Sửa Luật Đất đai để ngăn lợi ích nhóm

Trao đổi với báo giới về dự thảo Luật đất đai sửa đổi sẽ thảo luận trực tiếp tại QH hôm nay (17/6), Bộ trưởng Bộ TN&MT Nguyễn Minh Quang cho hay, việc sửa luật để hạn chế khiếu kiện và ngăn chặn lợi ích nhóm.

Vẫn tiếp tục thu hồi đất vì mục đích kinh tế

Hôm nay, QH sẽ thảo luận về dự án Luật đất đai sửa đổi. So với dự thảo lần trước, cơ quan soạn thảo có chỉnh sửa gì không, thưa ông?

- Có chỉnh sửa đôi chút nhưng thay đổi nhiều nhất là sẽ có thêm rất nhiều nghị định để hướng dẫn thi hành luật. Dự kiến năm nghị định sẽ được trình cùng luật lần này, hiện Chính phủ đang chuẩn bị.

Trong quá trình lấy ý kiến nhân dân, rất nhiều người cho rằng nên bỏ quy định thu hồi đất vì các dự án phát triển kinh tế xã hội vì e ngại bị lạm dụng. Nhưng vì sao ban soạn thảo vẫn bảo lưu nội dung này?

- Tinh thần của dự luật sửa đổi lần này là sẽ cơ bản khắc phục được những tồn tại của luật cũ. Về các dự án phát triển kinh tế xã hội, trước đây chúng ta thả ra tương đối nhiều. Nhiều người nói DN hưởng lợi trong khi dân mất đất lại không được hưởng bao nhiêu. Lần này sẽ phải làm chặt chẽ.

Cụ thể, luật sẽ quy định rất rõ thế nào là những dự án sẽ thu hồi vì mục đích phát triển kinh tế xã hội. Chẳng hạn: dự án phát triển khu kinh tế, khu công nghiệp, một số dự án ODA. Còn các dự án phát triển kinh tế khác thì mời nhà đầu tư vào các khu công nghiệp, tham gia đấu giá đất hoặc thỏa thuận với chủ sử dụng đất. Luật quy định rất cụ thể và có cả các tiêu chí.

Cụ thể “dự án khác” là gì thưa ông?

- Tức dù là dự án kinh tế đấy nhưng nếu cũng nhằm phục vụ lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng thì nhà nước cũng sẽ phải thu hồi. Các dự án phát triển kinh tế khác thì doanh nghiệp tự đứng ra thỏa thuận với người dân.

Nhưng như thế làm sao tách bạch giữa dự án thuần túy kinh tế với dự án có cả yếu tố xã hội và phục vụ công cộng như ông nói?

- Danh mục các dự án phát triển kinh tế xã hội đã được nêu đầy đủ. Luật lần này cũng sẽ nêu. Ví dụ dự án lớn của nhà nước như khu kinh tế, khu công nghiệp… thì nhà nước thu hồi. Nhưng ví dụ các dự án chế biến nhỏ khác, nếu không nằm trong khu công nghiệp thì doanh nghiệp sẽ phải tự thỏa thuận với dân.

Cơ chế thỏa thuận đang đặt ra nhiều vấn đề, chúng ta đã có lúc dừng lại cơ chế này, giờ lại tiếp tục áp dụng, vậy thì lợi – hại của nó như thế nào?

- Cơ chế thỏa thuận thì doanh nghiệp cũng kêu, cho như vậy là khó khăn. Tuy nhiên, cái lợi ở đây là về phía người dân.

Thưa ông, hiện rất nhiều các tổ chức nước ngoài khuyến cáo nhiều về chữ “thu hồi”, đó là tạo cảm giác không có được sự bình đẳng giữa nhà nước và người dân?

- Quy định về thu hồi liên quan đến quyền sở hữu của nhà nước để phục vụ các dự án vì lợi ích công cộng, quốc gia, an ninh quốc phòng… Quy định như vậy là phù hợp.

Còn trưng thu, trưng mua chỉ áp dụng trong trường hợp thật cần thiết vì lí do an ninh quốc phòng của đất nước mà thôi.

Ngăn lợi ích nhóm

Thưa ông, mục tiêu của sửa đổi Luật đất đai lần này là giảm khiếu kiện và ngăn ngừa lợi ích nhóm. Vậy dự thảo luật đã đưa ra những thay đổi mấu chốt nào để đạt hai mục tiêu nói trên?

- Như tôi nói, riêng về thu hồi đất thì sẽ có những quy định mới như trên để khắc phục các bất cập hiện nay.

Còn về khiếu kiện, có một nội dung rất quan trọng bây giờ là chuyện cấp sổ đỏ, nó liên quan đến quyền lợi thiết thực của người dân.

Hiện nay, việc này cũng còn đang rất khó khăn vì đang thiếu tiền. Nếu cấp được hết sổ đỏ thì chúng ta sẽ quản lý được. Vừa rồi người dân vì không có sổ đỏ, không được chứng nhận quyền sử dụng nên khi thu hồi thường là thiệt thòi, tất yếu người ta sẽ khiếu kiện. Vì khi không có sổ đỏ thì hội đồng bồi thường nói tôi chỉ hỗ trợ anh bằng này, bằng kia còn có sổ đỏ là được bồi thường 100% giá trị.

Vấn đề này rồi sẽ được giải quyết.

Vậy cá nhân Bộ trưởng có tin luật sửa đổi lần này sẽ ngăn chặn được lợi ích nhóm?

- Lợi ích nhóm trước đây về cơ bản thể hiện ở chỗ giao đất để làm các dự án khu đô thị mới, bán nhà thương mại … mà hệ quả là thị trường bất động sản như hiện nay. Điều đó thì chúng ta đều hiểu hết rồi. Tôi tin là sẽ dần được ngăn chặn.

Khiếu kiện đất đai thì nóng bỏng nhất là việc giá cả đền bù khi thu hồi. Lần này, vấn đề giá cả đền bù sẽ được giải quyết trong luật theo nguyên tắc nào, sát giá thị trường hay phù hợp với thị trường?

- Về cơ bản sẽ là phù hợp với thị trường.

Còn nói đến vấn đề thị trường, thực tế, giờ thị trường của chúng ta không ổn định chút nào. Thị trường của ta là thị trường nóng, thị trường đầu cơ nên cứ nói giá thị trường nhưng lại là thị trường không chuẩn như vậy thì làm sao chính xác được. Thị trường phải xác định là trong điều kiện ổn định, bình thường, loại bỏ yếu tố đầu cơ ra.

Vậy nên sẽ có tổ chức về tư vấn giá. Định giá do tổ chức tư vấn giá làm còn quyết định là do UBND địa phương quyết định trên cơ sở hoạt động tư vấn giá.

Như vậy có nghĩa là vẫn chưa khắc phục được chênh lệch giữa khung bảng giá và giá giao dịch thực tế?

- Việc này vẫn phải trở lại với vấn đề giá thị trường thế nào chứ rõ ràng vừa qua cơ bản là giá đầu cơ và chúng ta không thể theo cái đó được. Sau bài học này thì anh không thể đầu cơ được.

Tổ chức định giá phải là tổ chức độc lập. Hiện giờ các nhà đầu cơ đang lún sâu khi bất động sản không bán được. Do đó, nếu nhà đầu cơ không tiếp tục nhảy vào bất động sản nữa thì làm sao tiếp tục có giá đầu cơ được.

Tất nhiên giá nhà nước phải quy định nhưng là trên cơ sở tham khảo thị trường (thị trường trong điều kiện ổn định, bình thường). Vừa rồi mọi người đều lao vào đó là với hy vọng để kiếm lời và đó đã là bài học của chúng ta rồi. Nhiều người mua rồi giờ chết vì không bán được.

 Lê Nhung