Khi lo ngại về tranh cãi biển đảo giữa Trung Quốc và Nhật Bản ngày một gia tăng, giới học giả cả hai nước đều hy vọng hạ nhiệt xung đột với các cuộc thảo luận mở rộng tại Washington để tìm kiếm quan điểm chung.

TIN BÀI LIÊN QUAN

Quần đảo Senkaku/Điếu Ngư
Giới học giả đều hiểu rằng Tokyo và Bắc Kinh có nhiều khác biệt rất lớn về vùng lãnh thổ ở biển Hoa Đông nhưng họ nhìn thấy một điểm chung về mặt nền tảng - đó là chẳng bên nào muốn xung đột leo thang thành chiến tranh.

Các học giả đang làm việc tại Mỹ của hai quốc gia này đã ngồi lại với các chuyên gia - bốn người Trung Quốc và ba người Nhật Bản - hôm Chủ nhật vừa qua để lắng nghe các quan điểm về quần đảo Senkaku/Điếu Ngư.

Học giả Trung Quốc Zheng Wang tại Trung tâm học giả Quốc tế Woodrow Wilson phát hiện ra 'khoảng cách về mặt nhận thức rất lớn' giữa hai bên và nói rằng chủ nghĩa dân tộc đang trỗi dậy ở hai nền kinh tế lớn nhất châu Á đang làm cho các lãnh đạo khó có thể đưa ra bất kỳ hành động nào bị cho là 'tiểu nhược'.

"Bên nào cũng tự nhận mình là nạn nhân còn đối phương là kẻ gây hấn -- (kiểu như) 'họ có hành động khiêu khích để thay đổi tình trạng hiện thời, và chúng ta là những quốc gia yêu hòa bình'" - ông Wang nói.

Trung Quốc và Nhật Bản đều tuyên bố chủ quyền đối với quần đảo được cho là giàu tài nguyên ở biển Hoa Đông cùng với các lập luận mang tính lịch sử. Mỹ nói rằng họ không đưa ra quan điểm cuối cùng về việc này, và cũng không đứng về bên nào trong cuộc tranh cãi nhưng lại cho rằng Tokyo có quyền kiểm soát quần đảo.

Tatsushi Arai là giáo sư thỉnh giảng về giải quyết xung đột ở Đại học George Mason nói rằng đề xuất của ông là 'chấp nhận sự bất đồng, thông qua các phương pháp tiện hòa bình'.

Arai đề ra ba phương án, bao gồm việc Nhật Bản xác nhận chủ quyền của mình nhưng nắm rõ quan điểm của Trung Quốc. Nhật Bản vẫn cho rằng quần đảo này không phải là phần lãnh thổ tranh cãi.

Trái lại, Trung Quốc có thể đưa ra tuyên bố của mình nhưng cũng phải hiểu lập trường của Nhật, hoặc hai bên đều hiểu rõ các bất đồng. Sau đó, cả hai có thể soạn thảo ra một bản quy tắc ứng xử cho vùng biển này.

Trong bất kỳ phương án nào, 'phía Nhật cũng không cần phải nhượng bộ tuyên bố lãnh thổ và Trung Quốc cũng vậy; tuy nhiên, họ phải chấp nhận sự bất đồng" - ông Arai nói.

Nhà báo Nabuo Fukuda của tờ Asahi Shimbun đồng thời là học giả cao cấp tại Trung tâm Wilson nói rằng hai quốc gia có thể cùng tiến hành một thăm dò thử nghiệm tìm dầu tại khu vực quần đảo Senkaku/Điếu Ngư.

Nếu có dầu tại đây, cả hai bên có thể thảo luận khai thác chung.

"Nếu không có dầu, có thể vấn đề sẽ không biến mất, nhưng với kinh nghiệm cùng làm việc với nhau thường xuyên có thể sẽ có ích cho các tình huống trong tương lai".

Năm 2008, Nhật Bản và Trung Quốc đã đạt được một thỏa thuận là một kế hoạch phát triển chung nhưng vẫn chưa có tiến triển nào.

Giám đốc chương trình châu Á của Trung tâm Wilson là Robert Hathaway nói rằng tranh cãi lãnh thổ giữa Trung Quốc và Nhật Bản vẫn rất phức tạp, nhưng các học giả đều thống nhất rằng nếu để tình huống rơi khỏi tầm kiểm soát là điều 'hết sức điên rồ'.

Năm ngoái, Ngoại trưởng Mỹ đã cử quan chức Mỹ tới Trung Quốc và Nhật để tìm cách kiềm chế căng thẳng.

Nhưng các quan chức Mỹ lại ngày một nghi ngờ rằng Trung Quốc đang tìm cách thách thức quyền kiểm soát của Nhật tại khu vực này, dẫn đến việc hôm 18/1 vừa qua Ngoại trưởng Clinton đã phát ra cảnh báo kín đáo đối với Bắc Kinh về hành động của họ tại biển Hoa Đông.

  • Lê Thu (theo CNA)