Việt và Triều ứng xử khác nhau với năng lượng nguyên tử

 - Nhiều thập niên đi qua, Việt Nam và Triều Tiên vẫn duy trì hai đường lối ngược nhau đối với loại vũ khí hủy diệt – bom nguyên tử.

Việt Nam nói không với bom nguyên tử

Không chỉ bây giờ, từ bao năm rồi, Việt Nam vẫn nói “không” với loại vũ khí hủy diệt, bom nguyên tử và dĩ nhiên cả bom khinh khí.

Đại sứ Nguyễn Phương Nga, Trưởng Phái đoàn Đại diện Thường trực Việt Nam tại Liên Hợp Quốc. Ảnh: TTXVN

Và chỉ mới vài ngày trước đây, các cơ quan truyền thông chính thức, lớn nhất trong nước cùng với một số tờ báo nước ngoài đã nhắc lại chủ trương của Chính phủ Việt Nam là “Việt Nam cam kết thực hiện Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân”.

Chủ trương này vừa được nhấn mạnh bởi Bà Ðại sứ, Trưởng Phái đoàn đại diện thường trực nước ta tại Liên Hiệp Quốc, Nguyễn Phương Nga tại Hội nghị Kiểm điểm việc thực hiện Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT) lần thứ 9 diễn ra ở trụ sở LHQ, New York (Mỹ).

Việt Nam cam kết thực hiện các nghĩa vụ được quy định trong NPT; luôn tuân thủ đầy đủ các tiêu chuẩn và quy định quốc tế liên quan trong quá trình chuẩn bị cơ sở hạ tầng cho việc sử dụng năng lượng hạt nhân tại Việt Nam, nhất là bảo đảm an ninh và an toàn hạt nhân, bà Nga nói.

Bà đại sứ còn bổ sung: Việt Nam tích cực tham gia các sáng kiến, cơ chế quốc tế về giải trừ, chống phổ biến vũ khí hạt nhân và tăng cường hợp tác về sử dụng năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình.

Cũng tại Hội nghị, đoàn Việt Nam cùng các nước ASEAN và Phong trào Không liên kết (NAM) nêu các vấn đề được nhiều nước chia sẻ, như tăng cường giải trừ vũ khí hạt nhân, thúc đẩy Hiệp ước về khu vực phi vũ khí hạt nhân tại Ðông - Nam Á (SEANWFZ), hợp tác về sử dụng năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình...

Rõ ràng, thế giới không hề nghi ngờ chính sách, chủ trương đó của Việt Nam. Một tổ chức phi chính phủ quốc tế nổi tiếng có tên “Sáng kiến đe dọa hạt nhân” (The Nuclear Threat Initiative, viết tắt là NIT) đã từng khẳng định: “Việt Nam không sở hữu vũ khí hạt nhân, sinh học hay hóa học, hoặc các chương trình phát triển các loại vũ khí đó, và là một bên tham gia hầu hết các hiệp ước không phổ biến và các thỏa thuận liên quan…”.

Về mặt pháp lý, từ tháng 6 năm 1982 Việt Nam đã tham gia Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT) và chính thức trở thành một quốc gia phi vũ khí hạt nhân.

Đến năm 1996, Việt Nam lại ký kết Hiệp ước (CTBT) cấm thử vũ khí hạt nhân toàn diện và năm 2006 phê chuẩn CTBT. Việt Nam cũng đã ký Hiệp định Bảo đảm an ninh toàn diện với Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) có hiệu lực vào năm 1990. Ngoài ra, Việt Nam cũng trở thành một thành viên của Hiệp ước Phi vũ khí hạt nhân khu vực Đông Nam Á (Hiệp ước Băng Cốc).

Không chỉ thể hiện trong các cam kết quốc tế, Việt Nam đã thực sự nghiêm túc trong hành động cụ thể. Chính tổ chức NTI đã nhận xét: “Không có bằng chứng công bố công khai nào chứng tỏ Việt Nam đã từng tìm kiếm vũ khí hạt nhân”. Có thể đưa ra các dẫn chứng liên quan với việc các chuyên gia hạt nhân Việt Nam đã xử lý nghiêm túc với nhiên liệu của Lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt, một cơ hội có thể tận dụng để chế tạo và tích lũy hai loại nhiên liệu là “chất nổ” của bom nguyên tử, hai đồng vị Plutonium 239 (ký hiệu Pu239) và Uranium 235 (U235). Điều này đang trở thành nghi vấn đối với nhà cầm quyền Triều Tiên trong việc khai thác lò phản ứng ở Trung tâm Hạt nhân Yongbyon.

Cũng nên nói thêm rằng, vì lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt là loại lò nghiên cứu với công suất bé, nên lượng “chất nổ” Pu239 được tạo ra rất lâu mới đủ lượng “chất nổ” tối thiểu cho 1 quả bom. Dù vậy, trong thực tế, các đoàn thanh sát của IAEA cũng đã định kỳ đến Lò Đà Lạt thanh sát tại chỗ và không hề phát hiện một dấu vết gì liên quan Pu239 đáng để nghi ngờ.

Lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt hiện nay. Ảnh: Viện Nghiên cứu Hạt nhân Đà Lạt.

Với chất nổ U235? Từ năm 1983 đến năm 2007, các thanh nhiên liệu của Lò Đà Lạt đều chứa Uranium có độ giàu cao (gọi tắt là HEU) với hàm lượng 36% . Với nhiên liệu có độ giàu cao như vậy, về nguyên lý nếu nước chủ nhà có thâm ý sẽ có nguy cơ được làm giàu tiếp để đạt cấp độ 90% đáp ứng yêu cầu “chất nổ” của bom hạt nhân. Vì thế, việc giảm độ giàu của thanh nhiên liệu xuống độ giàu thấp (LEU) với hàm lượng dưới 20% đã được khuyến cáo.

Việt Nam thống nhất với khuyến cáo này và chấp nhận một dự án quốc tế được Liên Hiệp Quốc bảo trợ cũng như các thoả thuận song phương Việt - Mỹ và Nga - Mỹ. Và từ tháng 9/2007 đến tháng 10/2011, việc chuyển đổi tất cả các thanh nhiên liệu của Lò Đà Lạt, từ độ giàu cao (HEU) ở mức 36% sang độ giàu thấp (LEU) ở mức dưới 20% đã hoàn thành. Cả hai loại thanh nhiên liệu đều sản xuất ở Nga và tất cả các thanh có độ giàu cao đều được chuyển về nơi sản xuất, nước Nga.

Rõ ràng, việc Việt Nam nói “không” với loại vũ khí giết người hàng loạt – vũ khí nguyên tử - không chỉ ở lời nói, ở trên giấy tờ, mà là ở hành động nghiêm túc và đầy đủ. Đó là một sự thật mà không ai có thể lên tiếng phủ nhận.

Triều Tiên bắt tay chặt với bom A

Đúng là Bình Nhưỡng đã thực sự, từ nửa thế kỷ nay, gắn chặt với loại vũ khí “khủng” mà Việt Nam chối từ.

Và bây giờ họ vẫn hành động mạnh mẽ với đường lối phát triển bom nguyên tử. Hãng thông tin chính thức của Triều Tiên KCNA vừa đưa tin, rằng sau cuộc họp ngày 09/04/2015, Quốc hội Bắc Triều Tiên tuyên bố sẽ tiếp tục thúc đẩy việc phát triển vũ khí hạt nhân. Mặc dù, họ cũng đồng thời phải khắc phục tình trạng thiếu lương thực và năng lượng đang đe dọa đất nước mình.

Trong tình hình đó, các nhà phân tích đã và đang muốn làm sáng tỏ sức mạnh thực của “bộ đôi” răn đe, bom nguyên tử và tên lửa của nước Triều Tiên.

Điều không còn nghi ngờ, cho tới nay, nước này đã tiến hành 3 vụ thử vũ khí nguyên tử hay bom A. Vụ thử đầu tiên vào ngày 08/10/2006, vụ thứ hai vào 25/5/2009 và vụ thứ ba vào 12/2/2013. Riêng một vụ thử thứ 4 nữa mà Bình Nhưỡng dự định tiến hành hơn một năm trước, cho đến nay, vẫn chưa thấy chuyển động hay dấu vết gì.

Về sức mạnh của các quả bom A Triều Tiên? Việc tính thật chính xác điều này không dễ dàng vì các vụ thử bom của Triều Tiên đều xảy ra dưới lòng đất. Các tính toán chủ yếu dựa vào các thông tin địa chấn và, do đó, sai số của tính toán gặp phải không nhỏ.

Hình phóng tên lửa mà Triều Tiên cho là từ một tàu ngầm của nước này. Ảnh: AP.

Đài quan sát NORSAR ở Bắc Âu cho biết sức nổ của 3 quả bom, theo thứ tự trước sau, vào khoảng 4,7 , 4,2 và 5,0 kiloton (nghìn tấn thuốc nổ TNT). Cơ quan quan trắc địa chất Mỹ USGS lại đưa ra con số về sức nổ của quả bom thứ ba khoảng 7 đến 10 kiloton. Theo TechNewsDaily Contributo, thì con số đó thấp hơn một ít, khoảng 6 đến 7 kiloton, hoặc tương đương các quả bom Mỹ thả xuống Hiroshima và Nagasaki năm 1945. Riêng các chuyên gia phân tích của Không lực Mỹ và Pháp lại ước tính sức mạnh của quả bom thấp hơn nữa, chỉ khoảng 5 kiloton, tức nhỏ hơn hai quả bom của Mỹ năm 1945.

Như vậy, sự đánh giá về sức mạnh của các quả bom Triều Tiên có sự chênh lệch nhau ít nhiều. Nhưng họ gần như thống nhất “cơ cấu nổ hạt nhân” của Triều Tiên hay các quả “bom A made in North Korea” thuộc loại nhỏ và sức nổ của chúng nằm trong khoảng cùng cỡ hay non hơn một ít so với những quả bom đầu tay mà Mỹ chế tạo từ thời Thế chiến II, trên nửa thế kỷ trước đây. Ngoài ra, câu hỏi về loại nhiên liệu, Pu (plutonium) hay HEU (uranium làm giàu cao) được sử dụng trong các loại bom của Triều Tiên cũng chưa có được câu trả lời thật chính xác.

Về khả năng mang bom đi xa của Triều Tiên? Đây là một trong hai yếu tố thể hiện sức mạnh vũ khí hạt nhân nguyên tử của một quốc gia hạt nhân. Vì sức mạnh này không chỉ dựa vào con số vài quả hay vài chục quả bom A cất kỹ trong kho, mà còn phụ thuộc vào tên lửa mang và vào cả độ gọn nhẹ tương thích của quả bom đối với tên lửa họ có trong tay.

Tuần trước, theo vov.vn, ngày 20/5/2015 Triều Tiên tuyên bố rằng họ có thể sản xuất được đầu đạn hạt nhân gắn vào tên lửa. Và hãng thông tấn chính thức của Triều Tiên KCNA còn nói rõ hơn, rằng nước này đã bắt đầu tiến hành thu nhỏ các đầu đạn hạn nhân và đa dạng hóa năng lực tấn công hạt nhân của mình.

Ngoài ra, họ cũng tuyên bố đã đạt đến giai đoạn có thể đảm bảo độ chính xác cao hơn không chỉ đối với các tên lửa tầm trung và tầm ngắn, mà còn đối với cả tên lửa tầm xa. Trước đó, hồi đầu tháng này, Triều Tiên còn tuyên bố đã thử thành công tên lửa đạn đạo phóng từ tàu ngầm, mà theo Mỹ như vậy là Triều Tiên đã vi phạm các nghị quyết của Liên Hợp Quốc.

Trên đây, là thông tin đưa ra từ nhà cầm quyền Triều Tiên. Các nhà phân tích bên ngoài, đặc biệt từ các nước Mỹ và Hàn Quốc vẫn chưa xác nhận sự chính xác của các thông tin đó.

Minh Trần