Lẳng lặng tăng lãi suất cho vay

Thanh khoản yếu, chưa bỏ trần lãi suất
Gửi tiền lãi suất 22-30%/năm: Coi chừng rủi ro
Đắn đo mua nhà lãi suất thấp
Cuối năm phá rào lãi suất: Bệnh cũ tái phát
Dò đoán xu hướng lãi suất

Nhiều doanh nghiệp (DN) cho biết trong bối cảnh khó khăn như hiện nay, thông báo tăng LS cho vay nghe như “sét đánh ngang tai”.

Lãi suất lên 21,2%/năm

Đầu tháng 10-2012, ông H., giám đốc một DN chuyên gia công hàng hóa xuất khẩu, choáng váng khi nhận thông báo tăng LS từ mức 18,5% lên 21,2%/năm, áp dụng từ ngày 30-9. Với khoản vay hơn 3 tỉ đồng vừa được giải ngân từ cuối tháng 5, ông H. nói mức LS mới khiến DN “chết đứng” vì các hợp đồng đã ký trước đó có mức lợi nhuận rất thấp.

“DN không dám kêu vì sợ bị “đè”, nhưng cơ quan quản lý cần có biện pháp kiểm tra doanh thu đầu vào của NH, để NH vượt rào như vậy chúng tôi làm sao sống được?” - ông H. bức xúc.

Đáng chú ý, LS cho vay tăng trong bối cảnh DN đang chật vật lo giải quyết hàng tồn. Ông Trương Chí Thiện, giám đốc Công ty CP thực phẩm Vĩnh Thành Đạt, cho biết dù công ty đã gút lại kế hoạch chuẩn bị hàng hóa tết với lượng hàng tăng 20-30% so với năm ngoái, tương ứng 12-13 triệu quả trứng, tuy nhiên với sức mua quá kém như hiện nay, có khả năng công ty sẽ phải điều chỉnh kế hoạch dự trữ vì không thể mạo hiểm đánh cược với thị trường.

Theo ông Thiện, dù rất kỳ vọng vào nhu cầu mua sắm những tháng cuối năm, nhưng năm nay sẽ là một năm cực kỳ khó khăn cho DN khi mọi kỳ vọng cứ dần trôi tuột qua từng tháng. “Bây giờ ai cũng sợ dư hàng chứ không phải sợ thiếu hàng” - ông Thiện nói.

Bà Đặng Quỳnh Đoan, giám đốc Công ty thời trang Việt Thy, nói so với cùng kỳ năm ngoái, sức mua đang giảm ít nhất 20-30%. Chính vì sức mua suy giảm quá sâu, quá lâu nên khả năng tăng lượng hàng dự trữ, kể cả nguyên phụ liệu sản xuất cho mùa hàng cuối năm nay của Việt Thy, dự kiến giảm 20% so với mùa hàng năm ngoái.

Khách hàng giao dịch tại một ngân hàng ở quận 1, TP.HCM (ảnh có tính minh họa)

“Tôi vẫn đang cân nhắc có nên vay NH để làm hàng cho mùa tết năm nay hay không. DN sẽ rất chật vật nếu không muốn nói là rất khó có được lợi nhuận để trả lãi vay NH khi bài toán đầu ra thật sự vẫn bế tắc”- bà Đoan chia sẻ. Ông Lâm Quang Thái, chủ tịch Công ty thời trang Blue Exchange, cho rằng mức LS hiện tại vẫn còn rất cao so với khả năng tạo ra được lợi nhuận hòng duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh, cũng như trang trải các chi phí cần thiết cho DN.

NH không nới điều kiện

Trước thông tin một số NH gần đây đã tăng LS cho vay, ông Nguyễn Văn Dũng, phó giám đốc NH Nhà nước chi nhánh TP.HCM, khẳng định sẽ ghi nhận lại đồng thời khuyến khích DN báo về đường dây nóng để NH Nhà nước kiểm tra kịp thời.

Ông Dũng thừa nhận đang có sự bất cập giữa chính sách và sự phối hợp giữa các cấp, ngành dẫn đến DN vẫn chưa tiếp cận được nguồn vốn rẻ, ngay cả các DN thuộc bốn nhóm lĩnh vực ưu tiên. “Vấn đề sức mua thấp, hàng tồn kho nhiều khiến các NH không dám mở két. Thị trường hàng hóa phát triển thì thị trường tiền tệ mới lên theo được” - ông Dũng nói.

Theo NH Nhà nước chi nhánh TP.HCM, đến giữa tháng 10-2012 huy động vốn trên địa bàn TP.HCM tăng 5,63%, trong khi tín dụng chỉ tăng 1,57%. Lý giải tín dụng tăng quá thấp so với huy động, một lãnh đạo chi nhánh này cho biết các NH đua huy động còn nhằm để cơ cấu lại kỳ hạn. Trước đây, người dân chủ yếu gửi kỳ hạn ngắn, còn hiện nay vốn dài hạn đã chiếm 30% tổng huy động. Vị này cũng thừa nhận dù NH tung ra các chương trình cho vay nhưng thực tế DN khó vay do NH không nới lỏng các điều kiện.

Chính các NH cũng thừa nhận điều này. Ông Trịnh Văn Tuấn, chủ tịch HĐQT NH OCB, cho rằng NH sẵn sàng cho vay, thậm chí DN nào cần vốn NH sẵn sàng đến tận nơi. Tuy nhiên quan trọng là DN có đáp ứng được các điều kiện để vay vốn hay không và phương án kinh doanh hiệu quả thế nào. Ông Tuấn cho biết đến nay tín dụng chỉ mới tăng gần 10%. Những tháng cuối năm nhu cầu vốn sẽ tăng, nhưng so với các năm trước việc bơm vốn ra thị trường sẽ khó khăn hơn do khả năng hấp thụ vốn của các DN có hạn.

Ông Nguyễn Hữu Đặng, tổng giám đốc HDBank, phân tích nhu cầu vay vốn của các DN sản xuất gặp khó khăn do hàng tồn kho nhiều, đầu ra gặp khó khăn, do vậy NH phải hướng dòng vốn vay cho đối tượng DN xuất khẩu, trong đó chủ yếu là xuất khẩu nông sản. Cũng theo ông Đặng, trong điều kiện hiện nay NH khó để nới lỏng điều kiện cho vay vì phải tính đến khả năng thu hồi vốn.

Cũng theo các NH, việc xét duyệt kỹ nhằm tránh “lọt sổ” các trường hợp vay vốn để đảo nợ. Không chỉ DN sản xuất mà những trường hợp khách hàng vay tiêu dùng nhưng mục đích sử dụng không rõ ràng đều bị từ chối. Tương tự, DN còn hàng tồn, chưa có phương án đầu ra mà vay thêm vốn để sản xuất cũng không được NH giải quyết cho vay.

Về bất hợp lý giữa tăng trưởng huy động và cho vay, tổng giám đốc một NH tại quận 1, TP.HCM cho biết đang tận dụng thời cơ này để cơ cấu nguồn vốn vào các tài sản khác như trái phiếu, giấy tờ có giá nhằm tăng khả năng chi trả thay vì cho vay gần như toàn bộ như trước. Hơn nữa, kỳ hạn gửi của các khách hàng khác nhau, do vậy NH phải tính toán sao cho việc sử dụng nguồn vốn được phù hợp.

Vay USD, nhận nợ bằng VND Theo yêu cầu của NH Nhà nước, các NH đưa lãi suất về dưới 15%/năm. Tuy nhiên, tỉ lệ DN tiếp cận được khoản vay với LS này rất thấp dù DN đã chứng minh được năng lực sản xuất, đầu ra sản phẩm. Giám đốc công ty Đ chuyên sản xuất vật liệu xây dựng cho biết chỉ vay được một khoản rất nhỏ với LS 15%/năm, còn lại các khoản vay khác LS thấp nhất 16-17%/năm. Hiện nay, để duy trì việc làm ăn, công ty ông đã chuyển sang vay bằng tiền USD nhưng nhận nợ bằng VND với lãi suất 7-7,5%/năm. Với các đơn hàng xuất khẩu, DN chuyển sang vay bằng ngoại tệ với lãi suất 4-4,5%/năm. Chưa bỏ trần lãi suất Ngân hàng Nhà nước (NHNN) vừa công bố văn bản trả lời kiến nghị cử tri của Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Bình. Ông Bình cho rằng trong bối cảnh hiện nay, việc bỏ trần lãi suất (LS) huy động là chưa phù hợp. Lý do dù thanh khoản của các NH đã được cải thiện tích cực nhưng chưa đồng đều giữa các NH. Một số NH yếu kém vẫn gặp khó khăn về thanh khoản. Nếu bỏ trần LS huy động thì các NH yếu kém sẽ tăng LS huy động để thu hút nguồn vốn, từ đó đẩy mặt bằng LS huy động tăng cao, kéo LS cho vay tăng theo. Trên cơ sở phân tích, đánh giá, NHNN thấy rằng tiếp tục duy trì quy định trần LS huy động là chính sách tối ưu trong bối cảnh hiện nay. Khi điều kiện kinh tế vĩ mô và tiền tệ cho phép, NHNN sẽ cân nhắc bỏ trần LS huy động. Về ý kiến cần công khai tình hình nợ xấu của các NH để người dân giám sát, thống đốc cho biết đến ngày 31-3 nợ xấu của các tổ chức tín dụng là 202.099 tỉ đồng, chiếm 8,6% tổng dư nợ tín dụng. Mặc dù nợ xấu tăng lên do tác động bất lợi của môi trường kinh doanh, song hiện nay vẫn trong tầm kiểm soát. NHNN đã ban hành thông tư quy định về công bố thông tin. Theo đó, NHNN sẽ cập nhật và cung cấp thông tin về tỉ lệ nợ xấu trên website của NHNN, hoặc trên các phương tiện thông tin đại chúng định kỳ hằng tháng.