Các khu chợ cho khách du lịch trên đảo Jeju của Hàn Quốc hầu như chìm trong bóng tối. Ở Bangkok, người bán hàng rong gần như vô vọng khi chờ đợi những khách hàng không bao giờ tới. Ở Bali, nhiều hướng dẫn viên du lịch thất nghiệp. Trong khi đó ở Paris hay Rome, hàng dài người náo nhiệt với gậy tự sướng trên tay và muôn kiểu mũ che nắng là một ký ức xa vời.

Du khách Trung Quốc tham quan trung tâm thành phố Praha vào tháng 10 năm 2019. Nguồn: Kasia Strek

Đây được cho là thời điểm du lịch đang dần phục hồi. Ở châu Âu và châu Á, nhiều quốc gia đã mở lại sân bay và đón khách du lịch. Nhưng họ lại phải đối mặt với một thực tế mới đầy khắc nghiệt là: các biến thể mới như Omicron đang gây ra sự hoảng loạn trên toàn cầu, khiến các chính phủ phải đóng cửa biên giới một lần nữa và những người chi tiêu nhiều nhất cho các hoạt động du lịch là du khách Trung Quốc sẽ không sớm quay trở lại.

Là một phần trong nỗ lực duy trì phương pháp tiếp cận 'zero-Covid' (không Covid), Trung Quốc đã thông báo rằng trong suốt mùa đông năm nay các chuyến bay quốc tế sẽ chỉ dừng ở mức 2,2% so với trước đại dịch. Kể từ tháng 8, nước này gần như cũng ngừng cấp hộ chiếu mới và áp dụng lệnh cách ly 14 ngày đối với tất cả những người nhập cảnh vào Trung Quốc. Việc quay trở lại quốc gia đông dân nhất thế giới cũng đòi hỏi hàng núi thủ tục giấy tờ và nhiều quy trình kiểm tra Covid-19.

Đó là lý do nhiều người dân Trung Quốc quyết định không ra khỏi biên giới trong thời gian này.

Rome, 2016: Du khách Trung Quốc trước Đấu trường La Mã (trái) và Đấu trường La Mã vắng lặng vào tháng 3 năm 2020 (phải). Nguồn: Nadia Shira Cohen và Alessandro Penso

Tuy nhiên, không một quốc gia nào trên thế giới đóng vai trò quan trọng đối với du lịch toàn cầu trong thập kỷ qua hơn Trung Quốc. Khách du lịch Trung Quốc đã chi khoảng 260 tỷ USD trong năm 2019, vượt xa rất nhiều du khách của các nước khác. Sự vắng mặt kéo dài của họ đồng nghĩa với việc doanh thu du lịch khó có thể phục hồi như mức trước đại dịch. Các nhà phân tích cho rằng có thể mất tới hai năm nữa trước khi Trung Quốc mở cửa trở lại hoàn toàn.

Các trung tâm mua sắm lưa thưa người. Các nhà hàng đã đóng cửa. Các khách sạn vắng tanh.

Sự suy thoái này cũng đặc biệt ảnh hưởng đến Bắc Á và Đông Nam Á. Theo Nihat Ercan, người đứng đầu bộ phận kinh doanh đầu tư khu vực Châu Á Thái Bình Dương tại JLL Hotels & Hospitality, cố vấn cho ngành khách sạn, Trung Quốc luôn duy trì lượng khách tham quan nhiều nhất ở những thành phố lớn trên khắp châu Á.

Các du kháchTrung Quốc trước Bến Du thuyền Quốc tế Thượng Hải để lên du thuyền Hoàng gia Caribbean đến Hàn Quốc, tham quan Busan và Đảo Jeju, vào năm 2013. Nguồn: Daniele Mattioli

Việc phát hiện gần đây về biến chủng Omicron đã khiến các quốc gia áp dụng trở lại các biện pháp hạn chế. Đây là một cú đánh khác đối với một ngành công nghiệp này. Vì trước đó, mặc dù vẫn còn đang quay cuồng vì sự thiếu vắng của du khách Trung Quốc nhưng du lịch cũng đang bắt đầu dần phục hồi .

Tại chợ trái cây Or Tor Kor ở Bangkok, nơi mà trước đây hàng loạt du khách Trung Quốc thường tụ tập quanh các quầy hàng sầu riêng thì nay hoạt động kinh doanh đã tạm dừng. Phakamon Thadawatthanachok, một tiểu thương bán sầu riêng, cho biết trước kia có thời điểm cô từng trữ tới 300 đến 400 kg sầu riêng trong kho và liên tục nhập thêm 3-4 lần mỗi tuần để đáp ứng nhu cầu của khách thì giờ đây, cô đang phải vay nợ chỉ để trang trải cuộc sống.

Thadawatthanachok nói “Chúng tôi không thể lường trước được sự việc sẽ như thế này nên giờ chỉ mong mọi thứ sẽ trở nên tốt hơn vào một ngày không xa”.

Trong khi đó ở Việt Nam, đại dịch cũng khiến cho hơn 95% doanh nghiệp du lịch phải đóng cửa hoặc tạm ngừng hoạt động.

Du khách Trung Quốc đến thăm Cung điện Hoàng gia ở Bangkok vào năm 2019 (trái) và Cung điện Hoàng gia, nơi từng đón khoảng 22.000 du khách mỗi ngày, không một bóng người vào năm 2020 (phải), Nguồn: Diego Azubel và Amanda Mustard

Trước đại dịch, du khách Trung Quốc đổ xô đến các thành phố biển như Đà Nẵng hay Nha Trang và chiếm tới 32% lượng khách du lịch nước ngoài đến nước ta.

Ông Trương Thiết Vũ, Giám đốc một công ty du lịch ở Nha Trang, cho biết “Ngành dịch vụ ở thành phố này dường như đã chết".

Theo Franky Budidarman, chủ sở hữu của một trong hai công ty du lịch lớn phục vụ khách du lịch Trung Quốc trên đảo Bali của Indonesia thì nhiều đơn vị làm du lịch đã bán lại cơ sở vật chất hoặc bị tịch thu bởi các công ty cho thuê.

Ông Budidarman cho biết ông đã phải cắt giảm một nửa lương của nhân viên văn phòng và chuyển hướng sang kinh doanh dịch vụ giao đồ ăn và cà phê. “Tôi biết ơn vì vẫn sống sót sau hai năm đại dịch. Đôi khi tôi cũng hay tự hỏi rằng làm cách nào mà mình trụ được", ông chia sẻ.

Đối với những nơi cung cấp các tour du lịch riêng dành cho khách Trung Quốc thì thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng. Trên đảo Jeju, vốn là điểm đến quen thuộc của nhiều du khách Trung Quốc trước đây vì họ có thể nhập cảnh mà không cần thị thực thì nay số lượng khách du lịch đến từ Trung Quốc đã giảm hơn 90% xuống 103.000 lượt khách vào năm 2020 so với hơn 1 triệu khách vào năm 2019. Tuy nhiên, từ tháng 1 đến tháng 9 năm nay, con số này là chỉ khoảng 5.000.

Hai du khách hiếm hoi ngắm nhìn vòng quay London Eye từ sông Thames vào tháng 4 năm 2020. Nguồn: Andrew Testa

Theo Hong Sukkyoun, phát ngôn viên của Hiệp hội Du lịch Jeju, có tới một nửa số cửa hàng miễn thuế phục vụ du khách Trung Quốc trên đảo đã phải đóng cửa. Tại Trung tâm Mua sắm Chợ Lớn, nơi từng bán các đặc sản của Jeju như sô cô la hay hàng thủ công, thì nhiều nhân viên cũng bị cho thôi việc.

So với châu Á, lượng khách Trung Quốc tới châu Âu ít hơn, nhưng họ cũng dần nổi lên như một thị trường ngày càng quan trọng trong những năm gần đây. Chẳng hạn, tại Bảo tàng Sherlock Holmes ở London, vào thời kỳ cao điểm có khoảng 1.000 lượt khách tới than quan mỗi ngày và ít nhất một nửa trong số đó đến từ Trung Quốc, Paul Leharne, giám sát viên của bảo tàng cho biết.

Kể từ khi mở cửa trở lại vào ngày 17 tháng 5 tới nay, bảo tàng chỉ thu hút được 10% số lượng khách tham quan. Do đó, ban điều hành đã phát triển thêm một cửa hàng trực tuyến để bán hàng hóa và đồ lưu niệm, khoảng một phần ba số hàng bán ra đang được chuyển đến Trung Quốc, Leharne cho hay.

Du khách Trung Quốc tham quan Bảo tàng Louvre ở Paris hồi năm 2018 (trái) và khung cảnh 'buồn bã' ở nơi đây vào năm 2020 (phải). Nguồn: Philippe Wojazer và Dmitry Kostyukov

“Chúng tôi thực sự cảm nhận được sự vắng mặt của họ”, Alfonsina Russo, Giám đốc Đấu trường La Mã ở Rome, nói về khách du lịch Trung Quốc.

Theo bà Russo, khách du lịch châu Á, “đặc biệt là từ Trung Quốc”, chiếm khoảng 40% lượng khách quốc tế đến Đấu trường La Mã vào năm 2019. Trang web của điểm đến nổi tiếng này cũng đã bổ sung thêm các hướng dẫn bằng tiếng Trung Quốc, bên cạnh tiếng Anh và tiếng Ý.

Theo thống kê của ENIT, cơ quan du lịch quốc gia Italy, số lượng khách du lịch quốc tế đến nước này đã giảm 55% so với mức giảm 48% trên toàn châu Âu. Năm 2019, hai triệu du khách Trung Quốc đã đến thăm "đất nước hình chiếc ủng".

Fausto Palombelli, người đứng đầu bộ phận du lịch của Unindustria, một hiệp hội kinh doanh ở vùng Lazio, bao gồm cả Rome, cho biết "Giống như rất nhiều nơi khác, Rome đã thực hiện các bước để phục vụ tốt hơn cho du khách đến từ Trung Quốc. Họ dạy các tài xế taxi cảm ơn khách hàng Trung Quốc bằng “xie xie” hoặc cảm ơn bằng tiếng Quan Thoại".

Du khách Trung Quốc chụp ảnh trước Cầu Cảng Sydney năm 2019. Nguồn: Matthew Abbott

Ở Pháp, khi nhận thấy rằng có thể mất vài tháng, thậm chí là vài năm, để khách du lịch Trung Quốc quay trở lại, một số người làm việc trong lĩnh vực này đang cố gắng giữ kết nối với khách hàng tiềm năng.

Catherine Oden, chuyên viên quảng bá du lịch của Atout France, Viện Quốc gia Pháp, cho biết cô phải tập làm quen với các nền tảng truyền thông xã hội của Trung Quốc như Weibo hay Douyin để phát trực tiếp các hoạt động ảo như dạy nấu ăn và tham quan kiểu Pháp.

“Chúng tôi muốn hiện diện trong tâm trí họ. Để một khi mọi thứ trở lại bình thường, họ chọn Pháp là điểm đến đầu tiên”, Oden chia sẻ.

Du khách Trung Quốc đổ xô tới Bali hồi tháng 1 năm 2020 (trái) và hình ảnh Bãi biển Kuta, Bali, vào tháng 3 năm 2020 (phải). Nguồn: Sonny Tumbelaka và Nyimas Laula 

Trước đây, không khó để bắt gặp cảnh hàng dài du khách Trung Quốc đi dạo quanh các cửa hàng trên đại lộ Champs-Élysées. Khaled Yesli, 28 tuổi, giám đốc bán lẻ của một cửa hàng sang trọng trên đại lộ Champs-Élysées cho biết “Trước đại dịch, chúng tôi có bốn nhân viên bán hàng nói tiếng Trung Quốc nhưng nay chỉ còn lại một người và cũng không có ý định tuyển dụng thêm nữa”.