Khoảng 20 nghìn người Việt Nam thuộc nhiều thế hệ đã hy sinh tại đây

Khu di tích lịch sử Nhà tù Côn Đảo (huyện Côn Đảo, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu) là Khu di tích Nhà tù lớn nhất và lâu đời nhất nước ta.

Qua các thời kỳ, hệ thống Nhà tù Côn Đảo có tổng cộng 127 phòng giam, 44 xà lim, 504 phòng "biệt lập chuồng cọp". Sự tồn tại của mỗi loại phòng giam, hầm đá, phòng cấm cố tập thể, biệt lập chuồng cọp, phòng tắm nắng, hầm phân bò… đều gắn liền với những câu chuyện rùng rợn về cách mà bọn cai ngục tra tấn, hành hạ người tù.

Tính đến ngày 30/4/1975, Nhà tù Côn Đảo đã tồn tại được 113 năm. Trong thời gian đó, khoảng 20 nghìn người Việt Nam thuộc nhiều thế hệ đã hy sinh tại đây. Nhiều người đã trở thành lãnh tụ xuất sắc của Đảng và Nhà nước ta như: Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ, Lê Hồng Phong, Lê Duẩn, Nguyễn Văn Linh, Chủ tịch nước Tôn Đức Thắng, Thủ tướng Phạm Văn Đồng, Phạm Hùng…

Nhà tù Côn Đảo được xem như là bàn thờ thiêng của Tổ quốc, du khách đến đây ngưỡng mộ, tri ân các anh hùng liệt sỹ và đồng bào yêu nước đã hy sinh trên mảnh đất thân thương này.

Tháng 8/1976, khi thăm lại Nhà tù Côn Đảo, Tổng Bí thư Lê Duẩn đã viết: "Côn Đảo là một hòn đảo anh hùng, Côn Đảo là một di tích lịch sử vĩ đại, Côn Đảo là một trường học lớn cho các thế hệ mai sau".

Với những giá trị lịch sử to lớn đó, ngày 29/4/1979, Bộ Văn hóa - Thông tin ban hành Quyết định số 54/QĐ-VHTT đặc cách công nhận Khu Di tích lịch sử cách mạng Côn Đảo là một trong những di tích đặc biệt. Ngày 10/5/2012, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 548/QĐ-TTg quyết định xếp hạng Di tích lịch sử Nhà tù Côn Đảo là Di tích Quốc gia đặc biệt.

 Mở rộng quy mô bảo tồn, tôn tạo Di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt Côn Đảo

Những năm qua, công tác trùng tu tôn tạo các di tích được thực hiện đúng theo nguyên tắc bảo tồn nguyên trạng nhằm kịp thời ngăn chặn tình trạng xuống cấp di tích. 

Với tinh thần đó, chiều 6/3, Kỳ họp thứ 12, HĐND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu khóa VII, nhiệm kỳ 2021-2026 đã biểu quyết thông qua nghị quyết bổ sung 113 tỷ đồng nhằm mở rộng quy mô bảo tồn, tôn tạo Di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt Côn Đảo.

Theo UBND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu, các hạng mục bổ sung bảo tồn, tôn tạo nằm ở các khu vực cầu Ma Thiên Lãnh, Sở Cò, khu điều tra xét hỏi, Trại 8, Trại 9, Trại 2, Chuồng cọp Pháp, Sở Củi - Chuồng Bò; biển giới thiệu di tích và biển chỉ dẫn khoanh vùng bảo vệ di tích khu vực: Cỏ Ống, Bến Đầm, Hòn Cau, Bảy Cạnh và các Trại tù; tái hiện hình ảnh người tù bằng tượng sáp kết hợp âm thanh, ánh sáng tại: Nhà Chúa Đảo, trại giam Phú Hải, Chuồng cọp Pháp, trại Phú Bình.

Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu Phạm Viết Thanh nhấn mạnh, việc bảo tồn, tôn tạo Di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt Côn Đảo được Chính phủ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch rất quan tâm nhằm phát huy bền vững giá trị di sản văn hóa của di tích này. Dự kiến, dự án sẽ được Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến trong tháng 3/2023 để bổ sung vào Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 của Trung ương.

Tổng mức đầu tư dự án là gần 143 tỷ đồng bằng nguồn vốn ngân sách tỉnh, thời gian thực hiện là giai đoạn 2021-2025. Theo đó, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu đã tiến hành đầu tư một số hạng mục bảo tồn, tôn tạo gồm: Trại 1, Trại 3, Trại 4, Trại 6, Trai 7, Cầu tàu 914, Sở Muối, Sở Lò Vôi, Nhà Chúa đảo, phục chế, tu sửa, chống xuống cấp nhiều hạng mục khác.

Cuối năm 2022, Trung ương đã dự kiến bố trí bổ sung 100 tỷ từ nguồn vốn ngân sách Trung ương đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 cho Dự án Bảo tồn tôn tạo Di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt Côn Đảo.
Tại Kỳ họp này, HĐND tỉnh đã quyết định điều chỉnh quy mô đầu tư, bổ sung các hạng mục bảo tồn, tôn tạo dự án.

Theo đó, Dự án có tổng mức đầu tư sau điều chỉnh là hơn 256 tỷ đồng từ nguồn vốn ngân sách tỉnh và ngân sách Trung ương, trong đó, giai đoạn 2021- 2023, nguồn vốn ngân sách tỉnh đã bố trí gần 143 tỷ đồng (đến nay đã hoàn thành 90% khối lượng công việc).

Giai đoạn 2023- 2025, phần điều chỉnh, bổ sung hơn 113 tỷ đồng, trong đó bao gồm nguồn vốn ngân sách Trung ương là 100 tỷ đồng và nguồn vốn ngân sách tỉnh là hơn 13 tỷ đồng từ nguồn dự phòng kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025. Tiến độ thực hiện dự án đến năm 2025.

Hải Vân