Tử Cấm Thành ở Bắc Kinh (Trung Quốc) mà chúng ta thấy ngày nay là một di tích lịch sử được xây dựng từ thời nhà Minh, dựa theo nguyên bản Cố Cung ở Nam Kinh. Đây là công trình tiêu biểu nhất của kiến ​​trúc cung đình Trung Quốc và cũng là một trong những cung điện cổ bằng gỗ được bảo tồn tốt nhất trên thế giới cho tới ngày nay.

Tử Cấm Thành là một trong những địa điểm thu hút nhiều khách du lịch nhất ở Bắc Kinh

Theo những ghi chép trong "Minh sử ký", Minh Thành Tổ chọn dời đô đến Bắc Kinh vì một quan đại thần dâng tấu chương phân tích rằng Bắc Kinh là "Địa Long Hưng", tức là "mảnh đất sinh ra những bậc đại quân vương".

Hầu hết các vị vua thời phong kiến ​​đều tin vào phong thủy, hơn nữa từ trước đó Bắc Kinh vẫn nằm trong số các thái ấp của Minh Thành Tổ nên đã đầu tư rất nhiều vào việc xây dựng lăng tẩm và phát triển. Sau khi quyết định dời đô về đây được ban ra, nhiều nhân công đã được điều động đến để xây dựng các công trình nguy nga tráng lệ khác phục vụ nhà vua và triều đình.

Những mái vòm tinh xảo của các cung điện vẫn được bảo tồn tốt cho tới ngày nay

Sau 11 năm chuẩn bị, các vật liệu như gỗ và đá quý đã được chuyển từ khắp nơi trong nước đến Bắc Kinh. Theo Sohu, tổng diện tích xây dựng Tử Cấm Thành khoảng 150.000 mét vuông, kết cấu bên trong vô cùng tinh xảo với hơn 10 kiểu mái vòm khác nhau kết hợp các thành phần nhiều màu sắc đã tạo nên một Tử Cấm Thành vô cùng hùng vĩ và tráng lệ.

Xoay quanh những câu chuyện thú vị về cung điện xa hoa này, một vị thái giám xưa từng kể rằng: “Tử Cấm Thành có hơn 70 giếng, nhưng không ai dám uống nước ở những giếng này”.

Tổng cộng có hơn 70 giếng trong Cung điện. Là nơi ở của hàng nghìn người trong suốt 24 đời vua, sẽ không có gì lạ khi đào giếng trong cung điện để lấy nước uống và sinh hoạt. Tuy nhiên, điểm bất thường là những chiếc giếng này chỉ thực sự được sử dụng vào thời kỳ đầu khi cung điện này mới đi vào hoạt động. Khoảng 500 năm cuối cùng của các triều đại phong kiến, các sử gia Trung Quốc đã tiết lộ rằng, những người trong cung lúc này tuyệt đối không còn dám dùng nước giếng Tử Cấm Thành.

Nhiều ý kiến được đưa ra nhưng đa phần đều thống nhất lý do giải thích cho việc nước giếng trong Tử Cấm Thành không thể uống được như sau:

Tử Cấm Thành là đại công trình bao gồm nhiều cung điện được xây dựng bằng các loại gỗ quý, rất dễ bị hỏa hoạn do sét đánh hoặc do sơ suất của những người làm việc trong cung. Theo "Minh sử ký", vào năm Gia Tĩnh thứ 36 và năm Vạn Lịch thứ 25, trong Tử Cấm Thành xảy ra hỏa hoạn lớn khiến nhiều cung điện bị thiêu rụi, gây thiệt hại vô cùng nghiêm trọng.

Nước trong giếng được dùng để dập lửa trong các vụ hỏa hoạn

Vì vậy, theo các chuyên gia, việc xây dựng, tái thiết công trình tốn nhiều kinh phí khiến các quan quản lý phải quan tâm hơn đến công tác phòng cháy chữa cháy. Nước trong giếng lúc này dần trở nên hữu ích.

Mỗi khi có hỏa hoạn, người trong cung đều múc nước từ giếng nước gần đó để ứng cứu kịp thời, có thể nói nước giếng là nguồn chữa cháy hữu hiệu nhất trong Tử Cấm Thành lúc bấy giờ.

Nhiều giếng nước vẫn còn nguyên vẹn cho tới ngày nay

Một bài báo trên Sohu đã chỉ ra rằng đã có tới hơn 100 vụ hỏa hoạn xảy ra vào thời nhà Minh và nhà Thanh, nhưng phần lớn các lăng tẩm, cung điện trong Tử Cấm Thành cho tới nay vẫn còn nguyên vẹn. Điều này cho thấy những chiếc giếng ở đây đã đóng một vai trò quan trọng như thế nào trong việc bảo vệ di tích lịch sử văn hóa vô giá này của Trung Quốc.

Một giả thuyết khác về việc người trong cung sợ uống nước giếng trong Tử Cấm Thành có liên quan đến sự tích "Giếng Trân Phi", đây là một giếng vẫn còn tồn tại cho đến ngày nay và trở thành một trong những điểm thu hút khách du lịch nổi tiếng nhất trong Tử Cấm Thành.

Theo "Nhật ký của Gia Sơn", một vị quan của Tử Cấm Thành đã ghi lại câu chuyện rằng: Vào đêm trước khi liên quân tám nước tấn công Tử Cấm Thành, Từ Hi Thái hậu đã bỏ trốn vì không muốn mang theo Trân Phi, người luôn chống lại bà. Sau đó, Thái hậu đã ra lệnh cho người dìm chết Trân Phi xuống giếng.

Bi kịch của Trân Phi là điển tích phũ phàng thường thấy trong lịch sử hàng trăm năm phong kiến. Ở đó có những cuộc tranh giành quyền lực “máu lửa” và vô số người được cho là đã bỏ mạng ở những giếng nước này.

Tuy nhiên, lý giải về việc nhiều người không dám uống nước vì đây là “mồ chôn oan khuất” mới chỉ là những lời đồn chưa thể chứng minh. Trong khi đó, một lý do rất cơ bản và đáng tin cậy hơn, là vấn đề chất lượng nước, sẽ được phân tích rõ hơn ở dưới đây.

Vì Tử Cấm Thành là nơi sinh sống của nhiều hoàng phi, thái giám cũng như các cung nữ nên chắc chắn sẽ cần rất nhiều nước cho các hoạt động sản xuất và sinh hoạt. Vậy nếu không phải nước giếng, người trong cung thời bấy giờ dùng loại nước gì?

Tác giả Tử Kha, trong cuốn “Tuyển tập truyện nhỏ thời nhà Thanh” có viết rằng: “Người trong Kinh thành muốn uống nước thì chỉ dùng nước ở núi Ngọc Tuyền”.

Thật vậy, sau này, khi các chuyên gia nghiên cứu đã phát hiện ra rằng vào thời nhà Thanh, hầu như toàn bộ nước dùng trong Tử Cấm Thành đều được vận chuyển từ núi Ngọc Tuyền.

Theo đó, Hoàng đế Càn Long đã tiến hành kiểm tra so sánh nhiều nguồn nước và kết luận rằng nước suối ở núi Ngọc Tuyền là thích hợp nhất để sử dụng trong cung đình, còn nước giếng là nước cứng (loại nước chứa hàm lượng khoáng chất cao, chủ yếu là Canxi và Magie) nên uống sẽ không tốt cho sức khỏe.

Nhiều lời đồn cho rằng các giếng trong cung cấm thường là nơi 'hạ độc thủ' tranh giành quyền lực

Ngoài ra, nước giếng cũng không được sử dụng vì lý do an toàn tính mạng. Nếu ai đó đầu độc một giếng, hàng chục giếng khác trong Tử Cấm Thành cũng sẽ bị nhiễm độc vì chúng thông nhau. Các giếng này cũng thông với sông Ngự bên ngoài kinh thành. Theo ghi chép, vào thời nhà Minh, Vạn Quý phi - sủng phi của Minh Hiển Tông đã hạ độc xuống giếng để ổn định địa vị của mình trong cung. Những vị phi tần trong hậu cung đã uống phải nước giếng sau đó người thì vô sinh, người đang mang thai bỗng nhiên bị sảy.

Chất lượng nước cũng được cho là lý do có cở sở giải thích vì sao người trong cung không sử dụng nước giếng để uống

Công trình nghiên cứu “Vấn đề ô nhiễm nguồn nước và các biện pháp bảo vệ sông Ngự, thành phố Đại Đồng” do tác giả Hứa Côn thực hiện cũng cho thấy: Sông Ngự từ lâu đã trở thành kênh dẫn nước thải, tình trạng ô nhiễm nguồn nước ngầm dọc hai bên sông là vô cùng nghiêm trọng.

Rác thải các loại, động vật chết dọc sông Ngự tràn xuống giếng ngầm trong Tử Cấm Thành, theo thời gian khiến chất lượng nước ngày càng xuống cấp.

Tuy rằng không thể uống, nhưng người trong cung vẫn sử dụng nước giếng để dọn dẹp lăng tẩm, cung điện.