Cuộc sống trên thảo nguyên Tây Á qua ống kính phượt thủ Việt

Cuộc sống thanh bình của người Kyrgyz ở bên dãy núi Thiên Sơn. Hiện nay người Kyrgyz là sắc tộc chiếm đại đa số với gần 70% dân số ở Kyrgyzstan, và trong lịch sử từng là những người chăn nuôi bán du mục. Họ sống trong những chiếc lều tròn và chăn thả gia súc. Hiện nay, văn hóa du mục vẫn còn tiếp diễn theo mùa khi các hộ gia đình di chuyển đến những nơi gần nguồn nước, những cánh đồng cỏ bao la vào mùa hè. Ở Kyrgyzstan, tên gọi Kyrgyz được sử dụng cho cả người và quốc gia. Từ này có nghĩa là "bốn mươi cô gái", liên quan đến sử thi (Manas) dân gian về việc thống nhất bốn mươi bộ tộc chống lại người Mông Cổ trước đây.

Người Kyrgyz là dân tộc Turk, vốn là người gốc Thổ Nhĩ Kỳ. Ngoài việc định cư chủ yếu ở đất nước Kyrgyzstan, hiện nay họ còn sinh sống rải rác các quốc gia khác trong khu vực như khu vực Tân Cương thuộc Trung Quốc, Tajikistan, Uzbekistan, Kazakhstan, Afghanistan, Nga, Thổ Nhĩ Kỳ và Ukraina. Dù sinh sống ở đâu, họ cũng duy trì lối sống du mục trên lưng ngựa từ ngàn đời của tổ tiên.

Bà cụ 68 tuổi người người Kyrgyz mặc trang phục truyền thống đang sửa lại chiếc khăn trùm đầu. Phụ nữ theo đạo Hồi thường không để cho người ngoài nhìn thấy tóc theo một số quy định nghiêm ngặt ở một số nước Trung Đông. Tuy nhiên, ở đây họ xem tôn giáo như là một nét văn hóa hơn là nghi thức cần phải được tuân thủ.

Những người lớn tuổi cầu nguyện ở một lễ hội trong làng. Người Kyrgyz chủ yếu là tín đồ Hồi giáo dòng Sunni và đặc biệt là theo trường phái Hanafi. Hồi giáo lần đầu tiên được truyền bá bởi các thương nhân Ả Rập đi dọc theo con đường tơ lụa vào thế kỷ thứ 7 và 8. Ngày nay, Hồi giáo ngày càng bén rễ đối với người dân Kyrgystan kể cả khu vực phía Bắc, nơi trước kia thường theo chủ nghĩa vô thần.

Trẻ em Kyrgyz trên lưng ngựa. Theo một số nghiên cứu trước đây, tên gọi người Kyrgyz được bắt đầu thứ thế kỷ thứ 6 và họ có mối quan hệ khăng khít với người Khakas. Tuy nhiên, trong thời gian cai trị của Thành Cát Tư Hãn (1162-1227), tên người Kyrgyz được sử dụng rộng rãi và chính thức hơn. Trong một số tài liệu của Trung Quốc mô tả, dân tộc này vào thời đó có mái tóc hung đỏ, mắt màu xanh dương hoặc xanh lá cây. Tuy nhiên, một số đặc điểm này còn hiện diện rất ít ở người Kyrgyz hiện đại ngày nay.

Mỗi buổi sáng, trẻ em thường dậy sớm để lấy nước từ những con suối, con sông hay hồ nước cạnh làng bằng lừa. Chú bé này được mẹ dặn đi lấy 10 đôi nước, nhiều gấp đôi so với bình thường vì hôm nay nhà có họ hàng về thăm nhân dịp lễ hội được tổ chức tại làng. Đây là công việc hàng ngày, chú làm rất thuần thục.

Một số thanh niên trong gia đình sẽ tổ chức làm thịt cừu khi có lễ hội hoặc tụ họp các thành viên trong gia đình. Lông cừu được phơi khô và đem bán. Thịt cừu, xương cừu và tất cả bộ đồ lòng được họ ninh trong một cái chảo gang lớn, cùng một số gia vị và khoai tây. Món này thường được người Kyrgyz làm trong những ngày lễ truyền thống.

Người Kyrgyz không nghèo, dù họ không trữ nhiều hoặc tiêu dùng tiền giấy trong cuộc sống hằng ngày. Đàn gia súc của họ có thể lên đến hàng trăm con có giá trị kinh tế cao, và họ thường lấy cừu làm đơn vị tiền tệ trung gian trong trao đổi, mua bán. Một chiếc điện thoại di động bình thường sẽ có chi phí là 1 con cừu. Một con bò lông dài đáng giá 10 con cừu, còn một con ngựa tốt đáng giá 50 con cừu. Chi phí cho một cô dâu vào khoảng 100 con cừu. Những gia đình giàu có thường sở hữu thêm những con vật mang tính biểu tượng của người Kyrgyz như gà lôi, chim công, lạc đà… Họ nuôi lạc đà hai bướu, được gọi là Bactrian, có thể chịu được những nơi có thời tiết khắc nghiệt như những vùng núi cao hẻo lánh,

Yurt là nhà của người Kyrgyz. Những ngôi nhà du mục này thường có hình tròn, cửa thấp, được làm bằng gỗ phủ bạt bằng da gia súc, gắn lại với nhau bằng các đoạn dây thừng và có thể dễ dàng lắp hoặc tháo dỡ. Việc lắp các khung bằng gỗ do đàn ông đảm nhiệm, còn phụ nữ thêu các hoa văn trang trí nội thất và ngoại thất.

Giống như Ger của người Mông Cổ, Yurt như là cái nôi của người Kyrgyz sống ngàn đời trên thảo nguyên bao la, minh chứng cho nét đẹp truyền thống của người du mục rày đây mai đó. Vào mùa hè, các gia đình người Kyrgyz thường giết cừu, dê để tổ chức những bữa nấu ăn ngoài trời. Đây cũng là những tháng ngắn ngủi trong năm để họ có thể vui chơi, sinh hoạt khi mà mùa đông lạnh giá ở đây thường dài như vô tận.

Đây là lễ hội Manas, một lễ hội dân gian được tổ chức hằng năm bên hồ Song Kul. Ngậm chiếc roi da trong miệng, những người đàn ông Kyrgyz chia làm hai đội và điều khiển ngựa trong một trò chơi truyền thống có tên gọi là Kok Boru, một môn thể thao tương tự như môn polo hay rudby trên lưng ngựa. Theo đó, hai đội sẽ dành lấy xác một con dê không đầu ném vào cầu môn của đội đối phương. Trò chơi thể hiện sức mạnh của những người đàn ông Kyrgyz đã và đang chinh phục những vùng đất khắc nghiệt trên trái đất.

Tuy đã ít nhiều chịu ảnh hưởng của thế giới hiện đại, người Kyrgyz đã biết sử dụng điện thoại di động, đi xe hơi, xem truyền hình vệ tinh, xây dựng nhà ở, chuồng trại chăn nuôi gia súc bằng bê tông nhưng cuộc sống du canh du cư bị vẫn được truyền từ đời này sang đời khác như một kinh nghiệm sống quý báu.