Trên hành trình “vươn ra biển lớn” của doanh nghiệp Việt, một tấm "hải đồ" mới đã được vạch ra, mang tên ESG (Môi trường - Xã hội - Quản trị) và chuyển đổi xanh. Đây không chỉ là một xu hướng mà là một yêu cầu sinh tồn, là "chìa khóa vàng" để doanh nghiệp Việt Nam “mở khóa” những thị trường khó tính.
Áp lực thể hiện rõ rệt nhất ở các thị trường xuất khẩu trọng điểm. EU, Mỹ, Nhật Bản… không chỉ đòi hỏi chất lượng sản phẩm, mà còn truy vấn sâu vào cách sản phẩm đó được tạo ra: từ việc sử dụng năng lượng tái tạo, quản lý chất thải, đến điều kiện lao động công bằng và minh bạch quản trị.
Đơn cử như Quy định chống phá rừng (EUDR) của Liên minh châu Âu (EU) yêu cầu doanh nghiệp Việt Nam phải cung cấp bằng chứng định vị địa lý (GPS) chính xác của từng lô đất/trang trại đối với 7 nhóm hàng hóa. Không có truy xuất nguồn gốc đồng nghĩa với việc không thể xuất khẩu.
Hoặc Hội nghị COP29 đã thiết lập các mục tiêu và cơ chế tài chính khí hậu toàn cầu mới, mở đường cho một khung pháp lý chặt chẽ hơn sau năm 2025. Hội đồng Chuẩn mực bền vững quốc tế (ISSB) đang tăng cường hợp tác để xây dựng một bộ tiêu chuẩn ESG thống nhất, biến việc công bố thông tin về sản xuất xanh từ hoạt động tự nguyện thành nhiệm vụ bắt buộc phải làm đối với doanh nghiệp xuất khẩu.
Tuy nhiên, trong thách thức luôn ẩn chứa cơ hội.
Nhiều chuyên gia phân tích, ESG cũng chính là “cánh cửa” dẫn tới “nguồn vốn xanh” dồi dào. Theo nhận định của Tập đoàn Tài chính quốc tế (IFC), Việt Nam có thể huy động 20 - 30 tỷ USD/năm vốn xanh nếu tháo gỡ được các rào cản trong nước.
Trong bối cảnh có tới 88% nhà đầu tư trên toàn cầu quan tâm đến đầu tư bền vững, một hồ sơ ESG tốt là một lợi thế cạnh tranh tuyệt đối cho doanh nghiệp Việt trên hành trình “vươn ra biển lớn”.
Đề cập câu chuyện ESG và chuyển đổi xanh, TS. Vũ Thị Phương Liên, Giảng viên chính Học viện Tài chính, nhấn mạnh: "Việc đáp ứng các tiêu chuẩn bền vững không còn là tùy chọn mà là điều kiện tiên quyết, là 'giấy thông hành' để doanh nghiệp Việt Nam tham gia và duy trì vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu".
Bà cũng chỉ ra rằng, ESG sẽ là đòn bẩy thu hút nhân tài trẻ, khi thế hệ lao động mới ưu tiên làm việc cho những công ty có tầm nhìn dài hạn và trách nhiệm với xã hội.
Thực tế, vẫn còn rất nhiều doanh nghiệp Việt, đặc biệt là nhóm doanh nghiệp tư nhân, đang đối mặt với "khoảng trống ESG" nghiêm trọng.
Bà Trần Kim Thoa, chuyên gia tư vấn và đào tạo doanh nghiệp phản ánh: "Nhiều doanh nghiệp còn ngần ngại vì nghĩ ESG quá lớn lao. Trong khi ESG là hành trình dài, không phải đích đến, và nó phải bắt đầu từ việc đo lường, bởi vì không thể quản lý điều mình không đo lường được”.
Theo bà Thoa, doanh nghiệp có thể bắt đầu bằng những thay đổi nhỏ, áp dụng các công cụ quản lý năng suất như Lean, 5S để giảm lãng phí, tiết kiệm tài nguyên, sau đó tiến tới các công cụ xanh hóa như GHG accounting (kế toán khí nhà kính).
Để những nỗ lực này được quốc tế công nhận, tính minh bạch là yếu tố quyết định. Đây là lúc chuyển đổi số trở thành nền tảng thiết yếu.
Số hóa chứng từ, dữ liệu hóa vùng trồng, sử dụng QR code, blockchain để minh bạch chuỗi cung ứng… không chỉ giúp doanh nghiệp giảm 10-15% chi phí logistics, mà còn là cách thức vô cùng hữu hiệu để xây dựng lòng tin với khách hàng.
TS. Nguyễn Thị Hồng Vân, Giảng viên Trường Đại học Ngoại thương, khẳng định một nguyên lý cốt lõi: "Chúng ta phải nhận thức rõ: Không thể xanh nếu chưa số. Xanh thật bắt đầu từ minh bạch thật. Xuất khẩu số không chỉ là lên sàn, mà là vận hành toàn bộ chuỗi giá trị bằng dữ liệu".
Một điểm cần lưu ý, trên hành trình “ra biển lớn”, xuất khẩu qua thương mại điện tử xuyên biên giới chính là cơ hội để doanh nghiệp Việt trực tiếp kết nối với người tiêu dùng quốc tế và kể câu chuyện về "độ xanh" của mình.
Ths. Nguyễn Bảo Trung, Thành viên Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Rison chỉ ra điểm mấu chốt: Trong bối cảnh toàn cầu hóa và thương mại điện tử bùng nổ, doanh nghiệp Việt cần nhanh chóng lấp đầy khoảng trống “từ gia công đến thương hiệu”. Việc xây dựng hồ sơ số trên các sàn B2B quốc tế (như Alibaba, Amazon) và áp dụng các công cụ phân tích thị trường (BI) sẽ giúp doanh nghiệp Việt không chỉ bán hàng mà còn phát triển sản phẩm bền vững, "xanh thật – cần thật".
Nhiều chuyên gia đồng tình nhận định: ESG và chuyển đổi xanh là hai “bánh xe” không thể thiếu trên hành trình “vươn ra biển lớn” của doanh nghiệp Việt Nam.
Bằng việc chủ động hành động, số hóa để minh bạch hóa và xây dựng thương hiệu xanh, các doanh nghiệp Việt đang đứng trước cơ hội lớn để khẳng định vị thế trên bản đồ kinh tế toàn cầu.
.svg){kind=icon}
