Bắc Kạn là tỉnh miền núi phía Bắc có diện tích đất tự nhiên 4.859km2, dân số trên 313.905 người, gồm 07 dân tộc chủ yếu Tày, Nùng, Kinh, Dao, Mông, Hoa và Sán Chay. Trong đó dân tộc thiểu số chiếm hơn 88% dân số toàn tỉnh. Vì vậy, Bắc Kạn có nền văn hóa dân tộc rất đặc trưng và đậm đà bản sắc. Đây là một trong những tiềm năng phát triển loại hình du lịch trải nghiệm văn hóa, du lịch nông thôn.
Trên địa bàn tỉnh hiện nay có 02 thôn: Phiêng An, xã Quang Thuận, huyện Bạch Thông và Chúa Lải, xã Thanh Vận, huyện Chợ Mới có tiềm năng rất lớn trong việc phát triển loại hình du lịch nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới.
Đặc biệt, Chương trình Phát triển du lịch nông thôn trong xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025 được tỉnh Bắc Kạn triển khai mạnh mẽ. Theo đó, tỉnh sẽ tập trung ưu tiên đầu tư, xây dựng mô hình điểm về du lịch nông thôn tại 02 thôn Phiêng An và Chúa Lải. Trên cơ sở kết quả đạt được sẽ tiếp tục nghiên cứu, nhân rộng các mô hình tại các địa phương khác có tiềm năng.
Việc xây dựng các mô hình điểm du lịch nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới trên địa bàn có ý nghĩa quan trọng, góp phần chuyển dịch cơ cấu sản xuất nông nghiệp, phát triển kinh tế khu vực nông thôn. Đồng thời từng bước đầu tư hoàn thiện hệ thống cơ sở vật chất kỹ thuật đồng bộ, tạo ra sản phẩm du lịch chất lượng, đa dạng, có thương hiệu, có sức cạnh tranh. Bảo tồn và phát huy các giá trị lịch sử văn hóa dân tộc, nâng cao dân trí và đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân.
Thôn Phiêng An, xã Quang Thuận, huyện Bạch Thông cách trung tâm thành phố Bắc Kạn 04km, với diện tích đất tự nhiên 70ha; trong đó đất lâm nghiệp 56ha, đất nông nghiệp 0,5ha, đất trồng cây ăn quả hơn 14,5ha. Thôn gồm có 04 dân tộc Dao, Tày, Nùng, Kinh, trong đó dân tộc Dao chiếm 90%, với 23 hộ, 109 nhân khẩu.
Hoạt động kinh tế chủ yếu là trồng cây ăn quả như ổi, cam, quýt, bưởi, vải, táo; trồng, sản xuất, chế biến chè và nghề thủ công truyền thống. Thu nhập bình quân năm 2019 đạt 36.500.000 đồng/người/năm. Xã Quang Thuận đạt chuẩn nông thôn mới năm 2017, hiện nay xã đã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao.
Đường đến thôn Phiêng An khá thuận lợi. Thôn có 1,8km đường giao thông nông thôn, nội đồng, cơ bản đã được kiên cố hóa, thoáng sạch đẹp. Thôn có 01 nhà văn hóa, 01 sân thể thao. Nhà văn hóa hoạt động theo quy chế quản lý thiết chế văn hóa cơ sở. Thôn đã xây dựng thành lập đội bóng chuyền, đội văn nghệ.
Nhà ở chủ yếu là nhà xây, có công trình vệ sinh khép kín, chuồng trại chăn nuôi được bố trí khá hợp lý. Tình hình an ninh trật tự của thôn luôn được đảm bảo, không có tệ nạn xã hội. Thôn vẫn còn giữ được bản sắc văn hóa đặc trưng của người Dao; sử dụng ngôn ngữ Dao, dịp lễ, Tết mặc trang phục truyền thống dân tộc.
Về môi trường, cảnh quan, thôn có khuôn viên vườn cây ăn quả xen lẫn đồi chè khoảng 14,5 ha. Cây ăn quả chủ yếu là ổi, cam quýt, bưởi… Các loại cây ăn quả ở đây đã được chăm sóc theo tiêu chí hoa quả sạch đạt tiêu chuẩn OCOP, phong phú về chủng loại, sản lượng đủ cung cấp quanh năm, đặc biệt là quả ổi ngon, ngọt được nhiều người ưa chuộng.
Người dân và chính quyền địa phương rất ủng hộ việc phát triển du lịch cộng đồng tại thôn. Nhất trí chỉnh trang lại khuôn viên, vườn, chuồng trại chăn nuôi, chuyển hướng sản xuất trồng trọt. Đổi mới cách thức sản xuất, sẵn sàng hợp tác xây dựng mô hình điểm du lịch nông nghiệp nhằm nâng cao chất lượng đời sống cũng như thu nhập cho người dân địa phương.
Nắm bắt được thị hiếu của khách du lịch, cùng với sự đồng hành của các cấp chính quyền, tổ chức hội, một số hộ gia đình trong thôn Phiêng An đã mạnh dạn tìm hiểu, áp dụng mô hình phát triển trồng trọt kết hợp với trải nghiệm sản phẩm nông nghiệp phục vụ du khách. Sự kết hợp hài hòa giữa sản xuất nông, lâm nghiệp gắn với du lịch không chỉ đem đến cho du khách cơ hội thư giãn, giải trí, gần gũi với thiên nhiên mà còn góp phần nâng cao giá trị sản phẩm và tăng thu nhập cho người dân nông thôn.
Nằm cách trung tâm huyện Chợ Mới 25km, thôn Chúa Lải với 90% là người dân tộc Tày. Hiện nay, cùng với phát triển nông thôn mới, hệ thống giao thông đến thôn khá thuận lợi vì đã được kiên cố hóa.
Nhà ở trong thôn chủ yếu là nhà xây, tuy nhiên thôn còn giữ 12 nhà sàn được xây dựng theo kiến trúc truyền thống. Thôn Chúa Lải vẫn giữ được bản sắc văn hóa đặc trưng của người Tày như mặc trang phục truyền thống hay hát các làn điệu hát sli, hát lượn, nấu các món ẩm thực của địa phương được người dân duy trì những dịp Tết, lễ.
Bà con trong thôn đã trồng hoa hai bên đường để tạo cảnh quan. Đặc biệt, người dân ở đây đã nhận thức khá tốt về phát triển du lịch cộng đồng, có ý tưởng tạo ra các sản phẩm để phục vụ khách du lịch. Du khách đến thôn có thể trải nghiệm sản xuất nông nghiệp như gặt lúa, trồng cây, câu cá...
Nhiều đoàn khách du lịch đến thôn Chúa Lải trải nghiệm tìm hiểu về phong tục tập quán của người Tày, các nghề thủ công, trang phục truyền thống và hoạt động sản xuất nông nghiệp tại địa phương. Du khách được trực tiếp trải nghiệm cùng người dân chế biến những món ăn truyền thống, các loại bánh như gói bánh chưng, giã bánh dầy, nặn bánh trôi, làm bánh tẻ... Trực tiếp cùng người dân đi cày, cấy và thu hoạch lúa ngô, trồng rau, câu cá dịch vụ tại hồ Nà Đon, hồ Tân Minh..., đan lát một số vật dụng trong gia đình... Trong thôn đã thành lập nhiều tổ hợp tác để hỗ trợ nhau trong sản xuất nông nghiệp, du lịch. Nhiều hộ gia đình đã chỉnh trang và xây dựng nhà cửa để đón tiếp khách.
Thực hiện kế hoạch của tỉnh, các cấp chính quyền cùng các phòng ban chuyên môn tại huyện Bạch Thông và Chợ Mới thường xuyên đẩy mạnh việc tuyên truyền, quán triệt về quan điểm, chủ trương xây dựng du lịch nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới để các hộ dân nâng cao nhận thức, đổi mới tư duy. Từ đó, tạo sự đồng thuận, thống nhất cao trong việc chỉnh trang lại khuôn viên nhà ở, vườn, chuồng trại chăn nuôi, chuyển hướng sản xuất trồng trọt, đổi mới cách thức sản xuất, sẵn sàng hợp tác xây dựng mô hình điểm du lịch nông nghiệp.
Địa phương từng bước đầu tư xây dựng, hoàn thiện đồng bộ hệ thống cơ sở vật chất kỹ thuật, tạo ra sản phẩm du lịch chất lượng, đa dạng, có thương hiệu, có sức cạnh tranh, góp phần bảo tồn, phát huy các giá trị lịch sử văn hóa dân tộc. Nâng cao dân trí và đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân, giữ gìn, phát huy các giá trị tài nguyên và bảo vệ môi trường.
Đồng thời, triển khai việc thành lập đội văn nghệ quần chúng của thôn. Hướng dẫn việc thực hiện thu gom và xử lý rác thải, nước thải theo quy định, vệ sinh đường vào thôn và những nơi công cộng luôn sạch sẽ. Hướng dẫn các biện pháp đảm bảo an toàn thực phẩm đối với các cơ sở kinh doanh dịch vụ ăn uống trên địa bàn thôn.
Tổ chức các lớp tập huấn đào tạo, nâng cao kỹ năng giao tiếp, kỹ năng nghiệp vụ du lịch, chế biến các món ăn.... cho các hộ dân tại thôn Phiêng An. Tổ chức và mời đại diện các hộ gia đình đi tham quan, học tập kinh nghiệm trong phát triển du lịch nông thôn tại các tỉnh bạn.
* Trang thông tin này có sự phối hợp của Văn phòng Điều phối Nông thôn mới Trung ương
Quỳnh Nga
.svg){kind=icon}
