Đặc sản của núi rừng

Mật ong rừng là đặc sản quý hiếm mà thiên nhiên nơi núi rừng ban tặng. Đi theo những mùa hoa của núi rừng Tây Bắc, con người sẽ được thưởng thức vị ngọt lành, bổ dưỡng từ tinh hoa mật ong tự nhiên mà không vị thuốc nào sánh được. Mỗi khi dừng chân ở xứ sở Tây Bắc trong hành trình khám phá vẻ đẹp của đại ngàn vùng cao, bên cạnh những sản vật núi rừng thì mật ong rừng là một đặc sản không thể thiếu được du khách mọi miền tìm mua.

Đồng bào vùng cao bày bán mật ong rừng cùng các sản vật khác ở chợ phiên.

Những vùng đất xa xôi của Tây Bắc như Sơn La, Hòa Bình, Lào Cai, Lai Châu, Yên Bái, Điện Biên là những địa bàn có mật độ núi rừng lớn, đó cũng là môi trường cho loài ong rừng phát triển. Đây cũng là những vùng đất nổi tiếng về đặc sản mật ong rừng.

Theo lời kể của các thợ ong thì ong rừng làm tổ rất to, có khi bằng cả cái đấu đựng thóc và bám chặt vào thân cây to hoặc cây dây leo. Từ dưới nhìn lên, tổ ong được xây theo hình khum khum, màu nâu sẫm và để lộ hẳn ra ngoài tán lá. Mùa đi lấy mật ong rừng là mùa rộn rã nhất của thợ ong miền Tây Bắc. Vào thời điểm cuối tháng 2, đầu tháng 3 đến tháng 6 dương lịch là thời gian lý tưởng nhất để người vùng cao đi lấy mật ong rừng.  

Anh Đỗ Văn Đông, một người chuyên bán mật ong rừng ở Tam Đường, tỉnh Lai Châu chia sẻ: “Mật ong rừng là đặc sản quý hiếm nên việc tìm và khai thác rất khó khăn, vất vả. Phải đi lên núi cao, rừng sâu một hai ngày mới có thể tìm kiếm được loại mật này. Có người phải theo dõi con ong mấy ngày mới tìm thấy tổ. Khi tìm được, nếu bảo quản không tốt, mật ong sẽ nhanh chóng bị chuyển hóa, mất đi giá trị ban đầu. Người khai thác mật ong cũng cần lưu ý để lại một phần tổ để ong tiếp tục sinh trưởng và phát triển”.

Để có được sản phẩm “chính hiệu”

Mật ong là thứ lộc rừng của người vùng cao Tây Bắc. Đây là thứ mật bổ dưỡng, một vị thuốc tự nhiên hiếm có, giúp bồi bổ sức khỏe, chữa ho, làm đẹp da, tăng sự dẻo dai cho cơ thể, chữa mất ngủ, cải thiện tiêu hóa... Vì thế, trong hành trình khám phá Tây Bắc, du khách nên thưởng thức dư vị ngọt lành này của núi rừng để có thêm những cảm nhận, trải nghiệm về nơi mình dừng chân.

Hiện nay, khi dừng chân tại các chợ phiên của các điểm du lịch vùng Tây Bắc, du khách sẽ thấy người dân bày bán những chai, xô, chậu đựng mật ong lẫn cả sáp và chào hàng đó là mật ong rừng chính hãng. Tuy nhiên, người mua trước khi mua cần xem xét kỹ lưỡng để phân biệt đâu là mật ong rừng nguyên chất, đâu là mật ong nuôi, tránh mua phải hàng nhái, hàng kém chất lượng.

Người dân vùng cao nuôi và thu hoạch mật ong tại trang trại.     

Nếu chỉ căn cứ vào lời chào hàng của người bán thì rất dễ mua phải mật ong không nguyên chất. Bên cạnh đó, việc đặt mua mật ong rừng tại các cửa hàng trên mạng với những lời giới thiệu, mời chào hấp dẫn, người dân cần tìm hiểu, lựa chọn địa chỉ uy tín để đặt mua. Cần xác định, mật ong rừng hiện nay rất hiếm, phải đặt hàng tại địa chỉ tin cậy mới có thể mua được. Nếu bày bán tràn lan tại các phiên chợ hay cửa hàng thì cần xem xét kỹ lưỡng về mặt chất lượng của sản phẩm.

Theo hướng dẫn của những chủ trang trại nuôi ong, mật ong rừng có màu vàng tươi hoặc có thời điểm vàng sẫm hay hơi đen vì lẫn nhiều sáp ong và nhộng ong già. Khi ăn, mật ong rừng có mùi thơm nồng, vị ngọt mát, thơm tự nhiên chứ không ngọt gắt và không đặc sánh như ong nuôi. Khi lấy từ rừng về, mật ong rừng không để được lâu do lẫn nhiều tạp chất như sáp, nhộng ong, phấn hoa, chỉ khoảng 5-6 tháng. Nếu để quá lâu, mật sẽ bị lên men, chua và mất đi nhiều tác dụng cũng như vị thơm.

Những khuyến cáo cần thiết

Hiện nay, việc tìm và khai thác quá mức mật ong rừng đã dẫn đến tình trạng cạn kiệt, kìm hãm sự sinh trưởng và phát triển của đàn ong trong tự nhiên. Từ đó, ít nhiều đã ảnh hưởng đến môi trường. Theo nghiên cứu thực tế, ong rừng có vai trò rất lớn đối với sản xuất nông nghiệp, ảnh hưởng trực tiếp đến mùa vụ của hoa màu vì ong có tác động tích cực, hiệu quả đến quá trình thụ phấn của hoa, góp phần làm nên những mùa màng bội thu.

Nhiều người đã vì lợi nhuận từ tự nhiên mà bất chấp các hình thức khai thác tổ ong rừng tại những khu vực rừng nguyên sinh, rừng phòng hộ như chặt những cây to để lấy tổ ong trong hốc cây hoặc đốt lửa xua đuổi đàn ong dẫn đến nguy cơ cháy rừng.

Vì vậy, các địa phương, lực lượng kiểm lâm cần xây dựng các quy định để phổ biến, khuyến cáo đến người dân về việc khai thác ong rừng. Đồng thời, khuyến khích người dân lập những mô hình nuôi ong tại trang trại, vườn đồi của gia đình theo kiểu bán tự nhiên để sản xuất các sản phẩm mật ong nguyên chất, đáp ứng nhu cầu của thị trường gần xa, mang lại thu nhập chính đáng cho gia đình. Các địa phương cần cảnh báo những nguy hiểm đối với người dân khi tham gia khai thác mật ong rừng để phòng tránh các tai nạn nguy hiểm đến tính mạng.

Trao đổi về vấn đề này, ông Lương Cao Thế, Phó chủ tịch UBND xã Nghĩa Đô, huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai cho rằng: “Mật ong rừng là sản phẩm tự nhiên quý giá thật nhưng không vì thế mà người dân bỏ qua những khuyến cáo, bất chấp nguy hiểm để tận diệt nguồn ong tự nhiên. Nếu khai thác vô tội vạ sẽ đồng nghĩa với việc tàn phá môi trường, ảnh hưởng không nhỏ đến cuộc sống của con người”.

Để thương hiệu mật ong rừng Tây Bắc luôn hấp dẫn người tiêu dùng và là nguồn đặc sản tự nhiên vô tận của núi rừng, mỗi người dân cần nâng cao ý thức bảo vệ rừng tự nhiên, từ đó bảo vệ môi trường sống của loài ong rừng nói riêng và các loài động vật nói chung. Các hộ dân cần tích cực nuôi ong theo mô hình trang trại gắn với rừng tự nhiên để tạo sản phẩm mật ong chất lượng. Đồng thời, các lực lượng chức năng cần kiểm soát, xử lý việc bày bán tràn lan những sản phẩm mang thương hiệu mật ong rừng để đánh lừa người tiêu dùng.

Theo QĐND online