn diện”.

Sự sao chép cẩu thả?

Điều đáng nói là “Báo cáo đánh giá tác động môi trường thủy điện Sông Tranh 2” của EVN có những đánh giá và nhận định về động đất, động đất kích thích khá giống với 2 báo cáo tác động môi trường của thủy điện A Vương 1 và Đakmi 4 (tỉnh Quảng Nam).

Trên báo Tiền Phong, ông Dương Chí Công, Giám đốc Sở TN&MT Quảng Nam cho rằng: Đó là tính toán của các nhà khoa học và cần người có chuyên môn xem xét, đánh giá lại các báo cáo. Tuy nhiên, ông Công cũng tỏ ra nghi ngờ có sự sao chép ở bản báo cáo này.

Ngoài ra, trong phần đánh giá động đất kích thích của bản “Báo cáo đánh giá tác động môi trường thủy điện Sông Tranh 2”, EVN đã có sự “tham khảo” từ báo cáo của chuyên gia... địa lý sinh vật.

Trong bản báo cáo gây nhiều tranh cãi này, cơ sở để khẳng định “không có động đất kích thích tại Sông Tranh 2”, báo cáo đã dựa vào công trình “Phân tích các hướng dẫn đánh giá tác động môi trường của các dự án thủy điện” năm 2002 của tác giả Lê Trần Chấn (Viện Địa lý).

Tuy nhiên, trả lời báo Dân Việt, tác giả Lê Trần Chấn, một nhà địa lý sinh vật, chuyên nghiên cứu về đa dạng sinh học, khẳng định ông không phải là một chuyên gia về động đất và ông cũng không biết đánh giá của mình được EVN đưa vào báo cáo.

“EVN liều thật. Họ đã hợp pháp hóa tài liệu của hội thảo thành nghiên cứu khoa học về động đất kích thích tại thủy điện Sông Tranh 2 (TĐST2). Thậm chí họ liều đến mức còn “bịa” rằng trong báo cáo phân tích... của tôi đánh giá về TĐST2”, ông Chấn cũng chia sẻ trên báo Lao động

Thêm vào đó, EVN còn lấy lại kết quả báo cáo đánh giá độ nguy hiểm động đất ở khu vực thủy điện Sông Tranh 2 do Viện Vật lý Địa cầu khảo sát trong tháng 8/2005.

Cụ thể, chấn động cực đại có thể xảy ra ở khu vực công trình là 5,5 độ Richter và gia tốc cực đại là 150 m/s2. Chấn động này là do động đất kiến tạo phát sinh trên đứt gãy Hưng Nhượng - Tà Vi và Trà Bồng gây ra.

Thế nhưng, PGS-TS Nguyễn Hồng Phương, Phó Giám đốc Trung tâm Báo tin động đất và Cảnh báo sóng thần (Viện Vật lý Địa cầu) lại cho biết trên báo Pháp luật TP.HCM: Trong năm 2003 và 2005, Viện Vật lý Địa cầu có báo cáo tiền khả thi độ nguy hiểm động đất đối với khu vực Sông Tranh 2.

Trong các báo cáo không đề cập gì đến động đất kích thích cũng như kiến tạo phát sinh mà chỉ nói độ rung động cực đại áp vào thân đập trong bối cảnh nghiên cứu tại thời điểm đó là bao nhiêu.

“Về báo cáo đánh giá tác động môi trường, Chính phủ sẽ giao cho các cơ quan chức năng xem xét vì các cơ quan tư vấn hoạt động theo quy định pháp luật, chịu trách nhiệm trước pháp luật về những việc họ làm”, ông Đam khẳng định.

P. Lan (Tổng hợp)