Trung Đông những ngày gần đây là một nơi hỗn loạn, với các cuộc nội chiến, các cuộc biểu tình rộng khắp, đọ súng xuyên biên giới, nổi loạn có vũ trang, đánh bom xe...

TIN BÀI LIÊN QUAN:
Iran đã lách cấm vận của Mỹ như thế nào?
Tổng thống Ai Cập hứng "búa rìu" tứ phía
Đáp trả Palestine, Israel xây hàng nghìn nhà định cư


Biểu tình phản đối Tổng thống Mohammed Mursi ở Quảng trường Tahrir, Cairo.

Trung Đông không chịu thừa nhận rằng Mỹ đã quyết định chuyển hướng sang châu Á. Khu vực này từ chối bước ra khỏi ánh sáng sân khấu.

Những gì chúng ta chứng kiến ngày nay là bằng chứng cho thấy những quan điểm lâu đời trong khu vực - những thuyết âm mưu xưa cũ, những sự đơn giản hóa quá mức - là không đúng đắn. Các tuyên bố rằng thế giới chú ý đến khu vực chỉ bởi vì nơi đây có dầu lửa hoặc có chìa khóa giải quyết vấn đề ở Trung Đông liên quan đến Israel hóa ra đều là sai lầm.

Trung Đông vẫn tiếp tục giành sự chú ý của giới ngoại giao và các chuyên gia quân sự, tiếp tục khiến các nhà lãnh đạo trên thế giới phải thức đêm thức hôm, và sẽ vẫn là như vậy ngay cả khi nơi đây không có một giọt dầu nào, hoặc nếu xung đột giữa người Ảrập và người Do Thái không tồn tại.

Tại sao?

Trung Đông đứng ở vị trí trung tâm của các dòng chảy lịch sử và các hệ tư tưởng đối lập.

Những gì diễn ra ở đó đang tác động xuyên suốt các biên giới quốc gia và tràn qua các đại dương. Khi phần lớn mọi người đi dự lễ ở nhà thờ vào cuối tuần, hoặc cởi bỏ giày trước khi lên máy bay thì người ta làm điều đó bởi vì một ý tưởng nảy sinh từ Trung Đông.

Khu vực này đang rơi vào khủng hoảng do phải hứng chịu nạn tham nhũng tràn lan, lãnh đạo yếu kém, phân biệt đối xử với phụ nữ cùng nhiều vấn đề kinh tế nghiêm trọng khác.

Các triết lý đối địch đang tranh giành vì tương lai - người Shiite cạnh tranh với người Sunny, những người chủ trương dân chủ phản đối các lãnh đạo độc tài, người Hồi giáo cố áp đảo những người đa nguyên còn các tín đồ Công giáo e ngại cho tương lai của mình. Đó mới chỉ là một vài nhân tố hun đúc nên các cuộc xung đột.

Những người ủng hộ dân chủ có thể đã trở nên mạnh mẽ hơn, nhưng các chiến binh kiên quyết khác đang khao khát tạo ra các nhà nước chống phụ nữ, chống tự do và chống Mỹ. Ẩn ý của những lòng tin đó sẽ trở nên rõ ràng khi lịch sử hé mở. Chẳng hạn như cuộc chiến mới đây ở Gaza, các diễn biến thu hút dư luận ở Ai Cập, chiến dịch trấn áp ở Syria, đánh bom liên tiếp tại Iraq, hay nỗ lực nâng vị thế của người Palestine tại Liên Hợp Quốc.

Ai Cập

Đường phố ở Cairo ngập tràn nỗi tức giận chống lại Tổng thống Mohammed Mursi, người đã gây bất ngờ cho người dân Ai Cập - và cả Nhà Trắng - khi thông báo ông sẽ nắm giữ các quyền mà nhiều người xem như sự trở lại của một chế độ độc tài. Người biểu tình lo ngại về một cuộc thâu tóm quyền lực của lực lượng Tình Anh em Hồi giáo.

Mursi khẳng định quyết định của ông là cần thiết và chỉ mang tính tạm thời. Cuối cùng thì người ta cũng sẽ thấy ai đúng ai sai. Câu trả lời sẽ giúp định ra một tương lai dân chủ ở thế giới Ảrập, nơi Ai Cập dẫn đầu các xu hướng văn hóa, chính trị và hệ tư tưởng. Đó là lý do khi người Ai Cập nhận lửa từ làn sóng nổi dậy ở Tunisia cách đây 2 năm, các nhà lãnh đạo cố chấp trong khu vực đều phải lo sợ. Tất cả các thủ đô ở phương Tây đều phải đánh giá lại các liên minh chiến lược của mình.

Iran

Mỹ có thể muốn tập trung vào châu Á, nhưng nước này không thể thôi lo lắng về Iran. Một số người sẽ cho rằng lo ngại đó chẳng qua là về dầu lửa, nhưng Mỹ có thể vẫn mua dầu từ một Iran có vũ khí hạt nhân. Obama, và thế giới, lo ngại chương trình hạt nhân của Iran sẽ gây ra một cuộc chạy đua vũ khí hạt nhân ở khu vực bất ổn nhất về chính trị của hành tinh này.

Hôm 28/11, Giám đốc Cơ quan Năng lượng nguyên tử Iran tuyên bố nước này sẽ đẩy nhanh tốc độ làm giàu uranium, bất chấp các lệnh cấm vận nặng nề của quốc tế.

Trong khi đó, các nhà chức trách Mỹ cảnh báo Tehran đang tìm kiếm các cách thức để chuyển vũ khí sang cho phong trào Hồi giáo Palestine Hamas ở Gaza, chỉ vài ngày sau khi Washington giúp dàn xếp một thỏa thuận ngừng bắn giữa Hamas và Israel.

Israel và Palestine

Cuộc xung đột này vẫn là một điểm nhức nhối của khu vực và là một thách thức đối với ảnh hưởng của Mỹ.

Chính quyền Palestine gửi đề nghị lên Đại hội đồng Liên Hợp Quốc và đã được bỏ phiếu nâng cấp tư cách nhà nước tại tổ chức lớn nhất thế giới này.

Israel ngay lập tức tuyên bố mở rộng khu định cư Do Thái bất chấp phản đối từ nhiều nước.

Syria

Ở Syria, khoảng 40.000 đàn ông, phụ nữ và trẻ nhỏ đã chết vì nội chiến. Quân nổi dậy đang giành được các lợi thế trong chiến dịch lật đổ chế độ của Tổng thống Bashar al-Assad. Tuy nhiên, phương Tây, trong đó có Mỹ, lo ngại về những gì sẽ xảy đến sau khi Assad sụp đổ.

Phe đối lập có nhiều người tiến bộ ủng hộ dân chủ nhưng cũng gồm không ít kiểu ý thức hệ khác, từ người Hồi giáo ôn hòa tới những kẻ cực đoan muốn Syria trở thành một phần của Thể chế Đế vương Hồi giáo siêu quốc gia.
Sẽ tốt đẹp nếu một tổng thống Mỹ có thể quyết định khu vực nào sẽ thu hút sự chú ý của ông. Nhưng đây là Trung Đông, và dù thích hay không, khu vực này vẫn cứ nằm ở hoặc gần phần trên cùng của nghị trình.

Thanh Hảo (Theo CNN)