APEC 2017: Đẩy nhanh hoàn thành mục tiêu Bogo

Không thể phủ nhận việc đặt ra mục tiêu Bogor của APEC là dấu mốc quan trọng trong lịch sử hình thành và phát triển của tổ chức hợp tác kinh tế đi đầu của khu vực. Mục tiêu quan trọng mà các thành viên APEC đang nỗ lực hướng tới là tự do hoá thương mại và đầu tư vào năm 2020.

Mục tiêu Bogor giúp các nền kinh tế APEC cùng cất cánh

Ngược dòng lịch sử, năm 1994, tại Hội nghị Cấp cao APEC lần thứ 2, các Nhà Lãnh đạo Kinh tế APEC đã gặp nhau tại Bogor, Indonesia, và cùng thông qua quyết tâm theo đuổi mục tiêu tự do hoá thương mại và đầu tư vào năm 2010 đối với các thành viên phát triển, và năm 2020 đối với các thành viên đang phát triển.

Kể từ đó, mục tiêu Bogor là mục tiêu để các thành viên APEC kiên định theo đuổi mục tiêu phát triển kinh tế thông qua mở cửa thương mại và tạo thuận lợi cho các dòng đầu tư trong khu vực. Trong các kỳ APEC đều nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hoàn thành các mục tiêu này.

Theo “Báo cáo đánh giá giữa kỳ về tiến độ thực hiện mục tiêu Bogor” được APEC công bố năm 2016, mức độ tự do hoá thương mại và đầu tư, mở cửa thị trường hiện nay của APEC đã vượt xa rất nhiều so với thời điểm mục tiêu Bogor được đưa ra.

Thương mại nội khối đã tăng gấp bốn lần trong giai đoạn này. Thuế quan MFN trung bình trong khu vực APEC giảm đến một nửa từ 11% vào năm 1996 xuống còn 5,5% vào năm 2014. Số lượng dòng hàng hưởng thuế suất 0% trong APEC tăng từ 27,3% vào năm 1996 lên mức 45,4% năm 2014. Mức độ mở cửa cao về thương mại và đầu tư, cũng như chú trọng tạo thuận lợi cho thương mại đã đưa APEC trở thành một trong những khu vực năng động nhất thế giới, đóng góp quan trọng cho sự thịnh vượng chung của khu vực, góp phần xoá đói giảm nghèo, tạo thêm công ăn việc làm cho nhân dân.Về mở cửa thị trường, tốc độ tăng trưởng bình quân hàng năm của thương mại hàng hoá từ năm 1994 đến năm 2014 là 7,8%, đạt 18,4 nghìn tỷ USD trong năm 2014.

Về mức độ tự do hoá sâu rộng của APEC thể hiện ở sự gia tăng nhanh chóng các hiệp định thương mại tự do (FTA) và các hiệp định thương mại khu vực (RTA). Trong khoảng thời gian giữa năm 1996 và 2015, số lượng các FTA/RTA đi vào thực thi trong APEC tăng từ 22 lên 152, với 61 hiệp định được ký kết giữa các thành viên APEC.

Ngoài ra, APEC còn được đánh giá là vườn ươm những sáng kiến, những ý tưởng về hội nhập gắn với phát triển. APEC được nhìn nhận là nơi để các nền kinh tế thành viên thử nghiệm, thúc đẩy những ý tưởng về tự do hoá, thậm chí cả những nội dung gai góc, gặp nhiều trở ngại tại các khuôn khổ đa phương.

Chỉ chừng ấy thôi cũng đủ cho thấy, mục tiêu Bogor đóng vai trò là nhân tố truyền cảm hứng và đưa APEC đến được với vị trí và uy tín trên thế giới.

Khó nhưng có cách vượt qua

Tuy nhiên, trong bối cảnh kinh tế thế giới có nhiều bất ổn hiện nay, chúng ta thấy ngay những thách thức gây trở ngại cho tiến trình hoàn thành Mục tiêu Bogor như phục hồi kinh tế thế giới khó khăn, thương mại tăng trưởng giảm sút, chủ nghĩa bảo hộ đang trỗi dậy...

Tăng trưởng kinh tế của APEC đứng đầu thế giới cùng với mức sống tăng lên, tỉ lệ nghèo đói giảm xuống nhưng tỉ lệ thất nghiệp đã tăng lên kể từ sau khủng hoảng tài chính toàn cầu, ở mức 4,8% năm 2014 khiến xu thế phản đối toàn cầu hoá và hoài nghi những lợi ích của tự do thương mại đang trỗi dậy.

Do vậy, APEC phải tăng cường hợp tác để có tăng trưởng xanh, thân thiện với môi trường hơn, chất lượng hơn, sáng tạo hơn. Việc liên kết hội nhập APEC phải làm mạnh và đầy đủ hơn, đấy là vấn đề cải cách. Cách thức mở cửa, xoá rào cản thương mại đầu tư cần thích hợp hơn, thích ứng với những biến đổi, tiêu chuẩn mới, đồng thời phải tính đến những vấn đề về hợp tác, tiêu chuẩn kết nối...

Về dài hạn, có thể thấy, với cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 ở rất nhiều nước có dân số già đi, nhiều nhóm dân cư khác dễ bị tổn thương hơn, khoảng cách thu nhập gia tăng, do vậy, APEC phải tính đến việc đầu tư và tự do hoá thương mại, làm thế nào để đi đến cái đích của Mục tiêu Bogor. Đồng thời, phải thích ứng với những xu hướng mới như công nghệ, biến đổi khí hậu, vai trò của các nước lớn, thể chế quốc tế, vấn đề đô thị hoá, dịch chuyển lao động…

Ảnh: Apec 2017

Với vai trò chủ nhà APEC 2017, Việt Nam tiếp tục đưa việc “đẩy nhanh hoàn thành mục tiêu Bogor” là một trong những ưu tiên quan trọng trong chương trình nghị sự của APEC năm nay.

Việt Nam tích cực cùng các thành viên triển khai những sáng kiến nhằm giải quyết những rào cản tồn tại được nêu ra trong“Báo cáo đánh giá giữa kỳ về tiến độ thực hiện mục tiêu Bogor”, hướng tới thực hiện thành công mục tiêu Bogor vào năm 2020.

Đây sẽ là nền tảng quan trọng để APEC xây dựng và định hình tương lai hợp tác sau năm 2020, tập trung vào những mục tiêu rộng hơn tự do hoá thương mại và đầu tư, để ứng phó hiệu quả hơn với những thách thức mà bối cảnh mới đã và đang đặt ra, như tăng trưởng bền vững, bao trùm, sáng tạo, thương mại điện tử…

Nhìn lại hành trình APEC, các nhà quan sát quả quyết rằng, đã đến lúc khu vực này chuẩn bị cho tầm nhìn sau Bogor 2020, mà trung tâm là liên kết, hội nhập, tự do hoá thương mại, đầu tư và dịch vụ, gắn liền với yêu cầu phát triển bền vững.

Bích Vân