Sáng 7/10, trong phát biểu bế mạc Hội nghị Trung ương lần thứ tư, Tổng Bí thư lưu ý, trong những tháng cuối năm 2021, cần phải khẩn trương xây dựng và tổ chức thực hiện các phương án, kịch bản cụ thể, sát hợp hơn với thực tế tình hình hiện nay và có tính khả thi cao để tiếp tục tập trung ưu tiên phòng, chống dịch bệnh và khắc phục có hiệu quả ảnh hưởng của dịch bệnh.

"Tuyệt đối bình tĩnh, tỉnh táo, không được lơ là, chủ quan, nóng vội, phấn đấu kiểm soát về cơ bản được dịch bệnh trên phạm vi toàn quốc trong thời gian sớm nhất có thể để khôi phục, phát triển kinh tế - xã hội", Tổng Bí thư nhấn mạnh.

Trước đó, ngày 25/9, kết luận phiên họp trực tuyến Ban Chỉ đạo quốc gia phòng, chống dịch Covid-19 tới 63 tỉnh, thành phố, 705 quận, huyện, thị xã, 10.400 xã, phường, thị trấn, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Trưởng Ban chỉ đạo, đã đúc rút một số bài học kinh nghiệm được các đại biểu nhấn mạnh tại cuộc họp.

Qua cuộc họp, Ban Chỉ đạo quốc gia và các địa phương thống nhất quan điểm chuyển trạng thái từ mục tiêu “không có Covid” sang thích ứng an toàn, linh hoạt và kiểm soát hiệu quả dịch bệnh Covid-19 để thực hiện vừa phòng chống dịch có hiệu quả, vừa khôi phục và thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội.

Thủ tướng đặc biệt lưu ý, tuyệt đối không được chủ quan, lơ là, mất cảnh giác khi chưa có dịch hoặc khi mới kiểm soát được tình hình. Đồng thời, hết sức tránh khuynh hướng khi có dịch lại hoảng hốt, mất bình tĩnh, mất bản lĩnh, thực hiện các biện pháp cực đoan.

Từ thực tế chống đợt dịch lần thứ tư, công tác phòng chống dịch khi bình thường mới, thích ứng an toàn cần vận dụng sáng tạo những bài học kinh nghiệm thực tiễn đã được đúc kết. Đó là “công thức” trong phòng, chống dịch: 5K + vắc xin, thuốc điều trị + công nghệ + ý thức của nhân dân với các trụ cột: Xét nghiệm, cách ly, điều trị; đồng thời kết hợp hài hòa giữa phòng ngự và tấn công; phong tỏa nhỏ hẹp nhất, xét nghiệm nhanh nhất và vận hành cơ động nhất để đạt được mục kiểm nhanh chóng kiểm soát dịch.

Trong 2 Công điện 1099/CĐ-TTg ngày 22/8 về việc tăng cường giãn cách xã hội và các biện pháp phòng chống dịch Covid-19 tại TP.HCM và các tỉnh Bình Dương, Đồng Nai, Long An; Công điện số 1102/CĐ-TTg ngày 23/8 về việc tăng cường các biện pháp phòng, chống dịch Covid-19 trên toàn quốc, điểm nhấn chính là chủ trương xuyên suốt: Lấy xã, phường, thị trấn là “pháo đài”, người dân là “chiến sĩ” trong phòng, chống dịch.

Với quy mô “pháo đài” được thiết lập ở cấp phường, xã, thôn ấp, người dân vừa đóng vai trò là “chiến sĩ” của “pháo đài”, vừa là trung tâm phục vụ, chủ thể trong phòng, chống dịch. Chiến thắng dịch bệnh là chiến thắng của Nhân dân.

Thông điệp rất rõ tại các công điện này chính là việc thực hiện giãn cách phải có mục tiêu, các địa phương phải xác định mục tiêu cụ thể cần đạt được khi phải thực hiện giãn cách, tăng cường giãn cách xã hội.

Trong giãn cách xã hội và tăng cường giãn cách phải xác định được quy mô theo nguyên tắc ở phạm vi nhỏ nhất, hẹp nhất có thể (thôn, xóm, tổ, ấp, khu phố...). Đây là bước chuyển căn bản trong hành động phòng chống dịch bệnh, không phải cứ có một vài ca Covid-19 là phong tỏa, giãn cách xã hội cả huyện, cả tỉnh như trước đây.

Đặc biệt, trong giãn cách và tăng cường giãn cách phải xác định mục tiêu là kiểm soát dịch nhanh nhất có thể (trong thời gian 14 ngày) và triển khai quyết liệt, hiệu quả các biện pháp để đạt được mục tiêu.

Trong thời gian giãn cách xã hội phải kiểm soát được dịch bệnh theo tiêu chí của Bộ Y tế, kiên quyết không để tình trạng giãn cách không triệt để, kéo dài mà không đạt được mục tiêu, ảnh hưởng đến phát triển kinh tế xã hội và tâm lý, tình cảm, đời sống nhân dân.

Thực tế khi kiểm tra việc thực hiện công tác tác phòng, chống dịch ở các “pháo đài” chống dịch cấp xã, phường tại một số tỉnh miền Tây, Thủ tướng đã đặt ra các câu hỏi về triển khai các nội dung trong công điện, mục tiêu đặt ra khi thực hiện giãn cách.

Tuy nhiên, qua kiểm tra thực tiễn, Thủ tướng bày tỏ chưa hài lòng khi một số lãnh đạo địa phương, nhất là ở cơ sở vẫn chưa nắm chắc tình hình, không đưa ra được mục tiêu, giải pháp cụ thể; nhận thức chưa đầy đủ để thực hiện xã, phường, thị trấn là “pháo đài”, người dân là “chiến sĩ” trong phòng, chống dịch…; đây là nguyên nhân khiến giãn cách kéo dài. 

Một ví dụ rất điển hình của việc kịp thời điều chỉnh giãn cách, phong tỏa diện hẹp vừa không tiêu tốn nguồn lực, vừa xét nghiệm nhanh, kiểm soát nhanh tình hình qua quyết định giãn cách xã hội ở TP Phủ Lý (Hà Nam).

Tại cuộc họp về phòng, chống dịch Covid-19 sáng 25/9, Thủ tướng ghi nhận Hà Nam đã thực hiện theo tinh thần của Ban Chỉ đạo quốc gia.

“Chỉ còn 1 tiếng nữa là tỉnh thực hiện giãn cách xã hội tại Phủ Lý, 11 giờ đêm, tôi gọi điện cho lãnh đạo tỉnh. Phủ Lý có gần 200 nghìn dân, cùng với hơn 250 nghìn công nhân, tỉnh có đủ nguồn lực để giãn cách kéo dài, bảo đảm an sinh xã hội cho gần 500 nghìn người trong 2 tuần không? Tỉnh đã điều chỉnh rất kịp thời và hai ngày qua êm ả. Thay vì phải giãn cách 500 nghìn người thì chỉ giãn cách vài trăm người”, Thủ tướng nêu vấn đề tại cuộc họp ngày 25/9 và yêu cầu các địa phương trước khi thực hiện các biện pháp mạnh phải nghiên cứu kỹ các hướng dẫn của Trung ương, tính toán, suy nghĩ rất kỹ và báo cáo cấp trên trực tiếp.

Chủ tịch UBND tỉnh Hà Nam Trương Quốc Huy khẳng định tầm quan trọng của việc xét nghiệm tầm soát tại các khu vực nguy cơ cao, nhờ đó vừa qua Hà Nam đã phát hiện 99 ca mắc. Khi có dịch thì xét nghiệm thần tốc, nhanh hơn tốc độ lây lan của dịch là yếu tố quyết định.

“Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng, sau vài tiếng, các tỉnh, thành phố xung quanh và Bộ Quốc phòng đã cử lực lượng hỗ trợ Hà Nam. Tổng lực lượng huy động khoảng 10 nghìn người”, ông Huy cho biết. 

Đặc biệt, ông Huy nhấn mạnh kinh nghiệm về khoanh vùng hẹp nhất có thể, xét nghiệm thần tốc diện rộng, phát hiện, phân loại F0 để chăm sóc, điều trị phù hợp, kịp thời. Ban đầu, tỉnh dự kiến giãn cách xã hội toàn bộ thành phố Phủ Lý theo Chỉ thị 16 với khoảng 180.000 dân, nhưng khi báo cáo, thì Thủ tướng yêu cầu xem lại.

Bởi việc cách ly diện rộng như vậy, tỉnh sẽ gặp rất nhiều khó khăn về lưu thông hàng hóa, cung cấp nhu yếu phẩm cho người dân, ảnh hưởng tới kinh tế xã hội.

Sau đó, lãnh đạo tỉnh đã họp khẩn ngay trong đêm và cuối cùng đưa ra quyết định chỉ giãn cách một số điểm. Ví dụ, có phường 12 nghìn dân nhưng chỉ phong tỏa 1 ngõ có 36 hộ với hơn 100 nhân khẩu. Việc này giúp tỉnh không mất quá nhiều nguồn lực cho việc cung cấp nhu yếu phẩm để tập trung nguồn lực cho các việc khác như xét nghiệm.

Ngay khi TP.HCM bùng phát dịch, chủ trương thực hiện xét nghiệm diện rộng đã được chỉ đạo quyết liệt. Khi đó, không ít ý kiến cho rằng, việc xét nghiệm diện rộng là không cần thiết, gây tốn kém và có thể là nguyên nhân gây lây nhiễm. Nhưng, sự chuyển biến tích cực trong phòng chống dịch bệnh để TP.HCM mở cửa trở lại cho thấy sự chỉ đạo trên là khoa học, chính xác.

Ngày 11/9, tại trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính, chủ trì cuộc họp Ban Chỉ đạo. Tại đây, Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thanh Long phát biểu, nếu không xét nghiệm diện rộng để bóc tách các F0 thì theo tính toán, Hà Nội đã có thể có hàng trăm nghìn ca nhiễm trong thời gian qua.

Cũng tại cuộc họp, Ban Chỉ đạo đã chỉ ra những hạn chế, tồn tại trong công tác phòng, chống dịch Covid-19 thời gian qua. Một số xã, phường, thị trấn chưa quán triệt quan điểm, tư tưởng chỉ đạo, nhất là việc thực hiện các biện pháp phòng, chống dịch. Tốc độ xét nghiệm tại một số địa phương chậm hơn tốc độ lây lan và không đáp ứng yêu cầu phòng, chống dịch.

Thủ tướng Phạm Minh Chính đặt nhiều câu hỏi và có các lưu ý cụ thể với các địa phương về công tác phòng chống dịch, nhất là phải thần tốc xét nghiệm, bảo đảm nhanh hơn tốc độ lây nhiễm của dịch.

Một số điển hình tốt được Thủ tướng biểu dương tại cuộc họp. Qua kiểm tra, Thủ tướng cho biết, Chủ tịch UBND phường 10, Quận 3, TP.HCM nắm rất chắc tình hình thực tế và các chủ trương, giải pháp, tổ chức thực hiện có hiệu quả, phường có hàng nghìn ca mắc nhưng đã kiểm soát được.

Tại Hà Nội, sau 3 lần giãn cách xã hội theo Chỉ thị 16, Chủ tịch UBND TP Hà Nội Chu Ngọc Anh đã ký ban hành kế hoạch xét nghiệm 100% người dân trên địa bàn toàn TP, thực hiện từ ngày 6 đến 12/9.

Ở thời điểm dịch bệnh chưa được kiểm soát, thực hiện kế hoạch này, Hà Nội đặt mục tiêu trước ngày 15/9 nhanh chóng vào nhóm kiểm soát tình hình dịch bệnh theo tiêu chí kiểm soát dịch bệnh của Bộ Y tế. Tuy nhiên, ngay khi kế hoạch xét nghiệm toàn TP được ban hành, nhiều ý kiến đã nghi ngờ về tính khả thi khi năng lực xét nghiệm của Hà Nội chỉ đạt 200.000 mẫu/ngày.

Trong bối cảnh nếu không thần tốc xét nghiệm, Hà Nội sẽ đối mặt với tình huống chậm kiểm soát, chậm bóc tách F0 trong cộng đồng, nguy cơ tiếp tục phải kéo dài giãn cách.

Trước tình hình đó, ngày 7/9, Thủ tướng yêu cầu Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Bí thư Tỉnh ủy, Thành ủy, Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố: Bắc Giang, Vĩnh Phúc, Bắc Ninh, Hải Dương, Hưng Yên, Hải Phòng, Hà Nam, Nam Định, Thái Bình, Hòa Bình chủ động chuẩn bị về nhân lực để sẵn sàng hỗ trợ cho Hà Nội khi cần thiết trong việc xét nghiệm thần tốc, phân loại F0 để chăm sóc, điều trị hợp lý, truy vết F1 để quản lý, tổ chức tiêm vắc xin phòng Covid-19.

Kết quả, với lực lượng chi viện từ các tỉnh, thành, Hà Nội đã hoàn thành việc xét nghiệm diện rộng và tiêm tới 600.000 mũi vắc xin/ngày, tạo tiền đề cho việc nới lỏng giãn cách.

Trong các cuộc làm việc trực tuyến với các địa phương cũng như kiểm tra đột xuất từ trung tâm chỉ huy ngay tại phòng làm việc của Thủ tướng đến các xã, phường, thị trấn về công tác phòng chống dịch theo các Công điện 1099 và 1022, Người đứng đầu Chính phủ tiếp tục chấn chỉnh công tác tổ chức thực hiện còn lúng túng trong thực tiễn.

Vấn đề được Thủ tướng chỉ ra và lưu ý với các địa phương là phải sâu sát với thực tiễn, phản ứng nhanh từng giờ từng phút trước diễn biến khó lường của dịch bệnh.

Đặc biệt, còn tình trạng triển khai xét nghiệm diện rộng nhưng tốc độ xét nghiệm chậm, không theo kịp tốc độ lây lan của dịch bệnh, không đạt được mục tiêu xét nghiệm nhanh, bứt tốc để nhận diện F0, có giải pháp ngăn chặn lây lan.

Thực tế, tại cuộc họp Ban Chỉ đạo quốc gia sáng 25/9, Bí thư Kiên Giang Đỗ Thanh Bình cho biết, sau khi Thủ tướng phê bình, chấn chỉnh, trong 12 ngày qua, tỉnh đã nghiêm túc tiếp thu, khắc phục ngay các tồn tại, hạn chế và quán triệt, thực hiện nghiêm 5 nhiệm vụ trọng tâm theo chỉ đạo của Thủ tướng.

Tỉnh thực hiện thần tốc xét nghiệm sàng lọc diện rộng, tập trung ở các xã, phường, thị trấn có mức nguy cơ cao và rất cao trên địa bàn 5 huyện, thành phố trong 5 ngày với 3 đợt. Trên cơ sở kết quả tầm soát xét nghiệm diện rộng, tỉnh đã kiểm soát tốt tình hình, thực hiện đánh giá lại mức độ nguy cơ và quyết định chuyển trạng thái theo từng vùng kể từ ngày 20/9.

Sự cơ động trong triển khai chủ trương, các giải pháp ở mọi lĩnh vực liên quan đến phòng, chống dịch có ý nghĩa quan trọng, quyết định hiệu quả chống dịch thực tiễn.

Tại TP.HCM, khi dịch bùng phát với sự nguy hiểm của biến chủng Delta, với việc điều động các lực lượng chi viện cho các mặt trận chăm sóc y tế, chăm lo an sinh, gìn giữ trật tự, tình hình đã dần được kiểm soát.

Về công tác điều trị, sự chuyển hướng quan trọng từ đưa tất cả F0 tới cơ sở y tế đến theo dõi, điều trị F0 không triệu chứng, triệu chứng nhẹ tại nhà kết hợp cấp phát gói thuốc điều trị đã góp phần giảm tải tại các cơ sở y tế.

Theo Phó Chủ tịch UBND TP.HCM Dương Anh Đức, TP đã chuyển hướng tập trung cao cho công tác điều trị ở tuyến cơ sở, kịp thời điều trị cho các trường hợp F0 mới phát hiện, tổ chức kết hợp việc xét nghiệm nhanh và phát thuốc cho F0, tư vấn tâm lý và hướng dẫn cách tự chăm sóc.

Theo ông Đức, với sự cơ động, linh hoạt trong khi chuyển hướng trong điều trị như trên, đã giảm tỷ lệ chuyển nặng và tử vong, giảm tải cho các cơ sở cách ly tập trung và các bệnh viện dã chiến. Đồng thời giúp giảm bớt sang chấn tâm lý cho người bệnh, góp phần nhanh chóng phục hồi.

Để thực hiện sự chuyển hướng trên, TP đã vận dụng chủ trương thành lập trạm y tế lưu động, chỉ tiêu đề ra là 400 trạm, thực tế đã thành lập 531 trạm. Đồng thời, tăng cường công tác tư vấn, theo dõi F0 tại nhà từ xa qua các tổng đài 1022, các tổ y tế lưu động, tăng cường hiệu quả của Trung tâm Cấp cứu 115 TP.

Tương tự, khi cơ động và linh hoạt trong tổ chức hoạt động xét nghiệm, cùng với sự chi viện từ lực lượng y tế trung ương, các tỉnh thành, các trường y khoa, việc tổ chức lấy mẫu đã có đủ điều kiện về nhân lực để chuyển hướng từ xét nghiệm tập trung sang lấy mẫu tại nhà và hướng dẫn người dân tự lấy mẫu.

TP.HCM đã huy động 1.533 đội lấy mẫu với khoảng 13.800 người, gồm 383 đội cơ hữu tại địa phương, 1.150 đội thuộc lực lượng tình nguyện, việc triển khai xét nghiệm trên diện rộng toàn TP đã đạt được mục tiêu đề ra. Đồng thời đã triển khai cho người dân tự làm xét nghiệm với sự hướng dẫn, giám sát của nhân viên y tế, hiện nay đa số người dân có thể tự lấy mẫu xét nghiệm test nhanh.

Tại TP.HCM, từ ngày 23/8 - 20/9, qua các đợt xét nghiệm trên toàn địa bàn, tỷ lệ dương tính giảm từ 3,6% (đợt 1) xuống 1,1% (đợt 6). Từ ngày 21/9-28/9, tỷ lệ dương tính giảm từ 0,8% xuống 0,1%.

Việc xét nghiệm rộng, nhanh đã góp phần đẩy nhanh tiến độ trong nhận diện F0, bóc tách F0, kiểm soát và mở rộng vùng xanh, xanh hóa vùng vàng và vàng hóa vùng đỏ. Từ đó, sau kiểm soát tình hình và mở rộng vùng xanh, sẽ có thêm nhân lực, nguồn lực từ vùng xanh mở rộng sang hỗ trợ vùng vàng, giảm bớt phụ thuộc vào sự chi viện từ bên ngoài.

Đặc biệt, nhờ triển khai linh hoạt, thần tốc công tác xét nghiệm, TP.HCM đã vẽ lại được bản đồ Covid-19 đến từng ấp, khu phố.

Tương tự, công tác chăm lo an sinh hay cung ứng hàng hóa, thông qua việc tổ chức lực lượng “đi chợ hộ” với tần suất 1 lần/tuần, cung cấp thực phẩm tận nhà, mục tiêu “ai ở đâu ở yên đó” đã đạt được.

Trong giai đoạn thực hiện tăng cường giãn cách, TP đã mở rộng cho phép một số đối tượng là nhân viên của mạng lưới cung ứng hàng hóa cùng đội ngũ shipper được hoạt động để hỗ trợ cho lực lượng tại địa phương. Nhờ vậy, đã giải quyết được nhiều vướng mắc trong cung ứng lương thực thực phẩm cho người dân.

Bảo Vân - Thiết kế: Nguyễn Hồng Anh 

Đất nước nguy khó và sự đồng lòng chống dịch

Trong gần 2 năm triển khai công tác phòng, chống dịch Covid-19, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã 2 lần ra Lời kêu gọi đoàn kết một lòng, thống nhất ý chí và hành động, thực hiện quyết liệt, hiệu quả để đảm bảo chiến thắng đại dịch.