Với Đạo Cao đài và các tín đồ, Hội Yến Diêu Trì Cung là ngày Đại lễ đặc biệt quan trọng. Hàng năm, Hội thánh Cao đài Tây Ninh long trọng tổ chức Hội Yến Diêu Trì vào ngày 14, 15 tháng 8 (Âm lịch) tại Điện Thờ Phật Mẫu trong nội ô Toà thánh Tây Ninh ở phường Long Thành Bắc, thị xã Hoà Thành, tỉnh Tây Ninh. Lễ hội thu hút hàng chục vạn tín đồ đạo Cao đài và đông đảo nhân dân ở các tỉnh Nam bộ về dự.

Hội yến Diêu Trì Cung có xuất xứ xa xưa, theo một tích cổ vua Hán Vũ Đế tiếp đón đức Phật Mẫu trong đêm rằm tháng 8, sau được đạo Cao Đài đón nhận, nâng cao thành một phần quan trọng trong giáo lý và nghi lễ.

Tại Việt Nam, lễ hội được tổ chức lần đầu tiên vào ngày Rằm tháng 8 năm Ất Sửu (1925) tại nhà của Thượng phẩm Cao Quỳnh Cư ở Sài Gòn. 

Từ đó, hàng năm tại Toà thánh Tây Ninh, Hội Yến Diêu Trì Cung trở thành lễ hội lớn nhất trong đạo Cao đài và có sức lan toả trong cộng đồng, thu hút đông đảo tín đồ và nhân dân tham dự.

Phần lễ tại Hội Yến Diêu Trì Cung, Hội thánh tổ chức cúng Tiểu đàn tại Đền thánh vào thời Tý (00 giờ ngày 15/8/AL), kế đến cúng đàn Phật Mẫu tại Báo Ân từ vào thời Ngọ (12 giờ ngày 15/8/AL). Lễ chính cúng Đại lễ tại Báo Ân từ vào khoảng 22 giờ (ngày 15/8/AL) và cúng cầu an cho nhi đồng vào thời Mẹo (6 giờ ngày 16/8/AL).

Thường niên 22 giờ tối ngày rằm tháng 8 bắt đầu Hội Yến. Nơi Báo Ân từ ngoại nghi trở vào Lễ Viện sắp đặt nghi tiết Đại lễ. Trên bàn thờ Phật Mẫu có 1 cái ly và 1 cái tách đó là phần của Đức Phật Mẫu, còn bên mặt cũng có 1 cái ly và 1 cái tách để kính Đức Chí Tôn.

Đúng giờ hành lễ, rước Đức Phật Mẫu và Cửu vị Tiên Nương bằng 5 bài Bắc, không có trống như Nhạc Tấu Quân Thiên. Năm bài Bắc tức là:

1. Xàng xê.

2. Ngũ đối thượng.

3. Ngũ đối hạ (72 câu).

4. Long Đăng.

5. Tiểu khúc.

Thường nhạc khí có: Cò, kìm, sến, tranh, sáo tam… Dứt đờn thì trước hết là Thần Hoa. Tiếp đến là dâng hoa, kệ 10 bài thi để hiến lễ lên Đức Phật Mẫu và Cửu vị Tiên Nương. Kế đến là dâng rượu, dâng trà.

Để chuẩn bị cho Đại lễ Hội Yến Diêu Trì Cung các Họ đạo, các tỉnh đạo ra sức trổ tài sáng tạo làm những phẩm vật từ trái cây, bánh kẹo được bàn tay, khối óc của những chị em nữ phái trình bày công phu, đẹp mắt nhằm thể hiện tình cảm tôn kính của người tín đồ đạo Cao đài dâng lên Đức Phật Mẫu và Cửu vị Tiên Nương. Chung quanh Báo Ân từ, mỗi Họ đạo đều dựng một nhà rạp để trang trí đèn hoa, phẩm vật. Nếu có đến xem mới thấy hết được tài năng sự khéo léo của người tín đồ đạo Cao đài.

Mỗi gian hàng là một công trình kiến trúc thực sự có ý nghĩa về tín ngưỡng, tôn giáo hoặc giáo dục đạo đức con người và xã hội. Những mô hình mô phỏng sự tích về Đức Phật Mẫu, Cửu vị Tiên Nương, hoặc trưng bày những phẩm vật cầu kỳ, sinh động có thể chuyển động như con phụng, con lân, con quy được làm bằng trái cây; những chiếc bánh ít đặc trưng của người Nam bộ được tết khéo léo thành hình con rồng…

Để ghi nhận những công trình của các Họ đạo trưng bày ở các gian hàng, Hội thánh lập Ban Tổ chức đánh giá và ghi nhận những gian hàng đẹp nhất nhằm động viên toàn đạo trong dịp Hội Yến Diêu Trì Cung.

Những phẩm vật này, sau Đại lễ đêm rằm tháng 8 sẽ được mang đến Trai đường phát quà cho các cháu.

Nếu như phần lễ mang tính thiêng liêng, trầm mặc thì phần hội biểu hiện chính ở trong đám rước cộ bông Phật Mẫu lại phóng khoáng và hồn nhiên, gần gũi với tín ngưỡng dân gian.

Đây là phần được coi là vui nhất thu hút đông đảo tín đồ và nhân dân tham dự, tổ chức từ hồi 18 giờ 30 đến 22 giờ (ngày 15/8/AL) gồm các tiết mục rước Cộ bông Đức Phật Mẫu và Cửu vị Tiên Nương, múa Long Mã, Tứ linh (Rồng nhang, Kỳ lân, Quy, Phụng), đội múa Phụng và đội Nhạc múa sắc tộc diễu hành trước Báo Ân từ đến Đền Thánh vòng qua Đông Tây khán đàn. Khi mặt trời ngả bóng, dòng người ngày càng thêm đông đổ về khắp nội ô Toà thánh, có người về từ mấy hôm trước làm công quả. Chẳng mấy chốc, cả Toà thánh đông nghẹt người. Hai bên, Đông Tây khán đàn, trước cửa Báo Ân từ, Đền Thánh không còn chỗ trống. Tất cả đều náo nức đón xem màn rước Cộ bông và biểu diễn múa rồng, lân.

Trước đây, trên xe Cộ bông là những thiếu nữ xinh đẹp được hoá trang thành Phật Mẫu, Cửu vị Tiên Nương nay được thay bằng hình nộm. Những chiếc xe diễu hành đều mang những tích cổ và có đội múa đi theo phụ họ. Mỗi khi đám rước đi qua, nhân dân lại đổ xô xuống gần mong được thấy tận mặt những hình ảnh đó.

Khi đám rước đi hết ba vòng thì khoảng 22 giờ, cũng là lúc dòng người lại đổ ra các cửa nội ô trở về nhà. Lúc này, tại Báo Ân từ, chức sắc, tín đồ Cao Đài Tây Ninh tổ chức cúng Đại lễ trong niềm tin tưởng Đức Phật Mẫu và Cửu vị Tiên Nương giáng trần ban cho mọi người được hưởng sự bình an, hoà thuận trong cuộc sống. 

Kiên Trung, Trần Hảo, Thanh Sơn