Đa số dân không được biết quy hoạch đất

- Thiếu công khai, minh bạch trong quy hoạch, thu hồi đất, giá đền bù quá thấp dẫn đến căng thẳng giữa người dân và chính quyền.

Đó là một trong những kết quả thuộc khảo sát về chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh ở Việt Nam 2011 (PAPI 2011). Đây là nghiên cứu được thực hiện với sự phối hợp giữa MTTQ Việt Nam, Trung tâm nghiên cứu phát triển và hỗ trợ cộng đồng (CECODES), Ban Dân nguyện, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Chương trình Phát triển Liên hợp quốc tại Việt Nam (UNDP), chính thức được công bố sáng nay 3/5 tại Hà Nội.

PAPI được xây dựng từ kết quả của cuộc khảo sát trên phạm vi cả nước, với 13.642 người dân tham gia trả lời phỏng vấn, đề cập 6 nội dung: sự tham gia của người dân ở cấp cơ sở, công khai, minh bạch, trách nhiệm giải trình với người dân, kiểm soát tham nhũng, thủ tục hành chính công và cung ứng dịch vụ công.

Tham nhũng phổ biến

Với khảo sát và phân tích đề cập tham nhũng ở khía cạnh lạm dụng công quỹ vào mục đích riêng, tầm quan trọng của việc thân quen khi xin hoặc thi vào làm việc trong khu vực nhà nước, vòi vĩnh và đòi hối lộ trong xử lý các thủ tục hành chính và cung ứng dịch vụ y tế và giáo dục..., kết quả của PAPI cho thấy tham nhũng là vấn đề nổi cộm ở các ngành và lĩnh vực.

Đà Nẵng nằm trong nhóm thành phố trực thuộc trung ương đạt điểm cao nhất về thủ tục hành chính công

Nhiều người cho rằng có tình trạng nhận hối lộ trong dịch vụ y tế công (31%), xin việc vào làm trong khu vực nhà nước (29%), xin cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (21%), để giáo viên quan tâm hơn tới học sinh ở trường (17%) và trong xin cấp giấy phép xây dựng (16%). Ngoài ra, 13% người dân cho rằng cán bộ chính quyền dùng tiền công quỹ vào mục đích riêng.

"Đây là những phát hiện được tổng hợp ở cấp quốc gia. Những phát hiện này không thay đổi nhiều khi lấy kết quả khảo sát ở 5 thành phố trực thuộc trung ương để phân tích so sánh với 57 tỉnh còn lại. Điều này phần nào phản ánh mức độ phổ biến của tham nhũng và hối lộ ở khắp các tỉnh, thành phố" - báo cáo của PAPI đánh giá.

Trong số 10 địa phương đạt điểm thấp nhất có Quảng Ninh, Trà Vinh, TP. Hải Phòng, Hà Giang, Bắc Ninh, Tây Ninh, Ninh Bình, Ninh Thuận và Lâm Đồng.

Về kiểm soát tham nhũng trong y tế và giáo dục công lập, khảo sát cho thấy có sự khác biệt lớn khi xét đến trải nghiệm thực tiễn của người dân đối với vấn đề hối lộ ở bệnh viện công lập tuyến huyện/quận. Như ở Quảng Ngãi, hành vi nhũng nhiễu dường như xảy ra thường xuyên ở bệnh viện tuyến quận/huyện bởi có tới 100% số người trả lời hoặc trực tiếp hoặc đưa người thân đi khám, chữa bệnh cho biết đã phải đưa thêm tiền ngoài quy định cho y, bác sĩ.

"Lót tay"

Theo nhóm thực hiện công trình, các vấn đề liên quan đến đất đai và quản lý đất đai như thiếu công khai, minh bạch trong quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; thu hồi và giá đền bù đất thường có nguy cơ tham nhũng cao và là nguyên nhân dẫn đến căng thẳng giữa người dân và các cấp chính quyền. Chỉ số PAPI cho biết phần lớn người dân không được biết về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất của địa phương. Cứ 8 người trong số 10 người được hỏi cho biết họ không được biết về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất của xã, phường.

Tỉ lệ người dân phản ánh không bị thu hồi đất cao nhất ở Trà Vinh (91%) và thấp nhất ở Sơn La (25,52%). Bến Tre được người dân đánh giá công bằng nhất về giá đền bù đất. Trong khi đó, 100% số hộ gia đình bị thu hồi đất ở Đắk Lắk cho biết giá đền bù thấp hơn giá thị trường. Trung bình toàn quốc chỉ có 12,86% số hộ gia đình bị mất đất cho biết giá đền bù gần với giá thị trường, và tỉ lệ này thấp hơn con số 17% của năm ngoái.

Thủ tục và dịch vụ hành chính liên quan đến chứng nhận quyền sử dụng đất là nội dung mà người dân còn phàn nàn nhiều nhất. Khi được hỏi về tình trạng tham nhũng trong khu vực công, trên toàn quốc có 21% người trả lời cho biết hối lộ để làm xong thủ tục về chứng nhận quyền sử dụng đất là cần thiết.

Về mức tiền "lót tay" để có được giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, người dân Hải Phòng dường như phải chi nhiều nhất bởi giá trị trung bình của chỉ số này ở ngưỡng 9,8 triệu đồng. Ngược lại, ở Hà Giang người dân hầu như không phải mất thêm tiền cho thủ tục này.

Ở Sơn La, 79,01% cho biết người dân không phải đưa hối lộ để nhận được giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Ngược lại, chỉ có 29% người dân Hưng Yên nói họ không phải đưa hối lộ.