- Cuộc sống của bà hiện tại thế nào?

Tôi đóng cửa, ở nhà tránh dịch, nghe ngóng tin tức dịch bệnh ở Việt Nam. Tôi rất lo và luôn theo dõi tình hình quê hương.

Tôi hiện không có nhiều công việc, hầu như chỉ ở nhà. Tôi có nuôi hai "em bé" 4 chân. Mỗi ngày, tôi cho hai bé ấy ăn, ngủ; làm vườn; làm tất tần tật việc nhà: nấu cơm, chùi nhà, rửa chén, giặt quần áo...

Tôi đang sống với con gái thứ 3. May mắn, nó không có chồng. Nếu không, có khi chồng không cho nó nuôi mẹ đâu. (cười)

Tôi rất khỏe. Nhờ không uống rượu, không chích choác, cờ bạc, ít ra ngoài,... mà tôi năm nay 76 tuổi vẫn tốt. Tôi chỉ phải lưu ý đường huyết cao, khá nguy hiểm đấy! Ở tuổi tôi không mắc bệnh này cũng bệnh kia thôi.

Tôi ít chơi với bạn già. Các em trẻ thường đến nhà tôi đàn hát, nghe tôi kể chuyện xưa, thế mà vui. Tôi mà gặp bạn già chỉ quanh quẩn buồn phiền hết chuyện chồng con đến chuyện của mình. Thôi, đánh bạn với người trẻ thì hơn!

- Giai đoạn Mỹ đỉnh dịch, bà sống sao?

Tôi không sợ nhiễm virus hay chết. Chỉ là, tôi thấy sợ cho một cái chết quá lạ lùng: đi cách ly, chết âm thầm, không được gặp con cháu phút cuối và thiêu hoặc chôn cùng vài người khác. Tôi thấy những điều đó quá tội nghiệp cho một cái chết.

- Bà thay đổi những gì sau 6 năm chồng qua đời?

Lúc còn sinh thời, ông lo cho tôi mọi thứ. Ông mất, tôi phải tự lo mọi thứ mà lại chẳng biết nên bắt đầu từ đâu, đúng là hơi khổ thật. Tôi may mắn có con gái lo phụ, tuổi này cũng không còn nhiều show. Nhưng tự lo thì vẫn phải tự lo, buồn phải không?

Tôi vẫn luôn buồn và nhớ ông nhưng không cô đơn. Hơn 40 năm qua, tôi đi đâu làm gì cũng có ông bên cạnh. Giờ ông không còn, tôi cũng không muốn đi đâu nữa. Một phần từ xưa, ông hay đi công việc bên ngoài, tôi đã quen ở nhà một mình. Tôi cũng biết bên ngoài kia có rất nhiều người quan tâm, chia sẻ và thương mình nên không thấy cô đơn.

Không còn ông là một mất mát không thể thay thế trong đời tôi. Nhưng vì biết an phận, tôi thấy bằng lòng với cuộc sống hiện tại.

- Tuổi tác ảnh hưởng đến bà thế nào?

Tôi thay đổi đủ mọi mặt đấy chứ. Tôi bây giờ đâu thể tóc dày, da căng, giọng hát càng không như thủa đôi mươi nữa. Thứ duy nhất không thay đổi là trái tim của tôi. Tôi tin câu "Cha mẹ sinh con, Trời sinh tính". Bạn có thể học rất giỏi nhiều thứ nhưng bản chất con người mình thì không. Trời sinh bạn hiền, bạn chẳng thể học cho hiền hơn hoặc ác đi được.

- Nhiều người lớn tuổi tôi biết sợ đãng trí, quên mất những điều họ trân quý. Bà thì sao?

Tôi biết rồi có lúc mình sẽ quên tất cả. Nhưng trong đời ai cũng sẽ có nhiều người, nhiều điều nên quên. Bạn nhớ nhiều sẽ sinh buồn, ân hận rồi tự dằn vặt mình. Vì vậy, càng nhớ nhiều càng khổ tâm, phiền não. Tôi cũng vậy, quên được chừng nào tốt chừng ấy. Tôi sống nhiều rồi, đã qua đủ thăng trầm, buồn vui, sướng khổ, giàu nghèo,... có quên đi một chút cũng chỉ giúp lòng nhẹ bớt.

- Bà thường hát nghêu ngao những bài nào?

Tôi vẫn hát nhạc ông Trịnh Công Sơn thôi, các bài Như một lời chia tay, Một cõi đi về, Cát bụi,... Âm nhạc đi theo tuổi đời của chúng ta. Thời trẻ, tôi hay hát Diễm xưa, Còn tuổi nào cho em,... giờ có hát lại có chăng chỉ để nhắc nhớ những kỷ niệm của bản thân hay gửi đến những khán giả muốn sống trong kỷ niệm của họ. Tôi sắp đến lúc "một cõi đi về" rồi còn gì.

Bây giờ, nhiều người tìm đến tôi nghe hát không vì tôi hát hay mà vì tôi là một phần trong kỷ niệm của họ. Họ nhìn thấy tôi như thấy một quãng đời của mình trong đó: có thời bình, thời chiến, thời loạn ly, di tản, bần hàn, đau khổ đến sung sướng. Họ nhìn tôi, nghe tôi hát và nhớ lại tất cả. Vì vậy, tôi có những tri kỷ hiểu tôi chỉ qua tiếng hát.

Tôi rất yêu những kỷ niệm của mình. Kỷ niệm trong tôi như mối tình đầu, không thể nào quên được. Và biết đâu, một số khán giả nhìn thấy tôi như thấy tình yêu đầu tiên của đời mình.

- Trong sự nghiệp âm nhạc dài, từ cô thiếu nữ Mai "đen" chỉ biết hát, ngây ngô với đời đến danh ca Khánh Ly, bà chiêm nghiệm gì?

(cười lớn) Đã lâu rồi tôi mới nghe lại cái tên này! Thời đi học, bạn bè gọi tôi là Mai "đen" (Khánh Ly tên thật là Nguyễn Lệ Mai - PV) vì tôi đen thật. Tôi thích sưởi nắng, dạo đồi hay vào rừng ở Đà Lạt nên không trắng trẻo như các bạn cùng trang lứa.

Năm tới, tôi tròn 60 năm đi hát. Tôi nghiệm từ hành trình dài mình đã đi qua và gọi đó là số mệnh. Tôi không có tài, hát không hay, người cũng không đẹp nhưng số được yêu thương. Có được phần số ấy là may mắn của tôi.

Những gì tôi có đã đem cho đời, cho bạn bè, con cái,... hết cả nhưng nhận lại còn nhiều hơn. Những gì tôi có hôm nay là quá nhiều. Ở đời, chúng ta không nên đặt mình cao hơn người khác. Khi sạt lở, núi cao sẽ đổ còn đồi thấp vẫn vậy. Ai muốn tranh làm cây cao, tôi chỉ xin làm cỏ dại. Dù có bị cháy, tôi vẫn sẽ mọc lại sau một cơn mưa mát lành.

- Khánh Ly mà không có tài ư? 

Tôi không nói quá! Cả đời tôi được quá nhiều nên giờ biết an phận, không đòi hỏi gì thêm nữa. An phận vậy mà còn khó sống bạn à! Tuổi này còn "Em ước mơ mơ gì, tuổi mười tư, tuổi mười lăm?" (lời bài "Tuổi mộng mơ" - Phạm Duy) là chết lớn.

- Gần đây, Hoàng Trang là giọng ca trẻ được nhận định là người kế thừa bà và Hồng Nhung hát nhạc Trịnh. Nhưng lạ thay, ngoại trừ bà, không ai hát nhạc Trịnh mà không bị phán xét khắt khe, kể cả Hồng Nhung. Bà nghĩ sao?

Ông Sơn có rất nhiều nàng thơ cũng như có rất nhiều người hát nhạc ông hay hơn tôi. Họ hát nhạc ông Sơn kiểu mới còn tôi hát mộc mạc, đơn giản, nói sao hát vậy. Có lẽ khán giả đã quen với cách hát của tôi nên xảy ra chuyện như bạn nói.

Tuy nhiên, dòng sông có bao giờ đứng yên, càng không chảy ngược. Tôi nghĩ nên đón nhận cái mới như chấp nhận một dòng sông hiển nhiên phải trôi đi. Sông trôi ra biển lớn như dung hòa cái mới và cái cũ, làm giàu bản sắc vốn có. Âm nhạc không nên nói chuyện đúng sai. Tôi thích nghe Mỹ Linh, Hồng Nhung, Trần Thu Hà, Thu Phương, Uyên Linh,... và nhiều người trẻ tôi không nhớ tên.

Riêng Hoàng Trang là cô gái có giọng hát mạnh mẽ, trẻ trung và nhiều đam mê. Trang chỉ là chưa đủ yêu nhạc Trịnh. Em ấy hãy yêu nhạc Trịnh thêm chút nữa sẽ hay hơn nhiều. Tôi nghĩ nếu khán giả đã yêu Trang vì nhạc Trịnh thì em hãy hát nhạc Trịnh thôi, không nhất thiết mở rộng sang các mảng nhạc khác.

- Ký ức về Trịnh Công Sơn trong bà là gì?

Ông Sơn là bóng cả mà tôi được đứng bên dưới hưởng sự râm mát cho đời mình. Ký ức về ông vẫn đầy ắp trong tôi. Tôi nguyện không làm bất cứ điều gì tổn hại đến ông Sơn. Không ai có thể tác động và không có gì đánh đổi được tình yêu tôi dành cho ông Sơn.

- Quãng cuối cuộc đời, bà chuẩn bị thế nào cho sự ra đi?

Tôi không mong mình có cái chết hoành tráng như Phi Nhung. Khi nào Chúa gọi, tôi sẽ đi. Nếu được, hãy để tôi ra đi lặng thầm trong giấc ngủ.

Tôi đã dặn bạn bè mình rằng nếu tôi mất, các con tôi và Quang Thành sẽ lo hậu sự cho tôi. Tôi sẽ được hỏa táng rồi để chung tro cốt với chồng, việc để trong nhà hay rải ở đâu tùy các con quyết định. Tôi muốn Quang Thành cùng các con lo liệu vì tôi xem Thành như con của mình.

Tôi mong được mọi người nhớ, chỉ cần một góc rất nhỏ trong tim họ. Mọi người hãy nhớ rằng vào tháng năm ấy, từng có một người tên Khánh Ly đi qua cuộc đời mình.

Như ông Sơn viết: Những người đến không vì mong/ Những người khuất không vì quên (Sẽ còn ai - Trịnh Công Sơn). Không ai muốn sinh ra trong cõi đời này. Và không phải ai chết đi cũng bị quên lãng. Chẳng vì vậy mà có những người đã khuất sống mãi trong lòng mọi người?

- Điều gì bận lòng bà hiện tại?

Trước khi tôi về Việt Nam, vợ chồng con trai út của tôi có cháu khi gia cảnh chẳng dư giả gì. Lòng người mẹ chỉ mong các con sống êm đềm nên tôi nghĩ lỡ mình mất, ai sẽ thương yêu và lo lắng cho các con? Đến khi thấy các con đều đã yên ổn, tôi mới về nước.

Hiện tại, tôi không còn gì để lo nghĩ. Nếu không còn tôi nữa, các con vẫn sống tốt, mọi người vẫn sống như cuộc đời họ vốn dĩ. Ngày mai nắng vẫn lên, đêm vẫn xuống. Vậy thì tôi sống hay chết đâu có gì quan trọng.

- Bà định về Việt Nam không?

Tôi luôn mong về Việt Nam. Tôi yêu Hà Nội và Sài Gòn, yêu Nhà thờ Đức Bà, yêu con đường sách bình yên và yêu cả những chiếc xe đạp chất đầy hoa. Mong sao dịch bệnh mau hết để tôi còn kịp về thăm bạn bè, gặp lại khán giả những người yêu tôi và tôi cũng yêu họ. 

Gia Bảo

Thiết kế: Hồng Anh

Danh ca Khánh Ly: Có lời đồn kinh hãi hơn cái chết

Khánh Ly từng nhận nhiều tin đồn mà bà cho rằng còn kinh hãi hơn cái chết, ví như đồn bà có nhiều chồng và 5 đám cưới rình rang.