Nhìn lại hành trình gần tám thập kỷ ấy, có một địa chỉ đã trở thành “cái nôi” đầu tiên, nơi vinh dự được Bác Hồ dành sự quan tâm đặc biệt, nơi “mã hóa” những phẩm chất cốt lõi hình thành nên “bộ DNA” của người chiến sĩ Công an. Từ mái trường ấy, hành trình kiến tạo một lực lượng “vững về chính trị, giỏi về nghiệp vụ, gắn bó máu thịt với Nhân dân” đã được khởi nguồn, tiếp nối và tỏa sáng đến hôm nay.

Sau thắng lợi của Tổng khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945, chính quyền cách mạng non trẻ phải đối mặt với muôn vàn khó khăn: thù trong, giặc ngoài, nạn đói, nạn dốt. Trong bối cảnh đó, lực lượng Công an Việt Nam được thành lập với sứ mệnh trấn áp phản cách mạng, giữ gìn an ninh trật tự, bảo vệ Đảng và nền độc lập non trẻ.

Nhận thức sâu sắc rằng muốn bảo vệ vững chắc chính quyền thì phải có một đội ngũ cán bộ trung kiên, được huấn luyện bài bản, Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã sớm đặt trọng tâm vào công tác giáo dục.

Ngày 25/6/1946, Bộ Nội vụ ban hành Nghị định số 215/NĐ-P2 thành lập Trường Huấn luyện Công an trực thuộc Nha Công an Trung ương. Đây là dấu mốc khai sinh cơ sở đào tạo đầu tiên của ngành, tiền thân của Học viện An ninh nhân dân ngày nay.

Chỉ chưa đầy một tháng sau, ngày 15/7/1946, khóa huấn luyện Công an trung cấp đầu tiên khai giảng với hơn 40 học viên là Trưởng, Phó Ty, Trưởng, Phó Ban Công an các tỉnh từ Nam Trung Bộ trở ra. Khóa học kéo dài 3 tháng, trang bị những kiến thức, kỹ năng cơ bản nhất để đáp ứng nhiệm vụ khẩn cấp.

Việc thành lập trường khi ấy không đơn thuần là mở một cơ sở đào tạo, mà là một quyết định chiến lược của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh nhằm hình thành đội ngũ cán bộ cốt cán, đủ bản lĩnh và trí tuệ đối phó với mọi hiểm nguy thời cuộc.

Trải qua gần 80 năm, từ những lớp huấn luyện đầu tiên ấy, Học viện An ninh nhân dân đã nhiều lần thay đổi tên gọi, địa điểm nhưng luôn kiên định mục tiêu đào tạo, bồi dưỡng cán bộ an ninh cho đất nước. Trong kháng chiến, Học viện là đơn vị chủ lực đào tạo hàng vạn cán bộ bổ sung cho các chiến trường. Trong thời bình, Học viện đảm nhiệm đào tạo cán bộ chỉ huy cấp cao, nghiên cứu hàng nghìn công trình khoa học, đóng góp vào hoàn thiện lý luận nghiệp vụ an ninh.

Không chỉ đào tạo cán bộ cho ngành Công an, Học viện còn bồi dưỡng hàng nghìn cán bộ cho An ninh Quân đội, Bộ đội Biên phòng và cho cả lực lượng an ninh hai nước bạn Lào, Campuchia, góp phần tăng cường hợp tác quốc tế, củng cố tình đoàn kết hữu nghị.

Trong lịch sử của lực lượng CAND, tám lần Chủ tịch Hồ Chí Minh trực tiếp về thăm Trường Công an Trung ương (tiền thân của Học viện An ninh nhân dân) không chỉ là các sự kiện mang tính nghi thức, mà thực chất là những lần Người trực tiếp “truyền lửa”, đặt nền móng tư tưởng cho sự nghiệp “trồng người” trong toàn lực lượng.

Ngay từ lần đầu tiên (23/10/1946), chỉ hai ngày sau khi đi Pháp về, giữa bộn bề công việc quốc gia, Bác đã đến gặp gỡ học viên khóa II. Người nhấn mạnh yêu cầu phải “nỗ lực học tập tốt để hoàn thành nhiệm vụ bảo vệ chính quyền cách mạng non trẻ” và tặng trường tấm chân dung có dòng chữ ký của Người.

Những lần về thăm sau đó luôn gắn liền với các giai đoạn lịch sử quan trọng của đất nước. Năm 1950, tại chiến khu Việt Bắc, Bác đến thăm “Khoá Tổng phản công I”. Tại đây, một câu chuyện đặc biệt đã diễn ra. Bác lấy trong túi áo một lá thư của cụ già ở tỉnh Hà Nam gửi cho Bác, phàn nàn về việc làm của một số cán bộ Công an. Bác đọc cho cả lớp nghe rồi căn dặn: "Lần sau Bác đến thăm thì phải là một cái thư khen chứ không phải thư chê". Lời dạy giản dị mà thấm thía ấy đã trở thành bài học sâu sắc về thái độ phục vụ nhân dân.

Năm 1951, cũng tại Việt Bắc, Bác về thăm và chỉ ra tư cách người CAND phải là kiểu mẫu, đồng thời đưa ra một luận điểm kinh điển: "Nhân dân giúp đỡ ta nhiều thì thành công nhiều, giúp đỡ ta ít thì thành công ít, giúp đỡ ta hoàn toàn thì thắng lợi hoàn toàn".

Sau khi hòa bình lập lại, trong các chuyến thăm năm 1958-1959, Bác nhấn mạnh nhiệm vụ “bảo vệ dân chủ nhân dân và thực hiện chuyên chính với những kẻ chống lại nhân dân”. Đặc biệt, ngày 28/1/1958, Bác tặng cán bộ, chiến sĩ nhà trường bài thơ bất hủ:

"Đoàn kết, cảnh giác

Liêm, chính, kiệm, cần

Hoàn thành nhiệm vụ

Khắc phục khó khăn

Dũng cảm trước địch

Vì nước quên thân

Trung thành với Đảng

Tận tụy với dân".

Trong một lần khác, Bác chỉ rõ: "Công an đánh địch bên ngoài đã khó, đánh địch bên trong người còn khó khăn hơn. Vì vậy phải nâng cao kỷ luật, tính tổ chức... chống chủ nghĩa cá nhân".

Những lời dạy của Bác qua tám lần về thăm đã trở thành di sản tư tưởng soi đường, là nền tảng để hình thành nên triết lý giáo dục của Học viện. Sự ghi nhận cao quý nhất cho những nỗ lực thực hiện lời dạy của Người chính là hai lần Học viện An ninh nhân dân vinh dự được Đảng, Nhà nước trao tặng Huân chương Sao Vàng và hai lần nhận Danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân.

Từ triết lý đào tạo được định hình bởi tư tưởng Hồ Chí Minh, Học viện An ninh nhân dân đã kiến tạo nên một quy trình hun đúc nên bộ gen đặc trưng của người sĩ quan Công an, với triết lý giáo dục: “Bản lĩnh vững vàng, tư duy sắc bén, tầm nhìn rộng mở, vì nước quên thân, vì dân phục vụ”.

“Lò luyện” Gen Đỏ - Bản lĩnh chính trị: Bản lĩnh chính trị không tự nhiên mà có. Tại Học viện, “Gen Đỏ” được “luyện” qua một hệ thống đồng bộ. Các môn học lý luận chính trị không dừng ở việc truyền tải kiến thức mà được nối tiếp bằng các chuyên đề cập nhật, các bài tập tình huống và yêu cầu phân tích, ra quyết định trong bối cảnh thực tế. Kỷ luật thép, nghi thức chính trị, sinh hoạt tập thể, cùng các hoạt động “ba cùng” tại cơ sở giúp biến niềm tin thành hành động, biến cam kết thành phản xạ nghề nghiệp.

“Rèn giũa” Gen Xanh – Tinh thông nghiệp vụ: Ban đầu, chương trình tập trung vào những nghiệp vụ cốt lõi như đấu tranh chống phản động, gián điệp. Ngày nay, Học viện đã đón đầu các thách thức mới với các chuyên ngành như an ninh mạng, đấu tranh tội phạm công nghệ cao, an ninh phi truyền thống. Điểm nổi bật là sự kết hợp chặt chẽ giữa lý luận và thực tiễn. Đội ngũ giảng viên không chỉ có học vị cao mà còn là những người từng trực tiếp tham gia đấu tranh phòng chống tội phạm. Kinh nghiệm “thực chiến” của họ giúp các bài giảng trở nên sinh động, thuyết phục và giàu tính ứng dụng.

“Ươm mầm” Gen Vàng – Trái tim nhân ái: Tinh thần “gần dân, trọng dân, vì dân” được hiện thực hóa bằng những trải nghiệm cụ thể. Các chương trình “ba cùng” (cùng ăn, cùng ở, cùng làm với nhân dân) đặt học viên vào hoàn cảnh thực tế, buộc họ phải lắng nghe, thấu cảm và chịu trách nhiệm trước đời sống của quần chúng.

Những trải nghiệm ấy biến thái độ kính trọng nhân dân thành thói quen hành xử, khiến mọi quyết định công vụ sau này luôn được đặt trong mối quan hệ với lợi ích và ý nguyện của người dân. Đó chính là nguồn gốc của uy tín và hiệu quả trong công tác.

Từ thành công của “mái trường” đầu tiên, hệ thống các học viện, nhà trường CAND đã không ngừng được mở rộng và phát triển, với các cơ sở đào tạo chuyên sâu như Học viện Cảnh sát nhân dân, Trường Đại học Phòng cháy chữa cháy...

Dù mỗi trường có một thế mạnh, một lĩnh vực đào tạo riêng, nhưng tất cả đều chung một triết lý nền tảng, một mục tiêu “đầu ra” là người sĩ quan Công an có chung bộ “DNA” Đỏ - Xanh - Vàng. Sự thống nhất về triết lý, bắt nguồn từ Sáu điều Bác Hồ dạy, tạo ra một thước đo chung cho phẩm chất và hành vi.

Trong bối cảnh mới, khi Nghị quyết số 12-NQ/TW của Bộ Chính trị đặt ra yêu cầu xây dựng lực lượng CAND “thật sự trong sạch, vững mạnh, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại”, vai trò của công tác giáo dục – đào tạo càng trở nên quyết định.

Sứ mệnh “trồng người” trong lực lượng CAND không chỉ dừng ở việc đào tạo những cán bộ đáp ứng yêu cầu trước mắt, mà còn hướng đến khả năng dự báo và thích ứng trước những biến động trong tương lai.

Mỗi nhà trường phải vừa kiên định gìn giữ giá trị truyền thống, vừa chủ động đổi mới, để mỗi thế hệ sĩ quan khi tốt nghiệp đều hội tụ đủ phẩm chất: trung thành tuyệt đối, bản lĩnh chính trị vững vàng, trí tuệ sắc bén, tác phong chuẩn mực và tấm lòng nhân văn sâu sắc.

Từ mái trường này, nhiều thế hệ sĩ quan đã và sẽ tiếp tục tỏa đi khắp mọi miền đất nước, trở thành lực lượng nòng cốt bảo vệ an ninh Tổ quốc, giữ gìn cuộc sống bình yên của Nhân dân, góp phần vào sự nghiệp xây dựng một Việt Nam hùng cường.

Tiến sỹ Trần Nghi Phú
Thạc sỹ Trình Quốc Hưng 
Nguồn ảnh: TTXVN/CAND/Học viện An ninh nhân dân