- Sẽ rất đáng tiếc, thậm chí phản tác dụng nếu những chương trình giáo dục này rơi vào tình cảnh hình thức, không thực chất, và người học tham gia một cách bắt buộc, thiếu động lực.
Xem lại bài 1: Chống "giặc nội xâm" và chuyện thu hồi tài sản khủng
Xem lại bài 2: Sợ bị trả thù, tôi có đứng lên tố cáo?
Một trong những nội dung hoàn toàn mới của Dự thảo Luật PCTN lần này là nghĩa vụ giáo dục lòng liêm chính của Nhà nước (Điều 27). Theo đó, các cơ sở giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng phải tổ chức xây dựng nội dung giáo dục lòng liêm chính vào chương trình giảng dạy, với đối tượng là học sinh, sinh viên, và đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức. Mục tiêu của chương trình là để “xây dựng nhân cách, đạo đức, lối sống và văn hoá chống tham nhũng” cho các đối tượng thụ hưởng.
Không chỉ các quốc gia mà cả doanh nghiệp lớn
Giáo dục lòng liêm chính từ lâu đã được nhiều nước trên thế giới xem như một trụ cột trong chính sách phòng, chống tham nhũng. Trung Quốc từ năm 2007 đã lên kế hoạch về chương trình này trong nhà trường và từ năm 2008 thì triển khai chính thức. Đây được xem là bước đi để Trung Quốc đáp ứng được các yêu cầu trong Công ước chống tham nhũng của Liên Hiệp quốc (UNCAC). Tất cả các quốc gia thuộc Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) đều có chương trình đào tạo lòng liêm chính bắt buộc cho cán bộ, viên chức của họ.
Không chỉ có các quốc gia, trong mô hình phát triển kinh doanh của mình, các doanh nghiệp quốc tế đều có chương trình đào tạo cho nhân viên về liêm chính và chống tham nhũng. Đây được xem là một phần trong trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp và nghĩa vụ pháp lý liên quan đến chống tham nhũng. Ví dụ, theo Đạo luật phòng chống các hành vi tham nhũng nước ngoài của Mỹ (FCPA), các DN Mỹ trước khi muốn kí hợp đồng làm ăn với DN nước ngoài cần yêu cầu đối tác tổ chức các khoá học về liêm chính và chống tham nhũng cho nhân viên.
Tuy chưa có dẫn chứng cụ thể về hiệu quả của việc phòng, chống tham nhũng thông qua giáo dục liêm chính, nhưng đây đã được xem là một chuẩn mực quốc tế, không chỉ LHQ mà cả các DN lớn thừa nhận và áp dụng. Việc Việt Nam đưa giáo dục liêm chính vào dự thảo Luật PCTN có thể xem là một bước hội nhập quan trọng.
 |
|
Giáo dục lòng liêm chính là cần thiết nhưng đừng để rơi vào hình thức. Ảnh minh họa |
Bổ ích nhưng đừng để rơi vào hình thức
Theo dự thảo hiện nay, các cơ sở đào tạo, giáo dục, bồi dưỡng sẽ có trách nhiệm chính trong việc cung cấp những khoá học liêm chính. Trừ một số ngoại lệ, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội và Thanh tra Chính phủ sẽ có trách nhiệm kiểm tra, giám sát việc giáo dục liêm chính, đào tạo giáo viên và xây dựng giáo trình.
Những quy định như vậy là rất tiến bộ, nhưng cần làm rõ nhiều điểm. Thứ nhất, việc đưa trách nhiệm giáo dục liêm chính về các cơ sở đào tạo là phù hợp. Nhưng bên cạnh đó, dự thảo không quy định rõ trách nhiệm, nghĩa vụ của các cơ quan Nhà nước phải tạo điều kiện, hoặc bắt buộc gửi cán bộ, công chức của mình đến các cơ sở này để đào tạo. Việc đào tạo sẽ tổ chức hàng năm, định kỳ, hay một lần trong suốt quá trình làm việc cũng chưa được làm rõ. Điều này có thể gây khó khăn và bất cập trên thực tế triển khai.
Kinh nghiệm các quốc gia khác cho thấy việc giáo dục liêm chính được thực hiện hàng năm và mang tính bắt buộc cho toàn thể cán bộ, công chức. Còn trong môi trường doanh nghiệp, việc này cũng được tổ chức đều đặn, định kỳ.
Thứ hai, nội dung của giáo dục liêm chính hiện nay đang được giao về cho Bộ LĐTBXH phối hợp với Thanh tra Chính phủ. Tuy nhiên, thiết nghĩ việc xây dựng bộ giáo trình và chương trình cụ thể thì các cơ quan Nhà nước cần tham vấn nhiều hơn nữa các cơ quan báo chí và tổ chức xã hội, hoạt động chuyên nghiệp trong lĩnh vực chống tham nhũng.
Trên thế giới hiện nay có nhiều tổ chức phi chính phủ chuyên cung cấp các khoá học về liêm chính và chống tham nhũng nhằm mục tiêu minh bạch hoá các thể chế. Chẳng hạn, Tổ chức minh bạch quốc tế (Transparency International) tiến hành định kỳ các khoá học liêm chính dưới tên gọi Trường Liêm chính (School of Integrity) cho cả thanh niên lẫn cán bộ các quốc gia đối tác. Đây chính là một nguồn dữ liệu, kinh nghiệm phong phú giúp cho việc xây dựng bộ giáo trình ở Việt Nam nhanh chóng và sát chuẩn mực hơn.
Cùng với chương trình đưa giáo dục nhân quyền vào hệ thống trường học, việc đưa giáo dục liêm chính vào các cấp học có thể được xem là bước đi rất mạnh mẽ của Việt Nam nhằm hướng tới một chính quyền thực sự kiến tạo và minh bạch. Đây là tín hiệu hết sức đáng mừng, nhưng vì thế cũng cần sự chuẩn bị kỹ lưỡng và nghiêm túc. Sẽ rất đáng tiếc, thậm chí phản tác dụng nếu những chương trình giáo dục này rơi vào tình cảnh hình thức, không thực chất, và người học tham gia một cách bắt buộc, thiếu động lực.
Thiết nghĩ kiến tạo liêm chính là công việc của toàn xã hội chứ không chỉ riêng một bộ ngành nào, và cần sự chung tay của rất nhiều bên. Đây là một chương trình tham vọng, bổ ích và hy vọng chúng ta sẽ thấy hình hài của nó trong một tương lai gần.
Lê Nguyễn Duy Hậu
Câu hỏi khó từ việc truy nguyên tài sản bất minh
Vì sao không truy nguyên nguồn gốc tài sản để tịch thu những tài sản không được giải trình hợp lý? Đây là câu hỏi rất lớn và cũng rất khó khăn cho việc đưa ra phương án giải quyết.
Từ biệt phủ, tài sản khủng của quan chức bàn về kiểm soát thu nhập
Số liệu chính thức của cơ quan nhà nước về tỷ lệ thu hồi tài sản từ các vụ án tham nhũng là quá thấp do có nguyên nhân từ sự yếu kém của công tác kiểm soát thu nhập.
Bỏ lệ chúc tết lãnh đạo: Khi Thủ tướng và thành viên Chính phủ làm gương
Tại phiên họp Chính phủ tháng 11/2017, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc một lần nữa, yêu cầu “không chúc tết Thủ tướng, lãnh đạo Chính phủ, lãnh đạo các bộ, ngành”. Ông cũng yêu cầu “các tỉnh không về Hà Nội chúc tết”, “ở các địa phương cũng vậy”.
Dồn ép người tham gia giao thông không thể giải quyết tận gốc điểm nóng
Công khai hợp đồng BOT mà Bộ Giao thông Vận tải đã ký với chủ đầu tư tại Cai Lậy để có đủ thông tin xử lí những mâu thuẫn tại đây.
Trạm BOT Cai Lậy: Cách gỡ cuộc ‘khủng hoảng tiền lẻ’
Vấn đề BOT Cai Lậy, cũng như gần 100 trạm BOT trên cả nước, phức tạp hơn một bài toán kinh tế rất nhiều.
‘Tháo ngòi’ điểm nóng BOT Cai Lậy
Thẳng thắn nhìn nhận thì cái gốc của xung đột tại đây đã tồn tại từ nhiều tháng nay, và vẫn chưa bao giờ được tháo gỡ một cách rốt ráo.
.svg){kind=icon}
