– Một câu truyện cổ tích được lưu truyền ở Nhật Bản về loài hạc trả ơn người bằng cách ngày đêm dệt vải  từ bộ lông mềm mại của mình, đã được kể bằng ngôn ngữ của opera cổ điển.

Nhân dịp kỉ niệm 40 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Nhật Bản, lần đầu tiên vở opera Yuzuru (“Sự trả ơn của con hạc”, Twilight Crane) được công diễn tại Nhà hát lớn Hà Nội trong 2 ngày 29 và 30/3/2013.

{keywords} 

Yohyo(Mokichi) và Tsu (Ieda)

Nội dung của Yuzuru dựa trên một câu truyện cổ tích được lưu truyền ở Sado, tỉnh Nigata, Nhật Bản. Câu chuyện kể về Yohyo, anh nông dân nghèo ngốc nghếch sống dưới túp lều tranh cùng người vợ Tsu xinh đẹp và hiền thảo. Tsu vốn là một con hạc hoá thân để trả ơn do được Yohyo cứu chữa trong một lần bị thương.

Tsu rất mực yêu thương chồng, để giúp cho cuộc sống gia đình khấm khá hơn, Tsu đã tự dùng những sợi lông hạc của mình để dệt nên một tấm vải tuyệt đẹp đem ra chợ bán. Dưới sự xúi bẩy của những người bạn xấu, lòng tham nổi lên, Yohyo ép Tsu phải dệt thêm nhiều tấm vải khác mà không biết rằng chúng được dệt từ chính sự đau đớn và hi sinh của vợ mình.  

Do không giữ được lời hứa với vợ, Yohyo đã khiến Tsu phải trở về nguyên dạng là hạc và bay về trời. Kể từ đó, vợ chồng Yohyo mãi mãi chia lìa nhau. Câu chuyện mang triết lý Á đông về tinh thần đền đáp, sự hi sinh, tình yêu cao thượng.

{keywords} 

Tsu (Ieda) tạm biệt Yohyo (Mochiki) bay về trời

Yuzuru không phải là một tác phẩm đồ sộ, vở Opera chỉ gồm 4 nhân vật cùng dàn hợp xướng thiếu nhi, chuyển tải một câu chuyện giản dị nhưng vô cùng sâu sắc. Phần âm nhạc được viết khá vững tay với nhiều tuyến giai điệu đẹp, phong phú mang màu sắc âm nhạc dân gian truyền thống. Vở opera có nhiều trích đoạn âm nhạc thú vị như những bản hợp xướng thiếu nhi trong trẻo, tươi vui, bản duet tình yêu  giữa Tsu - Yohio và đặc biệt là aria Tsu với phần âm nhạc bay bổng và giàu sức lan toả.

Trong lần ra mắt đầu tiên tại Hà Nội, Yuzuru đã gây ấn tượng đẹp với khán giả thủ đô dưới sự trình diễn xuất sắc của dàn solists tài năng đến từ Nhật Bản: Noriko Ieda (soprano), Hiroshi Mochiki (tenor), Masato Makino (baritone), Shigeki Mine (bass), hợp xướng Cung văn hoá thiếu nhi Hà Nội, dàn nhạc  Giao hưởng Việt Nam và nhạc trưởng Tetsuji Honna.

Không cần những note cao xuyên thấu, rực rỡ, Noriko vẫn chinh phục khán giả và khắc hoạ thành công nhân vật Tsu hiền dịu, tảo tần nhưng ẩn chứa bên trong một tình yêu thương mãnh liệt bằng giọng hát trữ tình tinh tế, mềm mại và giàu sắc thái. Hiroshi Mochiki cũng tỏ ra là một giọng nam cao vững vàng với lối diễn xuất thông minh, duyên dáng. Hai vai phụ không chỉ được thể hiện tròn vai, mà còn đem lại những dấu ấn đáng nhớ qua giọng hát nam trầm đầy đặn, mạnh mẽ của Shigeki Mine và sự thể hiện dí dỏm, tự nhiên của Masato Makino.
{keywords}

Tsu (Ieda)

Sân khấu được thiết kế đơn giản nhưng khá hiệu quả và đẹp mắt. Đạo diễn, NSND Lê Hùng đã có nhiều tìm tòi trong việc dàn dựng, đặc biệt ở phần múa bóng cách điệu của dàn nghệ sỹ múa nhà hát Tuổi Trẻ khi nhân vật Tsu hoá thân thành hạc dệt vải cho chồng. Phần phục trang với những màu sắc tươi tắn , sống động của nhà thiết kế danh tiếng Koshino Junko góp phần vào sự hoàn hảo của đêm diễn. 

Nghệ thuật Opera vốn không quá xa lạ với khán giả Hà Nội từ nhiều năm qua với những dàn dựng thành công của các tác phẩm kinh điển Việt Nam và thế giới như Die Zauberflöte, La Bohème, Così fan tutte, Cô Sao,… Vở opera Yuzuru không chỉ thêm một lần nữa mang Opera gần hơn với công chúng mà còn đem tới một hơi thở mới rất độc đáo từ nền âm nhạc cổ điển có bề dày của đất nước mặt trời mọc. Những tràng pháo tay vang dội không ngớt của khán giả thủ đô khi vở diễn kết thúc đã chứng tỏ sức hấp dẫn tuyệt vời của tác phẩm cũng như sự đồng cảm giữa hai nền văn hoá có nhiều nét tương đồng Việt Nam - Nhật Bản, qua sợi dây âm nhạc.

{keywords} 

Sodo (Mine), Unzu (Makino) xúi bẩy Yohyo (Mochiki) ép vợ dệt vải

{keywords} 

Hợp xướng thiếu nhi

{keywords} 

Các nghệ sĩ và ekip dàn dựng chào khán giả

{keywords} 

Nghệ sĩ Noriko Ieada chụp ảnh cùng khán giả sau đêm diễn

Vở Opera một màn Yuzuru là tác phẩm quan trọng trong sự nghiệp sáng tác của nhà soạn nhạc tên tuổi người Nhật, Dan Ikuma (1924-2001). Dan Ikuma sáng tác Yuzuru dựa trên vở kịch cùng tên của nhà viết kịch nổi tiếng Kinoshita Junji (1914-2006). Vở opera được hoàn thành năm 1951 và công diễn ngay tại Nhật chỉ chưa đầy 1 năm sau. Năm 1956, Ikuma chỉnh sửa lại tổng phổ, phiên bản hoàn thiện này được dàn dựng lần đầu tiên tại Zurich music festival năm 1957. Từ đó đến nay, Yuzuru vẫn thường được trình diễn tại Nhật và nhiều nhà hát trên thế giới. Ngoài Yuzuru, Dan Ikuma còn được biết tới là cha đẻ của 6 bản Giao hưởng, 6 vở opera khác và nhiều ca khúc nghệ thuật có giá trị.

Bài và ảnh: Biển Đông