Sáng hôm sau khi nhận được giấy tính tiền của bệnh viện cho đêm ngủ lại, anh ta chửi ngay trong phòng bệnh và cả hành lang, không tiếc lời.

Mưa vàng hiếm hoi? 

Mới gần đây, câu chuyện 18 vị y, bác sĩ Bệnh viện Phụ sản Hà Nội cứu người, bất chấp nguy cơ phơi nhiễm HIV được lan truyền nhanh chóng trên MXH. Một bài báo đã ví họ như “cơn mưa vàng trút xuống cánh đồng đang khô nẻ của lòng người”.  

Câu chuyện làm tôi suy ngẫm không nguôi, vì dường như đến nay, những cơn mưa như vậy quá hiếm hoi hay nó vẫn tồn tại mà ít được truyền thông và chính chúng ta “để mắt” đến? Thay vào đó, thường xuyên hơn là những cơn mưa… đá. 

Còn nhớ, cách đây chưa lâu, một tờ báo đưa tin một bác sỹ từ chối mổ cho nữ bệnh nhân, chỉ vì cô “trót” tiết lộ mình làm báo. Ngay lập tức, MXH, truyền thông “vào cuộc” và không thiếu những ý kiến xoay xung quanh vấn đề “y đức.” Kẻ “đánh,” người “bênh” nhưng rõ ràng, y tế và giáo dục là hai lĩnh vực sát sườn đời sống, thì sự quan tâm của cộng đồng với một sự kiện như thế là rất đáng kể. 

Đáng tiếc, mỗi lần như vậy, ý kiến chỉ trích ngành y tế vẫn là chủ đạo, chứ những ý kiến khách quan, cẩn trọng xem xét dường lại không nhiều. Thậm chí có những sự việc chỉ liên quan đến những tiêu cực nội bộ thuần túy (như tham ô vật tư chẳng hạn), hoàn toàn không liên quan đến bệnh nhân, nhưng truyền thông vẫn đặt vấn đề về y đức. Thực ra, những trường hợp như vậy không hẳn là chuyện y đức, mà nó liên quan đến việc vi phạm chuẩn mực đạo đức chung của xã hội, không riêng gì ngành nào. 

Việc phân tích những vấn đề của ngành y và nguyên nhân không phải là mục tiêu của bài viết này. Ở đây, tôi chỉ xin trình bày một đôi điều vẫn còn băn khoăn mỗi lần chứng kiến “bão truyền thông” khi có sự việc tương tự.  

Có việc phải cậy đến bệnh viện, mới thấy tình cảnh bệnh viện công nào cũng quá tải, hàng ngàn người xếp hàng lũ lượt, vòng trong, vòng ngoài… Một người lên “tuyến trên” kéo theo ít nhất một người hỗ trợ hoặc đông hơn – và vài người đó thì tay xách nách mang đồ đạc lỉnh kỉnh.   

Từng ấy con người, từng ấy vấn đề đổ lên đầu ngành y tế. Đó mới chỉ là về hình thức bề ngoài, còn về chuyên môn bên trong, tình trạng quá tải ấy gây sức ép lên từng nhân viên y tế, không ai dám nói là họ luôn làm việc với tâm lý thoải mái được. 

Và bệnh nhân cũng như người nhà bệnh nhân, không phải ai cũng thông thạo ngay các quy định khám chữa bệnh, chuyện vào bệnh viện có những hành động bối rối, quýnh quáng cũng là bình thường. Tất nhiên, điều này có nguyên nhân từ khả năng quản trị hành chính của chúng ta chưa thật sự khoa học. Nhưng mặt khác, thế mới hiểu phần nào, tại sao bác sỹ… khó cười.  

{keywords}

 Mỗi ngày Bệnh viện Bạch Mai luôn trong tình trạng quá tải. Ảnh: N.Phương/ VnExpress

Và thế là cái tâm lý chuẩn bị đến đối mặt với “bác sỹ cau có” đã được bệnh nhân trang bị sẵn từ ở nhà. Lại thêm việc cứ đụng đến bệnh tật người ta đều tính toán sẵn có “con đường quen biết” nào không để còn thuận tiện “phong bì bồi dưỡng”. Ngành y tế vốn dĩ đã có sẵn những vấn đề của mình, càng không thể thoát ra với tâm lý chung của xã hội như vậy. 

Quay lại với cô phóng viên bị từ chối mổ - thẳng thắn mà nói, cái vòng luẩn quẩn đầy mâu thuẫn kiểu này càng trở nên nghiêm trọng hơn chính là nhờ công lớn của… truyền thông. Cứ có sự việc thì truyền thông không bao giờ tha, như người ta thường gọi là “ném đá” hết sức say mê. Trong khi những việc tốt lại đưa rất… dè dặt, cầm chừng.  

Chuyện không chỉ của ngành y 

Vợ tôi là bác sỹ, trước những chuyện như vậy, cô ấy thường nói, vấn đề của ngành y tế thì sẵn có thế rồi, và không chỉ một ngành y tế mà nhiều ngành khác đều có vấn đề, nhưng riêng y tế, giáo dục thì quá sát sườn với xã hội. Tiếc là phần lớn các ý kiến, là người ta “ném đá” với một sự bất công. 

Có lần nằm viện trong một bệnh viện liên doanh ở Hà Nội, với mức viện phí và giá dịch vụ khám chữa thuộc loại đắt, tôi chứng kiến một ông cụ được con trai từ tỉnh khác đến nằm cùng phòng. Anh thanh niên nhất quyết muốn ngủ lại với bố, bất chấp giải thích của phía bệnh viện là “ở đây không ủng hộ người nhà bệnh nhân ở lại vì tất cả đã có dịch vụ của bệnh viện cung cấp; bác cần gì chỉ việc bấm chuông sẽ có nhân viên vào ngay lập tức. Nếu anh ở lại thì sẽ tính tiền và anh được mượn ghế để ngồi, chứ quy định của bệnh viện không được nằm trên giường bệnh.”  

Tôi cũng có lên tiếng giải thích thêm, nhưng anh thanh niên không yên tâm, nhất quyết ở lại. Sáng hôm sau khi nhận được giấy tính tiền của bệnh viện hơn một triệu đồng cho đêm ngủ lại, anh ta chửi ngay trong phòng bệnh và cả hành lang, không tiếc lời “Biết thế ra ngủ ngoài khách sạn cho ngon, còn rẻ bằng mấy… Cái bọn bệnh viện này dã man…” cùng nhiều lời lẽ không tiện kể ra đây. Đó mới là một việc cực đơn giản, còn đã ốm đau đến bệnh viện, thì không biết bao nhiêu việc phức tạp hơn mà kể.  

Và tôi thấy vợ tôi có lý, có lẽ vấn đề mấu chốt nằm ở sự xuống cấp chung của một nền đạo đức xã hội, chứ không phải là chỉ của ngành y tế. Người ta thích nhìn sự việc theo cách của mình, chứ không thích nhìn theo con mắt của người trong cuộc, lại càng không thích nhìn theo cách của người mà mình không thích. Và ngành y tế, cùng với giáo dục, đang vào tiêu điểm của hiện tượng tâm lý xã hội đó. 

Vừa mới giữa tháng 7, bốn bệnh viện lớn của Hà Nội (Bạch Mai, Việt Đức, Nhi Trung ương và K) trở thành 4 cơ sở y tế đầu tiên ký cam kết với lãnh đạo Bộ Y tế sẽ thay đổi phục vụ theo hướng làm hài lòng người bệnh. Còn cách đây mấy tháng, Bộ Y tế đã phát động phong trào 3 xin - xin chào, xin lỗi, xin phép - trong ngành mình.  

Tình trạng quá tải, hạ tầng bệnh viện hạn chế là những vấn đề cần nhiều thời gian giải quyết. Có thể thấy ngành y đang có những nỗ lực để trước hết thay đổi yếu tố “con người”. Kết quả ra sao sẽ còn phải chờ. Nhưng trước hết, phải chăng chính mỗi chúng ta cũng nên tự rà soát lại cách đánh giá của bản thân về ngành y, về các y, bác sĩ?  

Phúc Lai