Nông dân trên toàn thế giới và ở tại Việt Nam đang ngày càng phải đối mặt với nhiều thách thức hơn để sản xuất đủ lương thực cho dân số ngày càng tăng. Bên cạnh đó, họ còn phải đối mặt với sự biến động thất thường của thời tiết và sự suy thoái ngày càng nghiệm trọng của đất trồng. Cách duy nhất để giải quyết những thách thức này đó là chuyển đổi sang các phương thức canh tác bền vững hơn để vừa giúp nông dân cải thiện năng suất cây trồng; đồng thời giảm thiểu các tác động tiêu cực từ sản xuất nông nghiệp lên môi trường.

Từ xa xưa, lực lượng nông dân sản xuất nhỏ đã là mấu chốt giúp giải quyết vấn đề về an ninh lương thực. Tuy nhiên để họ có thể ứng phó lại những thách thức không ngừng biến đổi trong việc cung cấp đủ lương thực cho dân số đang ngày một tăng cao tại khu vực châu Á thì họ cần được trang bị những công cụ mới và sáng tạo hơn. Là điểm nóng phát triển công nghệ của thế giới, châu Á có thể dẫn đầu trong việc trang bị cho các nhà sản xuất thực phẩm để ứng phó lại những thách thức to lớn này.

Để hỗ trợ cho những hộ nông dân sản xuất nhỏ, trong giai đoạn 2015 – 2017, tổ chức CropLife Châu Á và Cơ quan Phát triển Đức GIZ đã hợp tác với Bộ NN&PTNT tổ chức tập huấn cho 3.000 hộ nông dân trồng lúa ở đồng bằng sông Cửu Long về việc áp dụng nguyên tắc Quản lý dịch hại Tổng hợp (IPM) trong đó có sử dụng đúng các sản phẩm bảo vệ thực vật (BVTV) và các phương thức can thiệp khi sâu bệnh đe dọa mùa màng của người dân. 

Tiếp nối thành công đó, bắt đầu từ năm 2021, CropLife Việt Nam đã phối hợp với Cục Bảo vệ thực vật và Sở NNN&PTNT Đồng Tháp triển khai chương trình hướng dẫn nông dân sử dụng thuốc có trách nhiệm trong vòng 5 năm với mục tiêu thay đổi thói quen và hành vi sử dụng thuốc BVTV một cách hiệu quả và bền vững hơn. Chỉ riêng năm đầu, chương trình đã tiếp cận và tập huấn trực tiếp được cho hơn 1.000 hộ nông dân và 500 đại lý.

Cũng trong nỗ lực đưa các giải pháp phát triển bền vững đến từng nông hộ, ngày 11 tháng 07 năm 2023 – Hôm qua, tại Bộ Nông nghiệp và PTNT, Cục Bảo vệ Thực vật và Hiệp hội CropLife Châu Á đã ký kết Bản Ghi nhớ Hợp tác triển khai chương trình Khung Quản lý Thuốc Bảo vệ thực vật bền vững giai đoạn 2023 – 2028, với sự chứng kiến của Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp & PTNT – ông Hoàng Trung, Giám đốc Điều Hành CropLife Châu Á – Ông Tan Siang Hee và các lãnh đạo cao cấp từ Ban Giám đốc và Ban Điều hành CropLife Châu Á và CropLife Việt Nam.

Khung Quản lý Thuốc Bảo vệ thực vật Bền vững là một trong những chương trình hoạt động trọng điểm của CropLife Quốc tế trên toàn cầu, ưu tiên triển khai tại một số nước ở khu vực Châu Phi, Châu Á và Châu Mỹ Latinh. Tầm nhìn của chương trình là tạo điều kiện cho nông dân tiếp cận với các công nghệ bảo vệ thực vật tốt nhất, các phương thức canh tác hiệu quả và bền vững nhất cũng như đẩy mạnh hợp tác, đối tác với các bên liên quan trong chuỗi giá trị. 

Chương trình hợp tác về Khung Quản lý Thuốc Bảo vệ thực vật bền vững giai đoạn 2023 – 2028 sẽ được triển khai với quy mô tổng thể nhằm thúc đẩy quá trình chuyển đổi mang tính hệ thống về quản lý và sử dụng các giải pháp bảo vệ thực vật trong dài hạn; khuyến khích các bên phản biện chính sách và đề xuất giải pháp thông minh cho những vấn đề mới phát sinh thuộc lĩnh vực quản lý của Cục Bảo vệ thực vật.

Một trong những trọng tâm được nêu bật trong chương trình hợp tác này đó là đẩy mạnh đổi mới sáng tạo, thúc đẩy ứng dụng những giải pháp và công cụ tiên tiến trong quản lý và sử dụng vật tư nông nghiệp đầu vào, trong đó có thuốc bảo vệ thực vật.  

Ý nghĩa của đổi mới sáng tạo theo quan điểm của CropLife không chỉ tập trung vào đổi mới sản phẩm cụ thể như hoạt chất thế hệ mới, thuốc bảo vệ thực vật sinh học. Quan trọng hơn đó là sự đổi mới về mặt tư duy và cách cận tiếp cận trong quản lý nhằm mở rộng và cải tiến bộ công cụ và phương pháp thực hành nông nghiệp thông minh cho nông dân như ứng dụng thiết bị bay không người lái trên đồng ruộng, áp dụng công cụ kỹ thuật số trong quản lý và theo dõi đồng ruộng hay những nền tảng phi nông nghiệp... Tất cả đều sẽ được cụ thể hoá trong các hoạt động thuộc khuôn khổ chương trình SPMF.

Những sáng kiến trên đây là một phần trong nỗ lực của ngành công nghiệp toàn cầu, thúc đẩy sự đổi mới trong lĩnh vực bảo vệ thực vật, nhằm trang bị cho nông dân những phương thức sáng tạo và tiên tiến để thu hoạch được nhiều hơn với lượng nguyên liệu đầu vào ít hơn.

Phát biểu tại Lễ ký kết, Thứ trưởng Hoàng Trung cho biết: “những đề xuất về tăng cường hợp tác, giới thiệu sản phẩm bảo vệ thực vật, giống cây trồng cải tiến cũng như đẩy mạnh các hoạt động hướng dẫn người dân sử dụng có trách nhiệm những giải pháp này nhằm thúc đẩy chuyển đổi hệ thống nông nghiệp, thực phẩm theo hướng bền vững của Hiệp hội CropLife phù hợp với những mục tiêu, định hướng chung của Bộ Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn trong việc việc nâng cao hiệu quả hoạt động quản lý vì một hệ một hệ thống thực phẩm an toàn, minh bạch và bền vững ở Việt Nam.”

Sau khi ký kết Bản Ghi nhớ, các bên sẽ tiếp tục hoàn thiện chương trình làm việc với những hoạt động cụ thể để chính thức công bố và triển khai Chương trình “Khung Quản lý thuốc bảo vệ thực vật bền vững" vào quý 4 năm nay.  ​​

Ông Duke Hipp, Giám đốc Đối Ngoại và Hợp tác Chiến lược, CropLife Châu Á cho biết: FAO ước tính rằng, sản lượng lương thực toàn cầu sẽ thâm hụt gấp đôi nếu nông dân không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật. Các đổi mới về bảo vệ thực vật và cây trồng công nghệ sinh học giúp giảm bớt phát thải khí nhà kính.

"Những đổi mới về giống cây trồng, như khả năng chống chịu thuốc trừ cỏ và cải thiện khả năng kiểm soát cỏ dại đã giúp cô lập hơn 300 triệu tấn CO2 trong 25 năm qua.

Con số này tương đương với lượng khí thải hàng năm của bang California. Trong khi đó, với công nghệ chỉnh sửa gen, các nhà lai tạo giống cây trồng có thể phát triển ra những giống có khả năng thu giữ carbon, kháng sâu bệnh và mầm bệnh tốt hơn; thậm chí đẩy nhanh quá trình thuần hóa các loài cây trồng mới", ông Duke Hipp cho biết.

Tiếp nối những thành công đã đạt được, chương trình hợp tác về Khung Quản lý Thuốc Bảo vệ thực vật bền vững giai đoạn 2023 – 2028 sẽ được triển khai với quy mô tổng thể nhằm thúc đẩy quá trình chuyển đổi mang tính hệ thống về quản lý và sử dụng các giải pháp bảo vệ thực vật trong dài hạn; khuyến khích các bên phản biện chính sách và đề xuất giải pháp thông minh cho những vấn đề mới phát sinh thuộc lĩnh vực quản lý của Cục Bảo vệ thực vật.

Theo Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan, việc tìm kiếm các ứng dụng công nghệ thông qua các tổ chức quốc tế nhằm tìm kiếm mọi giải pháp công nghệ có thể ứng dụng với các quy mô sản xuất khác nhau.

Do đó, "Chúng ta phải phân ra nhiều tầng công nghệ: Những công nghệ cao thích ứng với những doanh nghiệp nông nghiệp có quy mô sản xuất lớn; những công nghệ trung bình có thể dành cho những đối tượng là những hợp tác xã, những nông trại; có những công nghệ lại vừa đủ cho những nông hộ… Chúng ta cần tìm kiếm những công nghệ có thể phủ được tất cả các tầng của nền kinh tế nông nghiệp, không đặc thù cho một nhóm đối tượng nào", bộ trưởng Lê Minh Hoan nhấn mạnh.

Với quan điểm đó, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang chắt chiu từng cơ hội tiếp cận công nghệ để có thể tìm ra những công nghệ, sản phẩm có tính ứng dụng cao và phù hợp cho các đối tượng sản xuất. "Công nghệ phải phục vụ cho tăng năng suất, kháng dịch bệnh tốt hơn. Công nghệ đó phải có tính tuần hoàn để tạo ra được nhiều giá trị".

Việc ứng dụng công nghệ trong nông nghiệp hiện nay với mục tiêu là chuyển đổi nền nông nghiệp truyền thống sang nền nông nghiệp chất lượng cao, tuần hoàn, phát thải thấp. 

"Đây là những yêu cầu để nông nghiệp có thể đi theo hướng tăng trưởng xanh, nâng dần chất lượng nông sản để phục vụ cho người tiêu dùng, vì sức khỏe của người dân, vì tài nguyên thiên nhiên, môi trường đất, môi trường nước, môi trường không khí", Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhấn mạnh.

Tiếp cận công nghệ mới, quan điểm mới là điều không dễ dàng với một nền sản xuất mang tính thủ công cao. Tuy nhiên, Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho biết ngành nông nghiệp đang quán triệt trong toàn ngành phải "mở" tư duy.

"Ngày hôm qua có những quy chuẩn, tiêu chuẩn danh mục mà chúng ta có thể không cho phép nhưng nó chỉ đúng với ngày hôm qua. Với xu thế thay đổi từng ngày của thế giới cũng cần thay đổi cách tiếp cận với các sản phẩm mới, nhất là những sản phẩm đầu vào của ngành nông nghiệp như phân, thuốc, giống. Các sản phẩm ứng dụng công nghệ mới cũng qua một quá trình nghiên cứu theo các tiêu chuẩn quốc tế, chúng ta cũng phải tận dụng cơ hội từ những thành tựu của các quốc gia đi trước.

Nhiệm vụ của ngành nông nghiệp phải làm sao để đảm bảo không có rủi ro cho bà con nông dân nhưng nếu chúng ta khép kín, chỉ giữ lại những gì mà chúng ta nghĩ rằng đó là giới hạn cuối cùng thì sẽ bỏ lỡ cơ hội ứng dụng các thành tựu khoa học. Các nhà khoa học, nhà nông học càng ngày càng nghiên cứu ra nhiều dòng sản phẩm đáp ứng được năng suất sản lượng và được đánh giá loại trừ những rủi ro tác động về sức khỏe con người, môi trường, đa dạng sinh học. Nhiệm vụ chúng ta là khảo nghiệm các kênh để đón chào những điều mới", Bộ trưởng Lê Minh Hoan chia sẻ.

Tất nhiên cái mới bao giờ cũng phải đòi hỏi một thời gian để chúng ta đánh giá nhưng nếu thời gian dài quá thì sẽ mất cơ hội. Không phải mất cơ hội cho các đối tác của chúng ta, mà mất cơ hội cho ngành nông nghiệp, cho bà con nông dân.

"Nắm bắt thời cơ ứng dụng công nghệ không phải chúng ta nghĩ cho đối tác mà là nghĩ cho bà con nông dân của mình. Tư duy như vậy thì chúng ta sẽ có hành động nhanh hơn, đó cũng chính là chúng ta tạo niềm tin cho đối tác", Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhấn mạnh.