Ngân sách chiến tranh của Gaddafi có thể rất lớn, đủ để hỗ trợ cho cuộc chiến chống lực lượng nổi dậy, song Hội đồng dân tộc chuyển tiếp Libya có thể rút về bao nhiêu sau khi nhà lãnh đạo bị lật đổ này qua đời thì vẫn  phải chờ xem.


Gaddafi và gia đình có tới 33 tỷ USD và một số tiền khổng lồ khác - 60 tỷ USD không biết găm ở đâu trên thế giới này trước khi ông ta chết.

Trữ lượng dầu mỏ dồi dào của Libya, nước xuất khẩu dầu lớn thứ 12 thế giới, là nguồn cung cấp cho đời sống xa hoa của con cái Gaddafi chứ không phải bản thân nhà cựu lãnh đạo này.

Robert Powell, nhà phân tích kỳ cựu của Nhóm tình báo các nhà kinh tế học, một phần của nhóm các nhà kinh tế, nhận xét, trong khi Gaddafi sống tương đối giản dị, gần gũi với nguồn gốc du mục, thì những đứa con của ông lại ít truyền thống hơn. Powell nói, Gaddafi sống trong lều và thường cố dựng trại khi đi nước ngoài. "Con cái Gaddafi thường đi trệch hướng và thực sự hưởng thụ đời sống cao".

Quân nổi dậy Libya hồi tháng 8 tuyên bố đã bắt được 3 con trai của Gaddafi, gồm cả Seif al Islam Gadhafi, con thứ 2 đồng thời được cho là người kế nhiệm Gaddafi. Ngoài Seif al Islam, 2 con trai khác của Gaddafi là Saadi và Mohammed Gadhafi cũng đã bị bắt. 

Mansour El-Kikhia, một giáo sư về khoa học chính trị ở trường đại học Texas, San Antonio, nói Gadhafi và các con đã bòn rút của cải của Libya mà không cần giải trình. Theo giáo sư này, một số con của Gaddafi có nhiều du thuyền cá nhân lớn, máy bay và bất động sản ở nhiều thành phố như Geneva, Vienna và London.

Powell nhận xét, chính phủ Libya tham nhũng và thống trị cả mạng lưới chính trị lẫn kinh doanh của đất nước. "Họ lấy tiền của chính phủ trả cho bản thân và tự trao cho mình những vị trí trong chính quyền".

Daniel Serwer, một thành viên tại trường nghiên cứu quốc tế thuộc đại học Johns Hopkins kiêm học giả Viện Trung Đông nói, Hội đồng dân tộc chuyển tiếp mới ở Libya sẽ rất khó khăn khi thu tài sản của quốc gia về. "Tôi có thể đảm bảo rằng ngay lúc này một số người đang cố tư nhân hóa bất kể tài sản nào có trong ngân hàng trung ương Libya, tư nhân hóa đất đai, văn phòng và đánh cắp các máy tính. Đó là những việc sẽ diễn ra", Serwer nói trong một cuộc họp báo qua điện thoại, cuộc họp do Hội đồng quan hệ đối ngoại chủ trì.

Powell nói, việc nhận diện tài khoản ngân hàng của Gaddafi cũng là một phần của khó khăn vì họ của ông này không dễ dịch sang tiếng Anh. "Có hàng trăm cách để đọc tên Gaddafi".

Theo Powell, Gaddafi có nguồn dự trữ tiền mặt và vàng rất dồi dào ở Tripoli mà có thể dùng bất kể lúc nào nếu các nước khác đóng băng tài sản của Gaddafi, và điều này đã xảy ra.

Ông El-Kikhia nói, một loạt quốc gia và các ngân hàng đã theo dấu được ít nhất 160 tỷ USD tiền của Libya ở các tài khoản ngân hàng ngoại quốc. Hồi tháng 2, chính quyền Obama tuyên bố đã đóng băng 30 tỷ USD thuộc về chính phủ Libya, ngân hàng trung ương Libya và cơ quan đầu tư Libya. Canada, Áo, Anh và nhiều nước khác đã đóng băng tài sản của chính quyền Libya.

Chính phủ Hà Lan đã đóng băng khoảng 4,5 tỷ USD của Libya vào tháng 3 và tới tháng 8 đã trao khoảng 144 triệu USD cho Tổ chức Y tế thế giới để phân phát thuốc men cho người dân nước này, báo Telegraph của Anh cho biết.

Dựa trên doanh thu dầu mỏ của Libya cũng như các báo cáo đầu tư của nước này trên toàn cầu, ông El Kikhia ước tính, thêm 60 tỷ USD nữa của Libya ở các quốc gia khác vẫn chưa tìm được ra dấu vết, gồm Angola, Nam Phi, Uganda, và nhiều nơi khác ở châu Á, Mỹ Latinh.

Nhóm tình báo các nhà kinh tế học ước tính, doanh thu từ xuất khẩu dầu của Libya vào năm 2010 là 45 tỷ USD. GDP của Libya năm đó là khoảng 90,57 tỷ USD - dựa trên sức mua, với dân số 6,597,960 people, theo số liệu của CIA.

Theo một báo cáo của Bộ Ngoại giao Mỹ đề tháng 1/2010, đại sứ Mỹ tại Libya Gene Cretz viết, chính quyền Gaddafi kiểm soát 32 tỷ USD tài sản khắp thế giới. Tổ chức Minh bạch tài chính toàn cầu, một hãng nghiên cứu phi lợi nhuận đóng tại Washington, D.C. cho biết, 33 tỷ USD của Libya từ năm 2001 tới năm 2009 không biết biến đâu mất, dữ liệu từ Ngân hàng thế giới và Quỹ tiền tệ quốc tế cho thấy.

  • Hoài Linh (Theo ABC)