Tháng 5, nắng như đổ lửa, có mặt tại những vườn chanh leo sai trĩu ở huyện nghèo miền núi Hướng Hóa (Quảng Trị) sẽ thấy nụ cười của người nông dân nơi đây. Bởi, chanh leo được mùa được cả giá.

Dẫn chúng tôi ra vườn chanh leo đang độ cho thu hoạch, ông Lê Đình Tường, một người trồng chanh leo tại xã Tân Liên cười rạng rỡ: “Đây là đợt bói quả đầu tiên mà thắng lớn rồi cô chú ạ”.

XEM CLIP:

Chỉ vào những thùng quả vừa được thu hái trong vườn nhà chuẩn bị đem đi cân bán cho công ty liên kết, ông Tường khoe, giá chanh leo loại 1 bán được 26.000 đồng/kg, loại 2 và 3 bán được 21.000 đồng/kg. Vườn nhà ông do chăm sóc tốt, đúng kỹ thuật nên đa phần là chanh loại 1. Với diện tích 0,7ha, sản lượng chanh dự kiến cho thu hoạch được là 10 tấn.

“Nhân với giá trung bình khoảng 20.000 đồng/kg thì đợt đầu tiên này tôi thu khoảng 200 triệu”, ông khoe.

Chanh leo thu làm nhiều đợt, đợt bói đầu quả ít, từ đợt 2 trở đi năng suất sẽ tăng cao, gấp đôi gấp ba đợt đầu.

Ông tâm sự, trước kia toàn bộ khu vườn nhà chỉ để trồng chuối. Năm nào được mùa gia đình thu được khoảng 10-12 triệu đồng, đủ sống tạm qua ngày. Còn những năm chuối mất giá, mưa bão gãy đổ thì trắng tay, không thu được đồng nào. Thế nên, bao năm nay cái nghèo đói vẫn đeo bám. Vợ chồng ông, con cái ông lại phải đi làm thuê kiếm từng đồng trang trải cuộc sống.

Song bây giờ thì khác. Mới trồng chanh leo mấy tháng, gia đình ông đã lãi khoảng 50 triệu đồng ở đợt thu hoạch đầu tiên. Đây là điều trước giờ ông không dám mơ tới.

Ông Lâm Hùng, một hộ trồng chanh leo ở xã Tân Lập cũng thừa nhận cây chanh leo đang đem lại hiệu quả tốt. Gia đình ông trồng thử 0,3ha, đợt này cũng thu được mấy chục triệu.

Chỉ về phía vườn cà phê bỏ hoang, cỏ dại mọc um tùm phía trước, ông Hùng nói: “Vụ tới tôi sẽ phá bỏ toàn bộ cà phê để chuyển sang trồng chanh. Để cà phê như mấy năm nay cũng không thu được đồng nào. Trồng chanh giá như hiện nay, đầu ra được đảm bảo, doanh nghiệp tới tận nơi thu mua thì có cơ hội đổi đời. Chứ bao năm nay đi cày thuê cuốc mướn khắp nơi mà có thoát được cái nghèo đâu”.

Theo Chi cục Trồng trọt và bảo vệ thực vật Quảng Trị, ước tính mỗi ha chanh leo sẽ cho khoảng 15 tấn quả tươi (có vườn cho 20 tấn). Với giá thu mua từ 10.000-25.000 đồng/kg, trừ chi phí, nông dân lãi ít nhất 100 triệu đồng/ha.

Gần 11h trưa, ông Trần Minh Tuấn, Phó chi cục trưởng dẫn chúng tôi đi quanh vườn chanh leo rộng bạt ngàn rồi chỉ vào người đàn ông đầu đội mũ, khăn bông vắt trên vai, tay cầm cuốc đang vun đất cho những gốc chanh leo giữa trời nắng chang chang. "Ông Phạm Lự - Phó chủ tịch UBND xã Tân Lập đấy. Xung phong trồng chanh leo để làm mô hình mẫu, làm gương cho bà con học tập".

Ông Tuấn cho biết, tỉnh có chủ trương tìm kiếm loại cây trồng mới để giúp bà con huyện Hướng Hóa chuyển đổi cây trồng, phát triển kinh tế nông nghiệp, xóa đói giảm nghèo. Sau khi thăm quan nhiều mô hình ở các địa phương, lãnh đạo tỉnh quyết định thử nghiệm với cây chanh leo vì thấy hợp khí hậu và thổ nhưỡng.

Tháng 5/2018, Sở NN&PTNT Quảng Trị ký biên bản hợp tác trồng và thu mua chanh leo với UBND huyện Hướng Hóa và công ty CP Nafoods Tây Bắc. Đến tháng 6/2018, Chi cục Trồng trọt và bảo vệ thực vật triển khai dự án phát triển chanh leo với quy mô 12ha tại 3 xã Hướng Phùng, Tân Liên, Tân Lập.

Lúc mới lên khu vực Hướng Hóa khảo sát, thấy vườn đồi hoang tàn, anh em cán bộ khá lo lắng. Tổ chức tập huấn cho bà con trồng chanh leo thì người nông dân ngại, từ chối tham gia. Trước nay họ chỉ quen với cây cà phê, hồ tiêu, chuối, còn nói đến chanh leo có người không biết tí gì. Họ sợ thất bại!

Ông Phạm Lự thừa nhận, hồi cán bộ nông nghiệp tỉnh, huyện về mở lớp tập huấn trồng chanh leo ở xã, đi thuyết phục mãi bà con vẫn lắc đầu từ chối, thành ra xã quyết định cán bộ làm gương, đi đầu trong phong trào trồng chanh leo thử nghiệm để bà con nhìn vào đó học tập.

“Thế là tôi thành Phó chủ tịch xã kiêm nông dân trồng chanh leo. Tôi nhận trồng 1ha, cán bộ địa chính xã phải trồng 0,5ha”, ông nói.

Cầm mấy quả chanh leo rồi lấy tay tách đôi mời mọi người ăn thử, ông Lự khoe: “Là chanh nhưng rất ngọt, không hề chua đâu, thơm ngon vô cùng”. Theo ông Lự, đến thời điểm bây giờ đã bước đầu thấy được sự thành công của mô hình liên kết này.

Chanh leo được doanh nghiệp thu mua với giá cao. Bà con nông dân trong vùng nhìn thấy cũng phấn khởi, nhiều người xin đến tham quan mô hình, đăng ký trồng vụ tới.

Sau 7 tháng trồng, ông Lê Hoài Hưng - Giám đốc công ty CP Nafoods Tây Bắc cho biết, công ty đang tích cực thu mua chanh leo của bà con nông dân trong mô hình liên kết tại huyện Hướng Hoá và đưa về nhà máy chế biến.

“Một phần chanh leo thu mua đã được xuất khẩu qua Pháp”, ông Hưng báo tin vui.

Ông Hà Sỹ Đồng, Phó chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị, chia sẻ hiệu quả ban đầu của mô hình cho thấy khí hậu thổ nhưỡng tại huyện Hướng Hóa thích nghi tốt với cây chanh leo. Quảng Trị đã thành công với mô hình liên kết sản xuất lúa hữu cơ, nông dân tham gia chuỗi sản xuất được bao tiêu đầu ra với giá cả ổn định. Nhờ đó, thu nhập của người nông dân tăng lên đáng kể, cuộc sống ổn định hơn trước.

Gạo hữu cơ Quảng Trị cũng đã có được thương hiệu, xuất hiện tại nhiều hệ thống siêu thị lớn trên cả nước. Từ kinh nghiệm mô hình lúa hữu cơ, theo ông, chỉ cần nông dân phối hợp tốt với ngành nông nghiệp, doanh nghiệp thu mua để trồng chanh leo đạt chất lượng xuất khẩu thì không còn lo về đầu ra.

Tỉnh Quảng Trị đang bàn với công ty CP Nafoods Tây Bắc khảo sát, mở rộng diện tích trồng chanh leo ở Hướng Hóa lên khoảng 500ha vào năm 2025, tạo thành vùng chuyên canh, đồng thời cho xây dựng nhà máy chế biến ngay tại địa phương để nâng cao giá trị kinh tế cây chanh leo. Trước mắt, trong năm nay tỉnh sẽ mở rộng diện tích lên khoảng 120ha.

Bảo Phương - Thành Nam - Thiết kế: Tú Uyên