Trại giam Yên Hạ thuộc Cục Cảnh sát quản lý trại giam, cơ sở giáo dục bắt buộc, trường giáo dưỡng thuộc Bộ Công An, được thành lập ngày 12/11/1964.

Đơn vị đóng quân trên địa bàn huyện Phù Yên, tỉnh Sơn La với 1 khu trung tâm chỉ huy và 3 phân trại đóng quân tại các xã khác đều trên địa bàn huyện Phù Yên. Trong đó, khu trung tâm chỉ huy và phân trại số 1 đóng tại xã Huy Hạ, huyện Phù Yên. Hiện nay, đơn vị đang quản lý, giam giữ trên 3.000 phạm nhân chủ yếu là người thuộc các tỉnh Sơn La, Điện Biên, Lai Châu… và chiếm gần 80% phạm nhân liên quan đến ma túy.

Đón Tết như một gia đình

Khoát tay chỉ về phía những phạm nhân đang vừa cười nói vui vẻ vừa rửa lá bánh, vo gạo chuẩn bị gói bánh chưng…, Đại tá Nguyễn Ngọc Chiến, Giám thị Trại giam Yên Hạ, chia sẻ: “Để các phạm nhân được đón Tết trong không khí ấm áp, thân tình, tránh cảm giác mặc cảm khi vào những dịp như thế này, đơn vị chúng tôi đã xây dựng kế hoạch cụ thể tổ chức nhiều hoạt động cho phạm nhân tham gia vui Xuân, đón Tết”.

“Bên cạnh việc chuẩn bị vườn rau tăng gia phục vụ cho ngày Tết, trang hoàng không gian Tết tại khu trung tâm chỉ huy hay tại các phân trại khác, đơn vị đã tổ chức hoạt động gói bánh chưng, hoạt động văn nghệ chào mừng đón Xuân cho các phạm nhân. Đây là một trong trong những hoạt động mang đầy ý nghĩa nhân văn, được đơn vị tổ chức thường niên mỗi khi Tết đến, Xuân về và cũng là hoạt động được các phạm nhân mong đợi nhất”- Đại tá Nguyễn Ngọc Chiến, Giám thị Trại giam Yên Hạ, thông tin thêm.

Những chiếc bánh chưng do chính tay các phạm nhân gói để chuẩn bị đón Tết Quý Mão 2023.

Ngượng ngùng trước mỗi lần đèn Flash chiếc máy ảnh của phóng viên chớp sáng, phạm nhân Vàng A Xúa, dân tộc H’Mông, một trong những phạm nhân đang chấp hành án về tội buôn bán trái phép chất ma túy cho biết: “Đây là năm đầu tiên em ăn Tết trong Trại giam Yên Hạ. Cảm giác rất nhớ gia đình, vợ con. Các phạm nhân cải tạo trước em nói đón Tết ở đây không có người thân nhưng không khí tổ chức Tết tình cảm như một gia đình. Vào đây được sự quan tâm của các cán bộ, được tham gia các hoạt động văn hóa, thể thao và được gói bánh chưng chuẩn bị Tết. Đến hôm nay em cũng xua tan được nỗi nhớ nhà và tự hứa sẽ chấp hành, cải tạo tốt”.

Ngồi cách đó chừng một sải tay là phạm nhân Vàng A Minh, dân tộc H’Mông, sinh năm 1988 đang cùng các phạm nhân khác xếp những chiếc bánh chưng vuông vắn vừa được gói xong. Với nụ cười gượng gạo, phạm nhân Vàng A Minh, nói:

“Do nghe theo lời bạn xấu lôi kéo, không giữ được mình và muốn làm giàu bất chính nên em đã đi buôn bán ma túy. Em bị bắt năm 2016 và sau đó bị tuyên án 13 năm 6 tháng tù giam. Em đã cải tạo được 6 năm và rất mong chờ những ngày như thế này để chúng em được tham gia đón Tết. Cũng nhờ sự động viên, quan tâm của các cán bộ nơi đây nên em và các phạm nhân khác đã luôn chấp hành cải tạo tốt và nhờ thế em đã được giảm án 2 lần. Vào đây mới thấy con đường mình đi là sai lầm, mong những người có ý định làm trái quy định của pháp luật nên biết đúng sai mà dừng lại khi chưa quá muộn”.

Động lực để cải tạo tốt

Loanh quanh trò chuyện, ghi lại những hình ảnh ấm áp tình người tại Trại giam Yên Hạ ở khu gói bánh chưng chuẩn bị đón Tết Nguyên đán Quý Mão 2023 với các phạm nhân xong thì cũng là lúc đồng hồ điểm hơn 8 giờ. Ngoài trời vẫn là cái lạnh đặc trưng vùng cao kèm theo những đợt gió thổi về sàn sạt trên những cành xà cừ được trồng quanh khuôn viên của phân trại số 1 Trại giam Yên Hạ.

Tiếp tục chỉ tay về phía hội trường, nơi đang có tiếng nhạc nhộn nhịp với những âm thanh đếm nhịp bước chân, Đại Tá Nguyễn Ngọc Chiến, Giám thị Trại giam Yên Hạ, cười bảo: “Mời các nhà báo ở lại đón Tết cùng cán bộ và các phạm nhân để thưởng thức các tiết mục văn nghệ cây nhà lá vườn của các phạm nhân, trong đó có màn “Vũ điệu kết đoàn” cũng do chính các nam phạm nhân biểu diễn. Hôm nay sẽ là buổi tổng duyệt lại lần cuối các tiết mục văn nghệ mà các phạm nhân đã chịu khó tập luyện gần tháng qua”.

Hoạt động thể thao hằng ngày của các phạm nhân tại Trại giam Yên Hạ.

Cách hội trường chừng 10 mét, tiếng nhạc cùng những âm thanh đếm nhịp chân của các phạm nhân đang tập múa “Vũ điệu kết đoàn” trên sân khấu ngày một rõ và cảm nhận sôi động hơn.

Phạm nhân Cà Văn Ún, dân tộc Thái, phạm nhân đang chấp hành bản án 17 năm về tội mua bán trái phép chất ma túy, cười bảo: “Đã 10 năm cải tạo và đón Tết ở Trại giam Yên Hạ. Ngày đầu cũng tâm trạng buồn chán và nghĩ tiêu cực nhiều lắm. Có sự động viên, quan tâm của các cán bộ trại, nhất là vào những dịp lễ, Tết, phạm nhân chúng em đều được tham gia các hoạt động văn hóa, văn nghệ. Năm nay, em sẽ tham gia biểu diễn màn “Vũ điệu kết đoàn” để phục vụ đón năm mới 2023. Qua tham gia các hoạt động như vậy cùng với sự quan tâm, giáo dục của cán bộ trại đã thêm động lực giúp em chấp hành cải tạo tốt”.

Các phạm nhân tại Trại giam Yên Hạ còn được tham gia học nghề may.

Tay cầm túi đồ do mẹ đến thăm vào dịp Tết, phạm nhân Lèo Văn Dùng cho biết: “Ngày tòa tuyên án 20 năm về tội hiếp dâm em nghĩ cuộc đời mình đã hết cơ hội, vào trại cải tạo em luôn có hành vi và suy nghĩ tiêu cực. Đến khi được cán bộ Trại giam Yên Hạ và một số phạm nhân khác lớn tuổi hơn động viên, em đã thay đổi được suy nghĩ, thêm động lực cải tạo thật tốt để có cơ hội sớm hòa nhập với cộng đồng. Em ân hận lắm, mong các bạn trẻ phải cẩn trọng với hành vi của mình và biết yêu quý, gìn giữ những giây phút bên bố mẹ để không bốc đồng làm những việc mà pháp luật không cho phép để rồi phải ân hận thì đã muộn”.

Trong những năm qua, cùng với việc chủ động xây dựng kế hoạch tổ chức các hoạt động bổ trợ giáo dục, vui chơi, giải trí thiết thực cho phạm nhân trong dịp Tết đến, Xuân về, Trại giam Yên Hạ còn thường xuyên đổi mới nâng cao chất lượng giáo dục phạm nhân, đa dạng hóa các biện pháp, hình thức giáo dục, như: Tuyên truyền giáo dục về nội quy cơ sở giam giữ, các tiêu chuẩn thi đua chấp hành án phạt tù, quyền và nghĩa vụ của phạm nhân trong quá trình chấp hành án, tích cực tuyên truyền, giải thích về chế độ chính sách của nhà nước đối với phạm nhân, góp phần giúp phạm nhân hiểu rõ hơn về quyền và nghĩa vụ của mình để thêm động lực phấn đấu quá trình chấp hành án phạt tù đúng với quy định của pháp luật, cải tạo tốt để được hưởng sự khoan hồng của Nhà nước.

Các phạm nhân Trại giam Yên Hạ tập văn nghệ chào mừng Tết đến, Xuân về.

Trên đường trở về, tôi nhớ tới bữa cơm tất niên của các phạm nhân ở Trại giam Yên Hạ có bánh chưng, thịt đông… hay khẩu phần ăn trong những ngày Tết tăng gấp 5 lần ngày thường và thoang thoảng đâu đó mùi hương trầm phảng phất giữa không khí đón Tết ở nơi đặc biệt trong những ngày đông giá rét. Cảm nhận rõ hơn tình người giữa những cán bộ quản giáo với các phạm nhân. Ngoài kia đào phai khoe sắc, dường như Tết Nguyên đán Quý Mão 2023 đã về sớm hơn ở nơi mà nhiều người vẫn nghĩ rằng sẽ không có Tết.

Theo Quốc Tuấn/Nhân dân