– Nghề nào cũng có những rủi ro, tai nạn. Nhưng nghề xiếc là một trong những nghề được xếp vào nhóm nguy hiểm nhất bởi tỷ lệ tai nạn xảy ra rất cao, kể cả ở xiếc người hay xiếc thú. Nguy hiểm là vậy nhưng các nghệ sĩ cho biết nếu không nguy hiểm thì không phải xiếc! Một khi đã bước chân vào lĩnh vực này là chấp nhận việc ngã sái tay sái chân hay bị các con thú dữ tấn công.

Nghiên cứu về “Phòng chống tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp cho các nghệ sỹ hoạt động trong lĩnh vực xiếc, múa và điện ảnh” được công bố vào cuối năm 2009 của Hội An toàn vệ sinh lao động Việt Nam cho thấy: ba lĩnh vực: xiếc, múa và điện ảnh là những lĩnh vực nghệ thuật có nhiều nguy cơ bị tai nạn và bệnh nghề nghiệp vào loại cao nhất.

Tới nay, nhóm nghiên cứu thống kê được tần suất tai nạn lao động trong một năm mà các nghệ sỹ xiếc gặp phải đã lên tới gần 40%.

Sau vụ voi của Đoàn xiếc quật chết cháu bé ở Lào Cai, càng thấy nghề xiếc, đặc biệt xiếc thú đối mặt với quá nhiều nguy hiểm. VietNamNet khởi đăng tuyến bài 'Những bí mật của nghề xiếc' để bạn đọc hiểu rõ hơn về nghề này.

Bị thú tát lật cả mặt

NSƯT Tạ Duy Ánh, Phó Giám đốc phụ trách chuyên môn của Liên đoàn Xiếc Việt Nam cho biết, chính cụ thân sinh ra anh (là ông tổ của nghề xiếc VN) đã từng bị một con báo cắn đến nỗi tưởng không qua khỏi vì mất nhiều máu.

Những loài động vật hung dữ như hổ, sư tử, báo… đều phải dạy về ban đêm (vì ban ngày chúng rất lờ đờ, chậm chạp).

Thông thường sau mỗi động tác, huấn luyện viên phải thưởng cho báo một miếng thịt để khích lệ tinh thần. Nhưng vì thời bao cấp nghèo, thiếu thốn nên thường báo cứ tập thành công 3 động tác mới được 1 lần thưởng. Vì thế, thú tính của nó nổi lên.

“Lúc đó nó không còn biết ai là chủ nữa, cứ thế lao đến cắn. Ngửi thấy mùi máu tươi, nó càng hăng. Rất may là bố tôi đã chui được xuống gậm bàn hẹp. Sáng ra, người ta thấy ông cụ nằm trên vũng máu. Quấn cả cái chăn bông đưa cụ đi cấp cứu và đến viện, cả cái chăn bông cũng sũng máu”, ông Ánh thuật lại.

Tập luyện với những con thú dữ luôn tiềm ẩn nguy cơ không an toàn đối với các nghệ sĩ xiếc. Ngoài việc gặp tai nạn trong lúc tập, có không ít nghệ sĩ gặp tai nạn ngay trong lúc đang diễn (Ảnh: N.A)

Đã từng có một nghệ sĩ xiếc từng bị một con sư tử lấy móng vuốt tát cho lật cả mặt, khiến toàn bộ khuôn mặt biến dạng, phải phẫu thuật và chỉnh hình. Hoặc những nghệ sĩ dạy xiếc cho gấu – những con gấu rất to – có thể bị nó cắn cho mất hết cả bắp thịt ở tay, ở chân nếu như nó nổi cơn tam bành.

“Có nghệ sĩ to bằng nửa con gấu, huấn luyện nó thành thục rồi nhưng vì hôm đó trở trời, nó không chịu ra sân khấu diễn. Huấn luyện viên chui vào chuồng thúc nó ra từ phía sau, phía trước cũng có mấy người đứng lôi theo nên thú bực và bỗng lao ra cắn cấu mọi người. Càng ngửi thấy mùi máu tươi, thú tính của nó càng mạnh, rất nguy hiểm”, ông Ánh cho biết.

Ngựa hoang chỉ tìm huấn luyện viên để vồ

Anh Nguyễn Văn Hoàn, diễn viên đoàn xiếc thú (Liên đoàn xiếc Việt Nam) còn nhớ như in tai nạn xảy ra trong một lần tập tiết mục xiếc ngựa.

Việc nhảy lên lưng một con ngựa đang phi nước đại đòi hỏi người nghệ sĩ phải có một sự nhạy cảm và tính toán nhất định. Chỉ cần phán đoán nước đà thiếu chính xác một chút là tai nạn sẽ xảy ra.

Trường hợp của anh Hoàn diễn ra trong bối cảnh tương tự, cách đây đã hơn chục năm (khi anh mới vào nghề xiếc thú).

Trong lúc con ngựa đang phi nước đại, anh Hoàn đã tính toán và đuổi theo để nhảy lên lưng ngựa nhưng ngay lúc đó con ngựa rướn người rồi tung vó đá thẳng vào bụng anh khiến anh ngã vật ra, bất tỉnh một lúc mới ngồi dậy được.

Con voi quật chết cháu bé ở Lào Cai

Anh Hoàn gần gũi nhất với 3 chú gấu (Nhất, Nhị, Tam) nhưng trước khi có được điều này, anh cũng đã có lần đau điếng vì bị 1 trong 3 con gấu quờ tay tát thẳng vào người, khiến toàn bộ phần cơ thể từ ngực đến đùi bị móng gấu làm rách toạc ra.

Gấu rất quen với tiếng động, ánh sáng nhưng cũng có những lúc nó giật mình. Và điều này rất nguy hiểm. Khi giật mình, theo phản xạ tự nhiên, gấu sẽ giơ tay tát, lấy móng vuốt quờ vào người đứng cạnh (móng vuốt gấu rất sắc, khi vả mạnh có thể khiến rách thịt).

Thậm chí, một công nhân phụ tại Liên đoàn xiếc Việt Nam đã từng bị gấu cắn đứt một đốt ngón tay chỉ vì sơ ý giơ tay gần miệng gấu đúng lúc gấu bị giật mình (vì đèn rơi).

Đó là những tai nạn với con thú là “bạn thân quen”. Còn với những con thú mới thì nguy cơ này càng cao.

Bản thân anh Hoàn từng phải thuần phục một con ngựa thông minh nhưng bất kham đến nỗi ban đầu nó hoàn toàn không hợp tác và chỉ tìm anh để vồ.

Ngọc Anh

(còn nữa)

"Voi giẫm chết người là sự cố bất khả kháng"
Phó Giám đốc Liên đoàn xiếc Việt Nam – ông Phạm Xuân Quang cho rằng việc cháu Thảo Oanh bị voi quật chết ở Lào Cai là… sự cố bất khả kháng.
 
Voi xiếc bị 'chọc' trước khi quật chết người
Thấy nhiều bạn ném cỏ, ngọn mía, thậm chí cả bánh mì cho voi ăn ngon lành, Thảo Oanh cũng lấy một nắm cỏ giơ ra, bất ngờ bị con voi dùng vòi cuốn chặt cả cánh tay quay mạnh, hất tung lên, sau đó dùng chân dẫm lên người...
 
Voi đoàn xiếc quật chết học sinh ở Lào Cai
Vào khuôn viên của hội trường, nơi đang xích con voi của đoàn xiếc, để cho voi ăn ngọn mía, bất ngờ em Oanh bị voi dùng vòi cuốn Oanh, nhấc lên cao và quật xuống, chết tại chỗ.