Hai nhà khoa học John B.Gurdon và Shinya Yamanaka đã trở thành chủ nhân của giải thưởng Nobel Y học 2012 nhờ việc phát hiện thấy tế bào trưởng thành có thể tái lập trình để trở thành tế bào vạn năng (pluripotent).
 |
|
Hai Giáo sư Shinya Yamanaka (trái) và John B.Gurdon (Anh) cùng nhận được giải thưởng Nobel Y học năm nay. |
Năm 1962, ông Gurdon đã phát hiện thấy tế bào có một khả năng đặc biệt là đảo chiều. Trong một thí nghiệm kinh điển, ông đã thay thế nhân tế bào chưa trưởng thành trong một tế bào trứng ếch bằng nhân của một tế bào ruột trưởng thành. Kết quả là tế bào trứng biến đổi vẫn phát triển thành một con nòng nọc bình thường. ADN của tế bào trưởng thành vẫn có tất cả các thông tin cần thiết để phát triển mọi tế bào trong cơ thể ếch.
Trong khi đó, hơn 40 năm sau, vào năm 2006, Shinya Yamaka phát hiện thấy các tế bào trưởng thành nguyên dạng ở chuột có thể được lập trình để trở thành các tế bào gốc chưa trưởng thành. Thật bất ngờ, bằng cách can thiệp và biến đổi chỉ một vài gene, ông đã có thể tái lập trình các tế bào trưởng thành trở thành tế bào gốc vạn năng hay tế bào gốc đa hiệu (pluripotent stem cell). Đây là thuật ngữ chỉ những tế bào chưa trưởng thành có khả năng phát triển thành mọi dạng tế bào khác nhau trong cơ thể.
Những phát minh mang tính đột phá này, theo Ủy ban Nobel, đã làm thay đổi hoàn toàn cách nhìn nhận của khoa học về sự phát triển cũng như chuyên biệt hóa ở cấp độ tế bào. “Chúng ta hiểu rằng tế bào trưởng thành không cần phải nhốt mình mãi mãi với một chức năng cụ thể, chuyên biệt nào. Sách giáo khoa đã được viết lại và người ta đã tiến hành thêm nhiều nghiên cứu mới đào sâu về lĩnh vực này. Bằng cách tái lập trình tế bào người, các nhà khoa học đã mở ra cơ hội mới để nghiên cứu nhiều loại bệnh cũng như phát triển phương pháp chẩn đoán, điều trị mới”.
Tân "Chủ nhân" giải thưởng
John B.Gurdon sinh năm 1933 tại Dippenhall, Anh. Ông nhận bằng Tiến sĩ tại Đại học Oxford năm 1960 và tiếp tục nghiên cứu tại Viện Công nghệ California sau đó. Đến năm 1972, ông chuyển tới Đại học Cambridge, Anh với tư cách Giáo sư môn Sinh học Tế bào kiêm Hiệu trưởng trường cao đẳng Magdalen. Ông đã được Nữ hoàng Anh phong tước Hiệp sĩ.
Shinya Yamanaka sinh ra tại Nhật Bản năm 1962. Ông nhận bằng MD năm 1987 tại Đại học Kobe và học về phẫu thuật chỉnh hình trước khi chuyển sang nghiên cứu cơ bản. Yamanaka nhận được học vị Tiến sĩ tại Đại học Osaka năm 1993, sau đó ông làm việc tại Viện Gladstone San Francisco và Viện Khoa học – Công nghệ Nara Nhật Bản. Yamanaka hiện là Giáo sư tại Đại học Kyoto.
Mở màn mùa Nobel
Giải Nobel Y học 2012 được công bố đã chính thức mở ra mùa “Nobel” được chờ đợi nhất trong năm của giới khoa học.
Năm nay, Giải Nobel Y học được công bố tại Viện Karolinska (Stockholm, Thụy Điển). Tuy nhiên, so với mọi năm, khoản tiền thưởng mà những người đạt giải nhận được sẽ ít hơn 20% so với các năm trước, từ 10 triệu kronor (1,5 triệu USD) xuống còn 8 triệu kronor (1,2 triệu USD).
Ngày mai, Hội đồng Nobel sẽ công bố giải Nobel Vật lý danh giá và một ngày sau đó, người chiến thắng trong giải Nobel Hóa học sẽ được vinh danh. Ngày 15/10, Giải thưởng sẽ được trao cho lĩnh vực Kinh tế.
Năm ngoái, một nửa giải thưởng trong lĩnh vực y học đã được trao cho Ralph Steinman, một nhà khoa học kỳ cựu với phát minh ra tế bào nhiều gai và vai trò của nó đối với miễn dịch thích ứng. Ông cũng chính là trường hợp gây tranh cãi nhất trong lịch sử giải khi qua đời chỉ vài ngày trước thông báo của Hội đồng Nobel vì bệnh ung thư.
Trong thông cáo phát đi sau đó, Hội đồng Nobel cho biết họ không biết tin Steinman đã mất khi lựa chọn ông làm gương mặt chiến thắng. Nếu như họ biết việc này từ trước, quy định của Giải thưởng Nobel sẽ không cho phép lựa chọn những người đã qua đời.
Cũng nhận được giải Nobel Y học 2011 cùng Steinman là bộ đôi Bruce Beutler và Jules A.Hoffman vì đã phát minh ra những protein có khả năng dò ra vi khuẩn trong cơ thể và kích hoạt hàng phòng thủ đầu tiên của hệ miễn dịch.
Trọng Cầm
.svg){kind=icon}
