Điều còn mãi 2011: Lời núi sông vang dội

- Tất cả những tác phẩm đã vang lên trong buổi hòa nhạc Điều còn mãi 2011 là tiếng lòng của lớp lớp những thế hệ Việt Nam, từ quá khứ lịch sử hào hùng đến tương lai đầy hy vọng của dân tộc.

Khán phòng Nhà hát lớn Hà Nội đã không còn một chỗ trống vào lúc 14h00 ngày mùng 2/9/2011, ngày Quốc khánh của nước CNXH chủ nghĩa Việt Nam - ngày mùa thu lịch sử mà cách đây 66 năm, trên quảng trường Ba Đình lịch sử, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đọc bản Tuyên ngôn độc lập.
Có mặt tại buổi hòa nhạc Điều còn mãi 2011 là những gương mặt nhân sĩ, chí sĩ và những người làm nghệ thuật đầy tâm huyết với truyền thống vẻ vang và sự phát triển của nước nhà. Có những đại diện của thế hệ đi trước, có những đại diện của thế hệ đi sau, đều là những gương mặt ưu tú, là niềm tự hào và hy vọng.
Đó là nhạc sĩ Hoàng Vân, nhạc sĩ Phạm Tuyên, nhạc sĩ Văn Ký, nhà thơ Việt Phương, nhà thơ Dương Tường, nhà văn Nguyễn Xuân Khánh, nhạc sĩ Doãn Nho, nhạc sĩ Hoàng Dương, nhạc sĩ Phó Đức Phương, giáo sư Ngô Bảo Châu, nhà báo Hữu Thọ - nguyên TBT báo Nhân Dân, nhà báo Nguyễn Anh Tuấn - Nguyên tổng biên tập báo VietNamNet, nhà thơ Bùi Sỹ Hoa - Tổng biên tập báo VietNamNet, giám đốc nghệ thuật của chương trình-nhạc sĩ Dương Thụ, bà giám đốc Viện Goethe tại Hà Nội, ông giám đốc Trung tâm Văn hóa Nhật Bản tại Hà Nội...
Tất cả đều chờ đợi giây phút đồng hồ điểm 14h00 để bắt đầu lắng nghe những giai điệu của quê hương, hồn thiêng của dân tộc. Toàn bộ khán giả trong khán phòng Nhà hát lớn đã xúc động đứng dậy nghiêm trang làm lễ chào cờ khi dàn nhạc cử Quốc ca.
Trong phần khí nhạc mở đầu buổi biểu diễn, nhạc sĩ trẻ Nguyễn Mạnh Duy Linh vinh dự là tác giả có tác phẩm được trình diễn đầu tiên, Concerto grosso cho violin, piano, bộ gõ và dàn dây đã gây ngạc nhiên lớn cho người nghe bởi sự trưởng thành và sáng tạo của một thế hệ những nhà soạn nhạc trẻ tuổi của Việt Nam. Đây là một Concerto tinh tế, khá phức tạp với ngôn ngữ âm nhạc hiện đại và mới mẻ. Những nét giai điệu đa chiều và gãy gọn trong tác phẩm này cho thấy một bước tiến mới về sự thông minh và sáng tạo trong sáng tác, khắc họa  rõ nét dấu ấn cá nhân của tác giả. Đặc biệt nghệ sĩ violin Bùi Công Duy đã thể hiện xuất sắc và gần như hoàn hảo phần solo dành cho violin. Concerto này cũng là sáng tác giúp Nguyễn Mạnh Duy Linh tốt nghiệp Thạc sĩ Sáng tác âm nhạc loại xuất sắc tại Nhạc viện Quốc gia Magnitogorsk (Nga).
Lần lượt các tác phẩm mang âm hưởng dân ca và âm nhạc truyền thống được đưa tới khán giả bằng những cách thức chuyển soạn khác nhau. "Trở về đất mẹ" - tác phẩm kinh điển và vô cùng quen thuộc của nhạc sĩ Nguyễn Văn Thương từng được biểu diễn thành công bởi dàn nhạc giao hường, nay lại được thể hiện đầy tính tự sự với cây đàn cello - nhạc cụ được mệnh danh là gần gũi nhất với giọng người.

Là nét riêng không thể thiếu trong hòa nhạc thường niên Điều còn mãi, tác phẩm dân ca chuyển soạn "Bèo dạt mây trôi" đã không còn là một bài dân ca quen thuộc mà đã dày dặn hơn, nhiều bè nhiều lớp hơn để trở thành một tác phẩm khí nhạc mang tính chất thính phòng, sánh ngang với các tác phẩm khí nhạc quan trọng khác. Bên cạnh Bùi Công Duy, violinist Xuân Huy đã chơi tác phẩm "Hát ru" của nhạc sĩ Hoàng Dương vừa tinh tế vừa sâu lắng và đầy xúc cảm.


Bên cạnh các tác phẩm khí nhạc có phần thuần nhất, "Bóng" của Phó An My và nhạc sĩ Tuệ Nguyên lại là sự pha trộn đương đại vô cùng rõ nét khi một nhạc cụ cổ điển phương Tây lại được đối thoại với giọng hát chầu văn của Việt Nam. Cuộc đối thoại mang nhiều màu sắc tưởng chừng như khó cảm đãnhận được sự cổ vũ vô cùng hào hứng từ khán giả.

Được chờ đợi nhất có lẽ là Giao hưởng thơ "Lệ Chi Viên" của nhạc sĩ Trần Mạnh Hùng - tác phẩm đã chinh phục những thánh đường âm nhạc Đức năm 2009. Không phụ lòng mong mỏi của khán giả, ngay từ những nét giai điệu đầu tiên đã có thể thấy tính kể chuyện, tính tự sự và những nét giai điệu rất Việt Nam thấp thoáng hiện lên. Càng đi về chủ đề chính, về mâu thuẫn và sự xung đột, các giai điệu lại càng chồng lên nhau dữ dội hơn, mạnh mẽ hơn, lớp lớp như sóng tràn, như tinh thần quật cường và ý chí của người anh hùng dân tộc, cũng như những oan khuất không thể tỏ bày. Với Lệ Chi Viên, Trần Mạnh Hùng đã kể một câu chuyện nhiều tính tiết, có sự hào sảng, có sự đau đơn, có nghĩa khí và tầm vóc.

Phần thanh nhạc của Điều còn mãi được mở đầu bằng tác phẩm  giàu lòng yêu nước - hợp xướng "Việt Nam muôn năm" của nhạc sĩ Hoàng Vân. Đọan lĩnh xướng: "Ôi, Tổ quốc giang sơn hùng vĩ/ Đất anh hùng của thế kỷ hai mươi/ Hãy kiêu hãnh: trên tuyến đầu chống Mỹ/ Có miền Nam anh dũng tuyệt vời" đã khiến cho nhiều khán giả có mặt trong khán phòng nổi da gà vì xúc động. 
Trong phần thanh nhạc, các giọng ca nữ tỏ ra nổi trội với phong cách biểu diễn đa dạng, thể hiện nhiều kĩ thuật thanh nhạc và vocal, đặc biệt phải kể đến là Mỹ Linh Trên đỉnh phù vân, Nguyên Thảo - Họa mi hóa trong mưa. Hồng Nhung bất ngờ như trở lại thưở 18 với cách hát biểu cảm đẹp đẽ mà không quá cầu kì, với tính trữ tình mềm mại và những xúc cảm nữ tính, mong manh. Có một sự chuyển đổi thú vị khi Hồng Nhung hát thành công Hoa sữa của Thanh Lam còn Nguyên Thảo thì thành công với Họa mi hót trong mưa của Hồng Nhung. Thảo hát rất mềm ở tone thấp, ngọt ở khu trung và biểu cảm mãnh liệt ở những nốt cao. Họa mi hót trong mưa đã hoàn toàn ghi dấu ấn của Nguyên Thảo.

Trên đỉnh phù vân là một trong những ca khúc được nhạc sĩ Trần Mạnh Hùng phối khí cầu kì nhất, khó nhất cho giọng hát. Đoạn nhạc dạo cũng được làm rất kĩ để thể hiện được khung cảnh mờ ảo đầy sương phủ trên đỉnh núi cao ngất và xa thẳm. Cái khó nhất mà Mỹ Linh phải là được, đó là ăn nhập giọng hát của cô với lối tả cầu kì, hư ảo của những nhạc cụ xung quanh. Và Mỹ Linh đã làm được điều này một cách tuyệt vời. Phần vocal khó có thể tốt hơn, như thể đó không còn là giọng mà thực sự là những âm thanh vang vọng từ đỉnh núi. Mỹ Linh trên đỉnh phù vân 2011 không còn là Mỹ Linh của năm 1997, mà đã sâu lắng hơn, đầy đặn hơn, kĩ thuật hơn...và đẳng cấp hơn nhiều..
Đăng Dương, Trọng Tấn đã hát những tác phẩm quen thuộc nhưng sự trở lại hùng tráng cùng dàn nhạc giao hưởng của những giai điệu được phối khí tinh tế và lay động lòng yêu nước của khán thính giả như chiều 2-9 thì thực sự là những cảm xúc đặc biệt không thể nào quên. Những ánh sao đêm, Tình em, Tiếng hát từ thành phố mang tên Người... khi vút lên đã khiến khán giả rưng rưng xúc động. Có mặt trong khán phòng, giáo sư Ngô Bảo Châu tâm sự, anh thấy thật may mắn được thưởng thức "Điều còn mãi" và trong lòng anh lúc đó thật bồi hồi hai tiếng "Việt Nam".

Đại hợp xướng "Việt Nam quê hương tôi" với sự góp mặt của Dàn hợp xướng ĐHSPNT Trung ương, Dàn hợp xướng cung thiếu nhi Hà Nội, toàn thể nghệ sĩ và ca sĩ đã kết thúc những phút giây đẹp đẽ và những xúc cảm tuyệt vời của hòa nhạc Điều còn mãi 2011.
Hồ Hương Giang
Ảnh: Lê Anh Dũng