Câu chuyện của cà phê Việt là một minh chứng rõ ràng cho sự đổi mới tư duy khi tham gia chuỗi giá trị nông sản toàn cầu.
Thống kê mới đây của Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương cho thấy, lũy kế đến giữa tháng 11/2025, xuất khẩu cà phê đạt 7,64 tỷ USD, tăng trưởng 62,3% về giá trị so với cùng kỳ năm 2024. Đáng chú ý, các sản phẩm cà phê chế biến đóng góp tới 1,46 tỷ USD, tăng 58% so với cùng kỳ, cho thấy doanh nghiệp Việt đang dần tham gia sâu hơn vào các khâu có giá trị gia tăng cao, thoát khỏi định kiến về việc chỉ xuất khẩu thô.
Ngành rau quả Việt Nam cũng có sự bứt phá lớn. Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, giá trị xuất khẩu rau quả tháng 10/2025 ước đạt 961 triệu USD, đưa tổng giá trị xuất khẩu 10 tháng đầu năm lên 7,09 tỷ USD, tăng 15,1% so với cùng kỳ năm 2024. Sự thành công này đến từ việc đẩy mạnh xuất khẩu chính ngạch, đặc biệt là nhóm trái cây nhiệt đới, vào các thị trường châu Á, đồng thời mở rộng “dấu chân” doanh nghiệp Việt tại những thị trường đòi hỏi tiêu chuẩn khắt khe như EU, Mỹ…
Nếu giai đoạn 2019 - 2023, kim ngạch xuất khẩu nông sản Việt Nam tăng trưởng khá ổn định, đạt 27,14 tỷ USD vào năm 2023 (tăng 18,8% so với năm 2022), thì năm 2024 đã đánh dấu một bước ngoặt lịch sử. Tổng kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản Việt Nam năm 2024 chạm ngưỡng 62,5 tỷ USD, tăng trưởng ấn tượng 18,7% so với năm trước. Đây là con số kỷ lục.
10 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu nông sản của Việt Nam tiếp tục ghi nhận sự tăng trưởng giá trị, chủ yếu đến từ sự tăng giá bán. Các mặt hàng như cà phê, hạt điều, hạt tiêu đều ghi nhận sự tăng giá xuất khẩu cao so với cùng kỳ năm 2024.
Đánh giá chung về thực trạng tham gia chuỗi giá trị toàn cầu của nông sản Việt, nhiều chuyên gia nhận định, Việt Nam đã trở thành “mắt xích” quan trọng.
Nỗ lực áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế như GlobalGAP, HACCP, Organic… giúp nông sản Việt chinh phục thành công nhiều thị trường khó tính ở đa châu lục, với kim ngạch xuất khẩu lớn.
Cùng với đó, khả năng thích ứng và đổi mới của doanh nghiệp nông nghiệp Việt Nam đang dần được cải thiện. Không ít doanh nghiệp lớn đã dẫn dắt, hình thành các chuỗi liên kết từ đồng ruộng đến bàn ăn thế giới, biến nông sản Việt từ "cái tên" thành "thương hiệu" trên nhiều thị trường quốc tế, chẳng hạn như chuỗi cà phê của Vinacafe, chuỗi thanh long Bình Thuận...
Xu hướng tìm kiếm các sản phẩm hữu cơ, sạch, có nguồn gốc rõ ràng và bền vững đang tiếp tục lan rộng, mở “cánh cửa vàng” cho nông sản chất lượng cao của Việt Nam ra thế giới.
Tuy nhiên, bước vào “sân chơi” toàn cầu, nội lực của doanh nghiệp Việt vẫn còn nhiều “điểm nghẽn” cần tháo gỡ.
Phòng WTO và Hội nhập, Ban Pháp chế, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) lưu ý, tỷ lệ lớn hàng nông sản Việt Nam bán ra thị trường thế giới vẫn phải thông qua trung gian và không có thương hiệu riêng, nhãn mác quốc gia, nên dễ bị ép giá và khó tham gia vào các khâu có giá trị gia tăng cao như marketing, phân phối toàn cầu…
Bên cạnh những chuỗi giá trị nông sản Việt thành công trên thị trường quốc tế, thì nhìn chung, chất lượng nông sản vẫn chưa đồng đều, đặc biệt ở các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Việc lạm dụng hóa chất, không tuân thủ quy trình canh tác nghiêm ngặt vẫn xảy ra, làm giảm uy tín của hàng Việt.
Bên cạnh đó, mô hình sản xuất nhỏ lẻ, thiếu sự liên kết chặt chẽ giữa các tác nhân trong chuỗi cung ứng, cũng như ảnh hưởng phức tạp của biến đổi khí hậu vẫn là những thách thức không thể xem thường.
Để giữ vững và phát huy vị thế trong chuỗi giá trị nông sản toàn cầu, Cục Phát triển doanh nghiệp tư nhân và kinh tế tập thể, Bộ Tài chính nêu một số khuyến nghị đối với doanh nghiệp Việt.
Một là tiêu chuẩn hóa toàn diện, không chỉ áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế như GlobalGAP, HACCP… mà còn phải đảm bảo tính đồng bộ, nhất quán từ khâu canh tác đến chế biến, đóng gói.
Hai là tăng cường đầu tư vào công nghệ chế biến hiện đại, tạo ra những sản phẩm chế biến có hàm lượng chất xám cao (như cà phê hòa tan cao cấp, trái cây sấy dẻo, thực phẩm chức năng từ nông sản…).
Ba là chú trọng việc xây dựng thương hiệu – “linh hồn” của sản phẩm. Bên cạnh việc xây dựng chiến lược thương hiệu quốc gia mạnh mẽ, kể câu chuyện về văn hóa, con người, thổ nhưỡng Việt Nam qua từng hạt gạo, từng trái cây..., thì nên tận dụng các nền tảng thương mại điện tử xuyên biên giới để tiếp cận trực tiếp người tiêu dùng quốc tế.
Hành trình nông sản Việt tham gia chuỗi giá trị toàn cầu là hành trình của ý chí và sự bền bỉ. Với quyết tâm vượt qua những rào cản còn tồn tại, doanh nghiệp Việt Nam hoàn toàn có thể chinh phục thị trường thế giới bằng những sản phẩm nông sản đạt chuẩn quốc tế, góp phần khẳng định vị thế quốc gia trên bản đồ kinh tế toàn cầu.
.svg){kind=icon}
