Đại học dân lập lại thấp thỏm

- Bộ GD- ĐT vừa đưa dự thảo Thông tư quy định nội dung, trình tự, thủ tục chuyển đổi loại hình trường đại học dân lập sang loại hình trường đại học tư thục để lấy ý kiến rộng rãi. Nếu được thông qua, Thông tư này sẽ áp dụng đối với 17 trường dân lập và các tổ chức, cá nhân liên quan.

7 năm chỉ chuyển được 2 trường

Ngay sau khi có quyết định của Thủ tướng Chính phủ, ngày 11/8/2006 Bộ GD-ĐT công bố dự thảo Quy định chuyển đổi trường đại học dân lập sang tư thục trước tháng 7/2007.

Theo GS Hoàng Xuân Sính, chủ tịch HĐQT ĐH Thăng Long, đây là bản dự thảo không có bản chính thức, tuy vậy, nó vẫn là văn bản mà các trường ĐH dân lập phải thi hành từng câu từng chữ để chuyển đổi từ dân lập sang tư thục. Đây là văn bản mà lần đầu tiên xuất hiện khái niệm “tài sản chung” mà theo định nghĩa của lãnh đạo Bộ GD-ĐT trong buổi họp phổ biến lộ trình chuyển đổi trường đại học dân lập sang tư thục: tài sản chung của trường đại học là tài sản được sinh ra bởi giấy phép của Bộ.

Lộ trình chuyển đổi quy định nhà trường phải cho kiểm toán để xác định tài sản, sau đó để 95% tài sản vừa kiểm toán xong thành tài sản chung cho trường tư thành lập từ việc chuyển đổi trường dân lập, còn 5% dành cho người sáng lập, người có công xây dựng trường và nhà đầu tư.

Bà Sính cho biết, một số trường bạn đã đến gặp để hỏi kinh nghiệm chuyển đổi, và “chúng tôi được biết khó khăn là do lộ trình quy định 95% tài sản của dân lập phải chuyển thành tài sản chung của tư thực, trường không thuyết phục được anh chị em thống nhất với quy định cao đó”.

Năm 2009 Quy chế tổ chức và hoạt động của trường tư thục (goi tắt là quy chế 61) ra đời. Trong quy chế này có đưa ra khái niệm sở hữu chung và tài sản tăng thêm nhờ kết quả hoạt động của trường thuộc sở hữu chung.

Bộ GD-ĐT đã ban hành thông tư số 20/2010/TT-BGDĐT ngày 16/7/2012 quy định nội dung, trình tự, thủ tục chuyển đổi trường đại học dân lập sang loại hình đại học tư thục.

Năm 2011, Quy chế tổ chức và hoạt động trường đại học tư thục (gọi tắt là quy chế 63) là quy chế 61 được bổ sung và sửa đổi...

Với hàng loạt văn bản, thông tư, nhưng kể từ tháng 5/2006, khi Thủ tướng Chính phủ ra quyết định 19 trường đại học dân lập chuyển sang tư thục trước tháng 7/2007, thì đến nay mới chỉ có 2 trường hoàn thành việc chuyển đổi.

Quy định mới vẫn còn vướng mắc?

Một số điểm được xem là “tiến bộ hơn“ của dự thảo thông tư Bộ GD-ĐT vừa công bố mới so với Thông tư 20. Trong khi Thông tư 20 quy định “thời điểm kiểm toán tài chính, kiểm kê, phân loại, định giá tài sản, phân loại nguồn vốn... không quá 01 năm kể từ khi Thông tư này có hiệu lực thi hành“, thì dự thảo mới chỉ yêu cầu “Thời điểm kiểm toán không quá 01 năm trước khi trình Bộ GD-ĐT xem xét hồ sơ chuyển đổi“.

Dự thảo mới bỏ quy định “Vốn điều lệ được xác định không dưới 50 tỷ đồng”. Dự thảo mới cũng chỉ đề cập “Hội đồng quản trị trường dân lập quyết nghị về phương thức bảo toàn giá trị vốn góp của các tổ chức, cá nhân đã góp vốn”, không đưa quy định cụ thể về quyền được rút vốn hoặc chuyển nhượng cho người khác của các cổ đông.

Năm 2012 Luật Giáo dục ĐH được quốc hội thông qua. Theo luật này, hội đồng quản trị của các trường đại học ngoài công lập có thêm một thành viên mới, đó là người đại diện cho chính quyền địa phương nơi trường đặt trụ sở.

Trong dự thảo mới, tại phần d, mục 4 của Điều 7 về xác định Hội đồng quản trị nhiệm kỳ đầu tiên của trường tư thục, có yêu cầu “Hội đồng quản trị nhiệm kỳ đầu tiên của trường tư thục làm văn bản đề nghị Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh nơi trường đặt trụ sở cử 01 đại diện tham gia Hội đồng quản trị của trường tư thục”.

Giải thích cho quy định của Luật Giáo dục ĐH, Bộ GD-ĐT cho biết người đại diện cho chính quyền địa phương có mặt trong hội đồng quản trị để trông nom tài sản chung của trường.

Tuy nhiên, bà Hoàng Xuân Sính nêu quan điểm: Việc đưa một đại diện của chính quyền địa phương trong hội đồng quản trị để trông nom tài sản chung là một việc sẽ gây nhiều rối loạn trong nhà tường, vì người này không hiểu biết gì về trường để tham gia biểu quyết về đường lối đưa trường đi lên. Có thể đơn giản lấy ví dụ xây trường cũng khó khăn, chứ không nói đến việc đổ tiền ra xây đựng đội ngũ giáo viên và giáo trình giảng dạy hay nghiên cứu khoa học. Việc trông nom tài sản chung chỉ có thể là những người sáng lập vì hộ biết đưa trường đi đến đâu và những cán bộ cơ hữu đã chung sức xây dựng trường.

Còn GS Đặng Ứng Vận, trường ĐH Hòa Bình nhận xét, theo Thông tư 20, căn cứ để được công nhận là “người góp vốn” là tiền bạc, đất đai, vật dụng mà người đó mang vào trường, không tính đến các loại vốn trừu tượng như trí tuệ, công sức của nhà giáo dục, nhà quản lý.

Theo ông Vận, chính bởi quy định này, có tình trạng là sau chuyển đổi, ở một số trường đại học dân lập trường bị tuột khỏi tay số đông người thực sự có công lớn trong việc thành lập và xây dựng để rơi vào những nhà đầu tư có nhiều tiền. Chính sự vô lý đó đã làm cho thông tư khó đi vào cuộc sống.

Dự thảo thông tư Bộ GD-ĐT mới công bố, cũng chỉ xác định “tiền vốn, tài sản, đất đai” của trường dân lập khi chuyển sang trường tư thục, không hề đề cập tới “tài sản trí tuệ, công sức“.

• Chi Mai