Phó Thủ tướng: Phải công khai kết quả kiểm toán EVN

- "Thủ tướng đã quyết định trong tháng 11 chưa điều chỉnh giá điện. Trước mắt, Bộ Công thương phải công khai hóa kết quả kiểm toán và giá thành của EVN để xã hội được biết. Nếu chưa làm được điều này thì điều chỉnh giá điện sẽ không hợp lý", Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải trao đổi với báo giới bên hành lang Quốc hội sáng nay (7/11).

- Hiện nay phải tái cơ cấu đầu tư, tái cơ cấu rất mạnh trong ngành điện. Trong đó phải làm mạnh để thu hút hơn nữa đầu tư tư nhân, vì tỷ lệ đầu tư bên ngoài còn thấp. EVN vẫn chiếm khoảng 64% hệ thống.

Tăng trưởng của nền kinh tế mỗi năm cần 4.000 - 4.800 MW. Nếu tính theo mức này thì riêng nguồn điện đã cần 8 tỉ USD. Với nguồn vốn này chỉ nhìn vào khả năng cân đối của DNNN, không cách gì có thể đủ được.
Còn về tái cơ cấu DN thì trước mắt phải thành lập 3 tổng công ty phát điện trong EVN. Sau này, khi đã đi vào hoạt động ổn định rồi thì bắt đầu phát triển thêm thị trường điện cạnh tranh.

Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải: Phải hình thành thị trường điện cạnh tranh, ít nhất là ở khâu phát điện. Ảnh: Ngọc Thắng

Những mục tiêu này đã đưa ra phải làm từng bước. Nếu kinh tế ổn định thì việc điều chỉnh sẽ tốt hơn. Nhưng trong trường hợp kinh tế còn khó khăn thì sẽ phải đi từng bước.

Đi từng bước như vậy tất nhiên sẽ khó khăn nhiều hơn, vì phải tính đến khả năng vay các tổ chức quốc tế.

Trước đây Chính phủ cho tạm ngừng cổ phần hóa doanh nghiệp thuộc EVN, đã kéo dài nhiều năm, đến nay chưa biết khi nào tiếp tục cổ phần hóa các nhà máy điện. Tại sao phải ngừng lâu như vậy trong khi EVN đang cần tiền để giải quyết khó khăn? Ngay ở những dự án đang triển khai đã cần phải cổ phần hóa rồi?

- Hiện nay với những dự án mới thì vẫn cho kêu gọi, cổ phần ngay từ đầu. Còn việc ngừng cổ phần hóa các công ty cũ là để sắp xếp, chờ tái cơ cấu xong vì liên quan đến thị trường. Nếu cứ để nguyên như vậy, để cho lẻ tẻ các nhà máy điện cổ phần hóa thì về sau thị trường sẽ bị chia lắt nhắt, quá nhỏ. Như vậy sẽ tạo ra sự cạnh tranh không bình đẳng, không lành mạnh.

Thứ hai, khi các nhà máy tách riêng, khả năng cạnh tranh rất khó khăn vì mỗi nhà máy có đặc thù riêng: nhiệt điện, điện khí, thủy điện… Cho nên Thủ tướng mới ra quyết định phải nhóm lại thành 3 tổng công ty có quy mô tương đương nhau và có hình thái nhà máy điện bù đắp lẫn nhau được. Đó chính là bước đi để đảm bảo sự hoạt động ổn định và thành công của thị trường điện.

Công khai giá thành

Vậy trong thời gian sắp tới liệu có xảy ra biến động nào về giá điện?

- Như tôi đã nói, phải điều hành theo hướng đưa giá điện dần dần tiệm cận với giá thị trường. Đồng thời phải hình thành thị trường điện cạnh tranh, ít nhất là ở khâu phát điện.

Mục tiêu là phải đạt được hiệu quả chung cho hệ thống. Việc điều chỉnh giá điện phải có kiểm soát của các bộ, ngành. Tức là, doanh nghiệp được quyết định khi cơ quan nhà nước kiểm tra, đồng ý.

Do nền kinh tế năm nay phải đảm bảo cả yếu tố ổn định kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, đảm bảo an sinh xã hội nên thời gian vừa qua chưa tiến hành điều chỉnh giá điện. Thủ tướng đã quyết định trong tháng 11 chưa có điều chỉnh gì.

Trước mắt, Bộ Công Thương phải công khai hóa kết quả kiểm toán và giá thành của EVN để toàn bộ xã hội và khách hàng được biết. Nếu chưa làm được điều này thì điều chỉnh giá điện sẽ không hợp lý.

Vậy việc cải cách hệ thống giá điện trong năm tới sẽ được thực hiện như thế nào, thưa ông?

- Là việc mình đưa dần giá điện tiếp cận với cơ chế thị trường và đưa thị trường điện cạnh tranh vào. Giá điện đúng, hợp lý và dân có thể chấp nhận được chính là mức giá được quyết định thông qua một cơ chế minh bạch, và kiểm soát được. Đó mới là giá người ta mong muốn, là mức giá có cạnh tranh.

Phải đi từ thị trường phát điện cạnh tranh đến bán buôn và bán lẻ cạnh tranh. Toàn bộ bước đi đó Thủ tướng đã phê duyệt. Việc thực hiện từng bước phải đảm bảo điều kiện và sự ổn định hệ thống, đảm bảo an sinh xã hội.