Tranh kính triệu đô và thú chơi của 1 người Việt

Cách đây vài năm, trong một chuyến đi tới nhiều thành phố cổ ở Đức, đặc biệt là Dresden, Potsdam... tôi đã thực sự ấn tượng và choáng ngợp vì vẻ đẹp kỳ bí của những bức tranh kính màu khổng lồ có tuổi đời hàng trăm năm. Ở Việt Nam mấy năm gần đây nhiều người cũng đã bắt đầu có xu hướng tìm kiếm những bức tranh kính màu thật đẹp để trang trí cho ngôi nhà của mình. Tuy nhiên không phải ai cũng có khả năng đặt mua những bức tranh kính phiên bản bảo tàng tại nước ngoài phần vì nó quá mất thời gian và tốn kém, có khi lên đến cả triệu USD.

Trong một cuộc gặp gỡ tình cờ với một nhà văn hóa tại Hà Nội cách đây 1 năm, tôi tình cờ biết được ông đang rất kỳ công chuẩn bị cho một ngôi nhà mới ở ngoại ô và một vị trí đặc biệt trong ngôi nhà đã để dành sẵn cho một bức tranh kính phiên bản Cảnh đẹp mùa thu (Autumn Landscape) vô cùng nổi tiếng mà nghệ nhân người Mỹ Tiffany đã sáng tạo nên từ năm 1924. Phiên bản gốc của bức tranh kính tuyệt đẹp này chỉ có thể gặp ở Bảo tàng nghệ thuật Metropolitan (MET danh tiếng của Mỹ tại New York hoa lệ.

Mỗi bức tranh kính được ghép từ hàng vạn mảnh kính với nhiều sắc sộ .

Autumn Landscape được sáng tác trong thời kỳ ấn tượng của Tiffany. Những loại kính Favril đặc biệt cho phép ánh sáng tự nhiên xuyên qua, tạo nên một cảnh săc kỳ bí. Chính vì vậy việc làm những bản sao của bức tranh này thực sự là một thách thức với bất cứ ai, dù cho đó là những nghệ nhân giỏi nhất.

Phiên bản của Autumn Landscape được ông đặt chính các nghệ nhân làm kính màu của Mỹ thực hiện và chấp nhận chi một khoản tiền không nhỏ cho họ bay từ Los Angeles tới New York nhiều lần để nghiên cứu trực tiếp đặc điểm của từng loại kính màu trong tác phẩm gốc trước khi thực hiện.

"Autumn Landscape"

Do chưa có ai đặt làm Autumn Landscape trước đó nên tiến độ thực hiện bức tranh tuyệt mỹ này đã kéo dài gần 3 năm qua mà chưa hoàn thành. Làm một chiếc chao đèn kính màu đã khó, thực hiện cả một bức tranh kính rộng tới 8m2 với hàng ngàn miếng kính hình thù phức tạp với những sắc độ khác nhau khiến công việc của các nghệ nhân trở nên cực kỳ thử thách.

Công đoạn tìm kính và cắt kính chiếm phần lớn thời gian của họ và không ai dám đặt ra ngày hoàn thành. Số tiền chi cho tác phẩm tranh kính đẹp mê hồn này chắc chắn sẽ không bao giờ được tiết lộ. Tuy nhiên, với những ai biết vè tranh kính thì chắc chắn chỉ có những người mê kính đến tận cùng và có một bệ đỡ kinh tế vững chắc mới có khả năng chi trả.

Các mảnh kính nhỏ xíu với hình thù khác nhau được các nghệ nhân ghép hoàn toàn thủ công.

Khác với dòng tranh kính ra đời từ thời kỳ Phục hưng ở châu Âu, dòng kính màu Opal (mắt mèo hoặc mờ đục) mới lạ được người Mỹ sáng chế, do các nghệ sĩ đương thời nổi tiếng như Tiffany và LaFarge... sử dụng có tên gọi là kính Opal. Đặc biệt, những bức tranh kính với họa tiết cây cỏ, hoa lá, phong cảnh thiên nhiên với màu sắc rực rỡ của Tiffany được rất nhiều người ngưỡng mộ. Ông đã cho ra đời nhiều loại kính mờ đục rất đặc biệt và dần trở thành người tiên phong trong lĩnh vực tranh kính.

Loại kính màu do Tiffany sáng tạo ra có khả năng phát ánh sáng theo một lối rất đặc biệt. Cảm nhận của người xem về màu sắc, sắc độ và ánh sáng luôn thay đổi theo thời tiết, độ mạnh-yếu của ánh sáng. Những bức tranh kính có thể cho những màu sắc khác nhau giữa ngày và đêm, giữa một ngày nắng rực rỡ và một ngày đông âm u.

Tác phẩm "Magnolia and Wisteria" (Mộc lan và đậu tía).

Đặc biệt, những họa tiết thiên nhiên trên tranh kính màu của Tiffany luôn cho người xem một cảm giác nhẹ nhàng và thư giãn. Thế giới thiên nhiên rực rỡ đi vào tranh kính của Tiffany khiến chúng trở nên lộng lẫy và quyến rũ hơn. Chính vì lẽ đó, rất nhiều người muốn sở hữu phiên bản những bức tranh kính đã trở thành huyền thoại của Tiffany vốn nay chỉ có thể tìm thấy ở những bảo tàng nổi tiếng thế giới.

Những bức tranh kính dù là các phiên bản khác nhau đều là những tác phẩm nghệ thuật thực sự. Nếu như các họa sĩ chỉ dùng màu để vẽ tranh thì các nghệ nhân làm tranh kính không chỉ là những bậc thày về màu sắc, về phối màu mà còn là những người thợ cao cấp bởi họ phải hoàn tất công việc ghép hàng vạn mảnh kính màu với sắc độ và hình thù khác nhau thành một bức tranh hoàn thiện.

Tác phẩm tranh kính ‘View of Oyster Bay’ (1908) của Louis C. Tiffany (1848–1933) đang được trưng bày tại MET.

Công thức tạo màu cho kính Tiffany chỉ có số ít những nghệ nhân thượng hạng nắm được (và số này thì mất đi theo thời gian). Bởi chỉ một sai sót có thể phải bỏ đi một mẻ kính hay phá hỏng hoàn toàn một bức tranh. Quá trình pha trộn các tổ hợp màu sắc của kính màu Tiffany vô cùng phức tạp và chính điều này đã tạo nên các hiệu ứng ánh sáng đặc biệt cho những bức tranh. Chúng giống như là một liệu pháp tinh thần tuyệt vời cho con người mỗi khi cần thư giãn do quá mệt mỏi với công việc cũng như cuộc sống. Chính vì điều này Tiffany sẽ mãi là huyền thoại.

Cùng chiêm ngưỡng những bức tranh kính tuyệt mỹ

Landscape with waterfall (Phong cảnh thác nước)

Landscape with yellow sky

Magnolia Window