Chuyện ít biết về ngôi làng nông dân luyện chiến mã

Ít ai biết rằng, ở Việt Nam, có một ngôi làng mấy chục năm luyện chiến mã, tức ngựa đua.

Ngôi làng luyện chiến mã nổi tiếng đó là ấp Bình Thủy (Hòa Khánh Đông, Đức Hòa, Long An).

Chỉ cách đây vài năm, vào những ngày cuối tuần, trường đua Phú Thọ (TP.HCM) lại tràn ngập những tiếng reo hò của dân mê ngựa đua.

ít ai biết rằng, để những chiến mã huyền thoại như Phương Đông, Xích Tu Long, Mai Linh, Lục Tiểu Phụng… phi nước đại về đích trong tiếng reo hò dậy sóng, trong niềm phấn khích tột độ của cả vạn người trên khán đài trường đua, những người nuôi ngựa đua đã phải dày công khó nhọc nhiều năm liền.

Và càng ít người biết rằng, mấy trăm chiến mã lại được nuôi dưỡng, đào tạo bởi các hai lúa chính hiệu ở ấp Bình Thủy.

Nuôi ngựa ở Bình Thủy

Ấp Bình Thủy nằm chơ vơ giữa những dải cát trắng mênh mông. Những cánh đồng toàn cỏ mật mọc lút gối và trên dọc các con đường quanh ấp, đâu đâu cũng thấy phân ngựa.

Sáng sáng, khi còn nhọ mặt người cả làng đã rầm rập dắt ngựa ra sông tắm bì bõm, rồi cả ngày người dân trong làng chỉ làm mỗi việc dắt ngựa đi bộ, và vùi đầu vào những chuồng ngựa để chăm sóc ngựa, quét dọn chuồng ngựa, chăm ngựa hơn cả chăm mình. Cái nghiệp nuôi ngựa đua cũng là nỗi đam mê truyền nhiều của người dân ấp Bình Thủy.

Người nổi tiếng nhất làng nuôi ngựa đua xứ Nam kỳ là ông Nhan Văn Trâm. Dân làng thân mật gọi là chú Chín Trâm, còn giới chơi ngựa đua tôn ông là “mã sư” Chín Trâm, tức là huấn luyện viên ngựa đua tài tử nhất.

Ông Chín Trâm và chú ngựa đua do ông huấn luyện

Cũng chính vì tài năng ấy mà dân nuôi ngựa đua ở khắp Đức Hòa đã tín nhiệm bầu ông làm Chủ Hội nuôi ngựa đua với nhiệm vụ chuyên đi đăng ký khai sinh cho ngựa và đăng ký danh sách tham dự đua tại trường đua Phú Thọ.

Ông Chín Trâm năm nay 67 tuổi. Ngày chập chững biết đi, ông nội và bố đã cắp bé Trâm lên lưng ngựa phóng nước đại. Cái máu nuôi ngựa và chơi ngựa đua chảy trong huyết quản Chín Trâm là do ông cha truyền lại.

Nghề nuôi ngựa ở ấp Bình Thủy có từ khi nào không ai biết rõ, chỉ nghe kể lại rằng, nó có từ thời Pháp thuộc, kể từ khi người Pháp xây nên cái trường đua Phú Thọ giữa Sài Gòn năm 1936.

Người dân huyện Đức Hòa thường xuyên dắt ngựa kéo xe nhà mình xuống trường đua, nhưng đều thất bại. Những chú ngựa Đức Hòa đứng bên ngựa Tây trông chẳng khác nào người khổng lồ và kẻ tí hon. Ngựa Đức Hòa chạy đua cứ lon ton sau đuôi những chiến mã phi nước đại trông đến tội nghiệp.

Tuy nhiên, những chiến mã lừng lững mang từ mãi Âu châu sang cứ héo hon rồi chết dần chết mòn do không hợp khí hậu.

Ông nội Chín Trâm và một số “ông tổ” nghề nuôi ngựa Đức Hòa nhận thấy ngựa châu Âu to, sức bật tốt, nhưng sức không dai, chạy nhiều dễ bị què chân. Ngựa Việt Nam tuy nhỏ, bước nhảy không cao song sức dẻo dai tốt.

Ông nội Chín Trâm đã tìm cách phối giống ngựa kéo xe Đức Hòa với loài chiến mã phương Tây và từ đấy, tại Đức Hòa đã xuất hiện một giống ngựa mới tồn tại cho đến ngày nay, chỉ chuyên để đua.

Chăm sóc ngựa đua

Người dân Nam kỳ vẫn còn lưu lại trong ký ức về những bãi tắm ngựa mênh mông dọc sông Vàm Thuật và những bãi cỏ lút gối ngút tầm mắt hai bên sông chỉ để nuôi hàng ngàn con ngựa đua phục vụ các quan Tây và người dân Sài Gòn mê môn thể thao này.

Cứ vào dịp cuối tuần, người dân khắp nơi lại dắt ngựa đến trường đua thi thố. Cha con ông Chín Trâm tuần nào cũng dắt ngựa chạy 50km từ Đức Hòa xuống trường đua và đã ẵm không biết bao nhiêu giải thưởng.

Hồi giải phóng, trường đua bị cấm hoạt động, ngựa đua Đức Hòa lại trở về với nhiệm vụ cặm cụi của tổ tiên chúng là kéo xe, còn hàng loạt ngựa đua ở khu vực khác lần lượt bị tháo yên cương dắt vào lò mổ.

Rồi người dân Sài Gòn, nơi mê nhất trò đua ngựa cũng quên bẵng đi.

Những bãi tắm, những bãi cỏ mật lút gối bên sông Vàm Thuật chỉ còn là ký ức, thay vào đó là những ngôi nhà cao tầng.

Nhưng ở cái ấp Bình Thủy cát trắng, nghèo nàn, người dân vẫn gây giống, vẫn huấn luyện những con ngựa non thành chiến mã trên những cung đường đua là những bãi cát, bờ sông.

Ông Chín Trâm nhớ lại: “Không được đua ngựa, chúng tôi buồn lắm, nhưng chúng tôi vẫn lựa ngựa hay để gầy giống, bởi đó là niềm đam mê không sao bỏ được của những người đã dấn thân vào nghiệp nuôi ngựa đua…”.

Hồi tỉnh Long An tổ chức kỷ niệm 8 năm ngày giải phóng miền Nam, có mời hai đội bóng Cảng Sài Gòn và Tây Ninh đấu giao hữu. Ông Ba Cường, khi đó là Chủ tịch UBND huyện Đức Hòa, cũng là một người mê mẩn trò đua ngựa đã lấy cớ cổ vũ trận đấu về ấp Bình Thủy lựa mấy cặp chiến mã mang vào sân cỏ cho biểu diễn đua ngựa.

Dân khắp tỉnh, đặc biệt là dân mê ngựa Sài Gòn nghe tin kéo về Long An xem chật ních sân cỏ. Thấy các lãnh đạo cũng mê tít mấy chú ngựa, ông Ba Cường liền làm công văn xin lập trường đua ở Đức Hòa Thượng, rộng tới 45ha.

Từ bấy, xứ Đức Hòa nhộn nhịp hẳn lên. Những bãi cát trắng lúa lên èo uột được thay bởi những đồng cỏ mật um tùm. Ông Chín Trâm cũng không giải thích được vì sao ấp Bình Thủy chỉ toàn cát trắng mà cỏ cứ tốt bời bời. Nông dân ấp Bình Thủy ngoài lúc ra đồng họ dành phần lớn thời gian huấn luyện ngựa đua để cuối tuần dắt chúng đi thi thố kiếm giải và thỏa mãn đam mê đã ngấm vào máu từ nhiều đời nay.

Từ mô hình trường đua ngựa ở Đức Hòa Thượng, cuối năm 1985, TP.HCM đã cho xây dựng trường đua Phú Thọ và thỏa thuận với huyện Đức Hòa chuyển hoàn toàn hoạt động đua ngựa về TP.HCM.

Và cũng từ bấy, cả cái ấp nhỏ bé Bình Thủy đã xây dựng chuồng trại, nuôi ngựa, gây giống, huấn luyện cho ngựa thành những chiến mã bất bại trên trường đua Phú Thọ của cả xứ Nam kỳ.

Từ đam mê ngựa đua để kiếm tìm niềm vui, nghề huấn luyện ngựa đua đã là cuộc sống, là nghiệp, là miếng cơm manh áo nuôi cả ấp.

Những hai lúa như Nhan Văn Trâm, Mã Quốc Dương, Nhan Hồng Châu, Lại Văn Hương, Nhan Văn Chẳng… ở ấp Bình Thủy đều trở thành “mã sư” nổi như cồn trong sới đua Phú Thọ.

Với những bí quyết huấn luyện ngựa đua gia truyền không đâu sánh được, các ông chủ ngựa khắp Sài thành, thậm chí cả những ông chủ tận bên Mỹ, Đức cũng gửi chiến mã yêu quý của mình cho “lò luyện” Bình Thủy.

Trong nhà mỗi hai lúa ấp Bình Thủy lúc nào cũng có cả chục chiến mã, cả làng có đến mấy trăm con và cả làng sống bằng nghề nuôi, huấn luyện ngựa đua…

Theo VTC News