Chuyện gì đang xảy ra trong nội bộ Triều Tiên?

Trong nội bộ chính quyền Triều Tiên đang có những thay đổi? Các nhân vật trong phim hoạt hình Disney được biểu diễn trước công chúng? Hay là lãnh đạo trẻ tuổi Kim Jong Un đang thắt chặt quyền kiểm soát?

Dưới đây là góc nhìn của nhà báo Nhật Bản Kosuke Takahashi về những diễn biến mới nhất trong chính quyền Triều Tiên những ngày qua.

Ông Choe Ryong-hae đứng bên cạnh lãnh đạo trẻ Kim Jong Un trên khán đài trong cuộc duyệt binh quân đội để kỷ niệm ngày sinh của nhà sáng lập Kim Nhật Thành. Còn ông Ri Yong-ho đứng ở ngoài cùng, bên trái ảnh hôm 15/4 vừa qua.

Trong một động thái khiến nhiều người ngạc nhiên, Phó Nguyên soái Ri Yong-ho 69 tuổi bất ngờ rời khỏi các vị trí của mình trong Đảng Lao động Triều Tiên "vì lý do sức khỏe" vào hôm 16/7 vừa qua.

Ngay sau đó một ngày, Bình Nhưỡng thông báo về việc thăng chức của Tướng Hyong Yong-chol. Rất ít người bên ngoài biết về tân Phó Nguyên soái của Triều Tiên, nhưng động thái này dấy lên phỏng đoán rằng ông Hyon lên là để thay thế ông Ri, cả trong vị trí Phó Nguyên soái lẫn Tổng Tham mưu trưởng Quân đội Nhân dân Triều Tiên (KPA).

Sự cải tổ nhân sự này làm nảy sinh các nghi ngờ rằng lãnh đạo trẻ tuổi Kim Jong Un đang muốn sắp xếp lại hàng ngũ lãnh đạo cũ. Việc bố trí lại lãnh đạo ở cấp cao nhất này cũng cho thấy tân Nguyên soái Kim Jong Un và những người thân cận nhất của mình chỉ cho phép duy trì chính sách Songun (quân đội trước tiên) vận hành trong một khuôn khổ sao cho đảm bảo vai trò vượt trội của đảng đối với quân đội, và không thể dung nạp các lãnh đạo cứng rắn theo đường lối cũ.

"Ông Ri Yong-ho và cha mẹ của ông ấy có quan hệ gia đình mật thiết với lãnh đạo quá cố Kim Jong-Il" - Hideshi Takesada - một giáo sư tại Đại học Yonsei của Hàn Quốc cho biết. "Việc thôi chức của ông Ri có nghĩa là Kim Jong-Un muốn có một hướng đi khác với nguyện vọng của cha là Kim Jong-Il. Một chương trình âm nhạc gần đây với nhân vật hoạt hình Disney tại Bình Nhưỡng có thể là một ví dụ cho thấy một xuất phát điểm khác hẳn với chính sách của người cha quá cố (của Kim Jong Un)".

Vào hôm 18/7, truyền thông nhà nước của Triều Tiên cũng loan tin Kim Jong Un trở thành "Nguyên soái" của quân đội. Hãng tin BBC của Anh bình luận rằng: "Bước thăng tiến mới đây nhất chính là một dấu hiệu cho thấy Kim Jong-Un đang lên kế hoạch lãnh đạo đất nước Triều Tiên thông qua quân đội cũng giống như cách mà cha của ông đã làm".

Nhưng đây là Triều Tiên, và điều quan trọng cần nhớ là phải thấy được đâu là thực tế từ những thông tin không thể kiểm chứng.

Trước tiên, không hề có dấu hiệu nào từ một thông báo bất thường của quân đội hùng mạnh gồm 1,2 triệu binh sĩ của Triều Tiên. Do đó giả thiết về một hành động táo bạo nào đó cũng thiếu cơ sở.

Thứ hai là một số phương tiện truyền thông phương Tây đã trích dẫn về ông Ri với tư cách là "người đứng đầu quân đội Triều Tiên". Điều này không thật chính xác. Không giống như quân đội phương Tây, vị trí số một trong quân đội Triều Tiên không phải là Tổng tham mưu trưởng, mà là Tổng cục trưởng Tổng cục chính trị của KPA.

Bằng chứng là, ông Ri đứng thứ năm trong hàng ngũ của đảng, trong khi ông Choe Ryong-hae - người đang giữ chức Tổng cục trưởng Tổng cục chính trị của KPA đứng thứ tư.

"Việc triệu tập Bộ Chính trị vào ngày Chủ nhật và sau đó thông báo quyết định bãi nhiệm ông Ri ngay sau hôm đó là một việc rất không bình thường" - ông Takesad, cựu giám đốc điều hành Học viện Nghiên cứu Quốc phòng Quốc gia tại Tokyo - một cơ quan cố vấn của Bộ Quốc phòng Nhật, nói.

Một điểm khác đáng lưu ý là khi nói về ông Ri, Triều Tiên không sử dụng cụm từ có sắc thái kính cẩn như "Đồng chí" trong tuyên bố chính thức. Điều này có thể ngụ ý về một sự thay đổi quyền lực hoặc đấu tranh vẫn đang diễn ra tại Bình Nhưỡng.

Ông Ri từng đóng một vai trò chủ chốt trong việc giúp đỡ vị lãnh đạo trẻ thiết lập nền tảng quyền lực trong quân đội (trong khi sự ủng hộ của quân đội có tầm quan trọng cốt yếu tới ổn định của cả đất nước). Là vị tướng đi lên từ hàng ngũ quân đội, ông Ri đảm nhiệm vị trí Tổng Tham mưu trưởng quân đội Nhân dân Triều Tiên vào tháng Hai năm 2009. Sau đó, ông được bổ nhiệm làm Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương của Đảng Lao động Triều Tiên vào tháng Chín năm 2010 - thời điểm mà Kim Jong Un được quyết định sẽ kế nhiệm cha là lãnh đạo Kim Jong Il. Ông Ri từng là một trong ít quan chức đã ở bên cạnh Kim Jong Un khi vị lãnh đạo trẻ rước linh cữu của cha mình hồi tháng 12/2011.

Ông Takesada cũng lưu ý rằng ông Ri vốn là một người theo đường lối cứng rắn. Ông có thể là người đứng đằng sau vụ chìm tàu của quân đội Hàn Quốc vào tháng Ba năm 2010 và vụ nã pháo vào đảo Yeonpyeong tháng 11/2010.

Tuy nhiên, ảnh hưởng của ông Ri đã suy giảm đáng kể trong vòng vài tháng qua, và đối thủ của ông là ông Choe Ryong-hae 62 tuổi đã củng cố thực lực của mình, trước tiên bằng việc trở thành Tổng cục trưởng Tổng cục chính trị của KPA vào tháng Tư và sau đó nhậm chức Phó Nguyên soái - ngang hàng với ông Ri.

Vào ngày 15/4 vừa qua, không phải ông Ri, mà là ông Choe đã đứng bên cạnh lãnh đạo trẻ Kim Jong Un trên khán đài trong cuộc duyệt binh quân đội để kỷ niệm ngày sinh của nhà sáng lập Kim Nhật Thành. Bối cảnh đó ngầm cho thấy ông Choe đã soán vị trí người thân cận nhất của Kim Jong Un từ ông Ri.

Ông Choe là con trai của cựu Bộ trưởng Lực lượng Vũ trang của Triều Tiên và là một đồng chí thân tình của lãnh đạo Kim Nhật Thành trong những ngày kháng chiến.

Tháng Tư vừa qua, ông Choe Ryong-hae đã trở thành thành viên của Đoàn chủ tịch Bộ Chính trị của Đảng Lao động Triều Tiên cũng như Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương Đảng.

Sự nổi lên của ông Choe Ryong-hae - bất kể ông xuất thân trong hàng ngũ Đảng chứ không phải từ quân đội, cùng với bước tiến trong quyền lực của Kim Jong Un cho thấy ông Choe chính là thân tín hàng đầu và đầy quyền lực của Kim Jong Un. Ông Choe cũng là một người thân cận của ông Jang Song-taek - chú của Kim Jong Un.

Các chuyên gia như Takesada tin rằng Kim Jong Un đang nhận được sự hỗ trợ đắc lực từ ông Jang Song-taek - Phó Chủ tịch Ủy ban Quân sự Quốc gia và vợ của ông là Kim Kyong-hui - em gái của cựu chủ tịch Kim Jong Il và là thư ký của Ủy ban Trung ương và cả ông Choe.

Ông Lee Young-hwa - giáo sư kinh tế tại Đại học Kansai ở Osaka và là một chuyên gia về Triều Tiên - chỉ ra rằng chính sách cải tổ kinh tế có tên "Chính sách 28 tháng 6" đã gây ra xung đột về quyền lợi giữa một nhóm quân đội mới do ông Ri Yong-ho dẫn đầu và nhóm quân đội cũ do O Kuk-ryol lãnh đạo, chính điều này đã làm nổ ra tranh chấp về quyền lực hiện nay trong chính quyền Triều Tiên. 

• Lê Thu (theo The Diplomat)

Rộ tin đồn cựu Tổng Tham mưu trưởng Triều Tiên thiệt mạng Theo tờ Chosun Ilbo của Hàn Quốc, một vụ nổ súng tại Triều Tiên giữa giới chức quân đội nước này và có thể cựu Tổng Tham mưu trưởng Triều Tiên đã thiệt mạng.   Binh sĩ Triều Tiên nhảy múa, ca hát trên đường Các binh sĩ Triều Tiên hôm 18/7 đã nhảy múa trên đường phố và trung tâm mua bán ở Bình Nhưỡng sau khi có tin lãnh đạo Kim Jong Un được phong hàm nguyên soái.   Hai người Triều Tiên bị kết án vì làm gián điệp tên lửa Ukraina đã kết án hai người Triều Tiên với mức án 8 năm vì tội cố gắng khai thác các dữ liệu sản xuất tên lửa nhạy cảm.   Triều Tiên bổ nhiệm tân phó nguyên soái Triều Tiên đã bổ nhiệm ông Hyon Yong-Chol vào vị trí Phó Nguyên soái quân đội chỉ một ngày sau khi Tham mưu trưởng quân đội nước này từ chức vì lý do sức khỏe.   Tham mưu trưởng Triều Tiên đột ngột từ chức Động thái này khiến nhiều người ngạc nhiên vì vị Tham mưu này là người đầu tiên ra đi trong nhóm thân tín của tân lãnh đạo Kim Jong-Un.   Triều Tiên bất ngờ muốn đàm phán hạt nhân Campuchia cho biết Triều Tiên đã sẵn sàng nối lại đàm phán sáu bên về vấn đề hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên mà không hề đề cập tới điều kiện tiên quyết nào.    Thêm một diễn biến khác thường ở Triều Tiên Chuột Mickey và gấu Pooh đã xuất hiện trên sân khấu Triều Tiên trong một buổi biểu diễn dành cho Kim Jong Un. Đây là màn biểu diễn khác thường có các nhân vật của Disney.   Triều Tiên nới lỏng một loạt luật lệ Lãnh đạo tối cao Triều Tiên Kim Jong Un đã đẩy mạnh nỗ lực tái tạo hình ảnh đất nước bằng cách cho phép dân chúng dùng điện thoại di động, ăn pizza.