- Nghe nghịch lý nhưng lại là sự thật: Ở tuổi 63, bà cho ra mắt bộ phim đầu tay và lọt vào vòng tranh giải Những xu hướng mới tại LHP Busan.

Phải đến khi LHP Busan lần thứ 16 gọi tên Síu Phạm và tác phẩm ‘Đó…hay Đây?’ (tên tiếng Anh: Here…or There?), giới làm phim mới giật mình hóa ra điện ảnh VN còn có một đạo diễn nữ làm phim truyện đầu tiên của mình khi tuổi đã qua lục tuần.


Đạo diễn Síu Phạm, tên thật Phạm Thị Nhung, sinh năm 1948

Sau nhiều năm miệt mài học hỏi và làm việc ở những lĩnh vực thuộc điện ảnh (làm phục trang, phim tài liệu, học chỉ đạo diễn xuất, viết kịch bản…) cho đến gần với điện ảnh (vẽ tranh, dựng kịch hình thể…), cơ duyên đưa bà đến với phim truyện đầu tay là cả câu chuyện dài nhiều thú vị, bắt đầu từ những ngày thơ bé được cha dắt đến rạp xem phim. Trước ngày lên đường sang Busan, Hàn Quốc dự lễ ra mắt phim trên toàn thế giới, bà dành cho VietNamNet cuộc phỏng vấn xoay quanh tác phẩm đầu tay và câu chuyện đến với phim ảnh.

Cuộc chơi với trí tưởng tượng

* Trong mắt khán giả, ‘Đó…hay Đây?’ quả là bí mật. Bà có thể chia sẻ đôi chút về bộ phim?

* Bộ phim kể về khoảnh khắc trong đời sống của một cặp vợ chồng già nghỉ hưu ở một làng chài lưới nhỏ, một nơi nào đó ở VN. Môt người đàn ông da trắng lạc lõng bên cạnh bà vợ gốc Việt nhưng cũng xa lạ với quê hương của bà, vì đã sống ở nước ngoài quá lâu. Câu chuyện cho thấy sự ước ao được tự do lựa chọn cái chết của mình khi tuổi già ập đến, tiếp tục đời sống tình dục hào hứng như khi còn trẻ, và nhất là người bạn đường của mình cũng mãi trẻ đẹp như xưa…


‘Đó…hay Đây?’ là câu chuyện về người đàn ông ngoại quốc (Jean-Luc Mello đóng) cùng vợ là người Việt chọn sống quãng đời còn lại tại một làng chài ven biển VN

Nhưng đây chỉ là cái cớ để tôi đề cập tới chủ đề rất ít ai nhòm ngó tới, đó là trí tưởng tượng của con người và cách xử lý của trí tưởng tượng này trong sáng tạo và xây dựng hình ảnh. Trí tưởng tượng lúc nào cũng hiện diện trong đầu óc của mỗi chúng ta, đôi khi một cách rất máy móc… Tùy theo mỗi cá nhân,  trí tưởng tưởng chứa đầy những hình ảnh của thực tế và hư cấu, của thật và giả, ở đó hay ở đây, giữa vô hình hay hữu hình, giữa hiện diện hay vắng mặt… Tất cả được trộn lẫn vào nhau theo cách thật tinh tế.

Và khi dấn thân vào cuộc chơi, việc sử dụng trí tưởng tượng của một người châu Âu trong bối cảnh của một nơi rất xa lạ mà ông ta không hiểu ngôn ngữ tại một làng chài lưới ở VN... có thể tạo ra một cuộc chơi thú vị về hình ảnh, âm thanh, nơi chốn.

*  Bộ phim nghe như tự truyện của bà và ông xã Jean-Luc Mello về những khác biệt văn hóa Đông – Tây trong đời sống riêng?

* Phim mang dáng vẻ của một tự truyện, auto-fiction và tài liệu, nhưng thật ra đây hoàn toàn mang tính cách hoang tưởng, mang nhiều chất thơ, nhẹ nhàng, dí dom và giản dị. Khán giả từ từ thưởng thức phim bằng cách tham dự vào cuộc hành trình trong trí tưởng tượng của nhân vật và bỗng nhiên thấy mình có thể ở chỗ này hay ở chỗ kia.…

* Đào sâu vào trí tưởng tượng của con người, hẳn là phim sẽ không dễ tiếp nhận đối với khán giả?

* Có thể khán giả VN chưa quen với cách kể truyện "khó hiểu", bởi đây là một phim mà mỗi người xem đều có thể xây dựng cho mình một sự thật. Cho nên tôi chú ý tới câu hỏi và câu trả lời "như thế nào?" mà không bao giờ muốn đề cập tới câu hỏi "tại sao?", bởi câu trả lời của "tại sao" thuộc phạm vi của siêu hình, không ăn nhập gì tới con người (cười)


Bộ phim được hi vọng sẽ là món ăn lạ tại rạp chiếu VN

Không gà rán Hollywood, cũng chẳng bún mắm Việt Nam

* Bà hi vọng gì ở sự đón nhận bộ phim của công chúng?

* Tôi nghĩ va hy vọng thỉnh thoảng khán giả cũng sẽ hoặc vì tò mò, hoặc vì muốn thay đổi... sẽ thích đi ăn một món gì đó khác với những món ăn thường ngày, khác với món Hamburger, gà rán Kentuckey của Hollywood, mà cũng khác với món chả giò hoặc bún mắm của mình.

* Ở tuổi 63 như chị, nhiều người phụ nữ đã lui về mái ấm gia đình, riêng chị lại khởi nghiệp mới bằng bộ phim đầu tay của mình sau rất nhiều công việc mà chị đã làm từ họa sĩ, đạo diễn sân khấu…, vì sao thế?

* Tôi được bố “đào tạo" dẫn đi xem phim từ bé, nên có thể nói tôi là người ghiền phim chăm chỉ và trung thành với phim ảnh từ nhỏ. Tôi yêu và xem rất nhiều phim.Trước giải phóng, tôi đã di theo và làm việc với hai đạo diễn Võ Doãn Châu và Lê Hoàng Hoa để làm ba phim cho Tổng cục phát triển du lịch Sài Gòn. Từ năm 1990, sau khi học ngành diễn viên sân khấu và nghệ thuật múa Butoh (Hắc vũ), tôi làm việc ở Genève với tư cách là đạo diễn kịch hình thể hiện đại (contemporary dance and theater).


Dàn diễn viên không ngôi sao của bộ phim có cả đạo diễn Vinh Sơn, người từng là diễn viên, trong một vai diễn phụ

Trước đó, tôi học Lich sử nghệ thuật, Phân tích phim ảnh ở đại học Genève, và cả ngành Đào tạo diễn viên của Pico Bekovitch, cũng như lớp viết kịch bản của Robert Mc Kee do Focal và Fonction Cinéma Suisse tổ chức.Ở Thụy sĩ, tôi cộng tác với anh Jean-Luc Mello và làm được ba phim tài liệu: Un scénario d´Udaipur (năm 2003, quay tại Ấn độ),  Saigòn Blue´s (2004, tại Sài Gòn) và Avaler un ange (2006, tại Genève)

* Sau nhiều nỗ lực tiếp cận với điện ảnh như thế, cơ duyên nào đưa chị đến với bộ phim đầu tay ‘Đó…hay Đây’?

Năm 2005, tình cờ về VN chơi, tôi giúp Hélen Liễu làm phục trang cho phim ‘Áo lụa Hà Đông’ của đạo diễn Lưu Huỳnh, và được đóng một vai phụ trong phim. Nhờ đó tôi được quen Trinh Hoan, và một số các anh em trong nghề. Sau này Trinh Hoan làm giám đốc hình ảnh cho phim "Đó...hay Đây?"  cũng như bối cảnh chính của phim là ngôi nhà mà đã tôi ngồi ở đó vài ngày khi quay ‘Áo lụa Hà Đông’.

  • Minh Chánh