- Giải thưởng Tạ Quang Bửu 2017 được trao cho 2 nhà khoa học thuộc lĩnh vực Toán học và Hóa học.

Hai nhà khoa học được trao giải thưởng Tạ Quang Bửu 2017 gồm:

PGS.TS. Nguyễn Sum, Trường Đại học Quy Nhơn với công trình "Về bài toán hit của Peterson" (On the Peterson hit problem, dvances in Mathematics, Vol. 274, 432–489).

GS.TS. Phan Thanh Sơn Nam, Trường Đại học Bách Khoa, ĐHQG TP. HCM với công trình “Tổng hợp propargylamine từ N-methylaniline và alkyne đầu mạch thông qua con đường methyl hóa và hoạt hóa trực tiếp liên kết C-H sử dụng vật liệu Cu2(BDC)2(DABCO) làm xúc tác”

(Propargylamine synthesis via sequential methylation and C-H functionalization of N-methylanilines and terminal alkynes under metal-organic-framework Cu2(BDC)2(DABCO) catalysis, Journal of Catalysis, Vol. 319, 258–264).

{keywords}
PGS. TS Nguyễn Sum được trao giải Tạ Quang Bửu 2017 cho lĩnh vực Toán học.

Theo GS Đinh Dũng, Phó Chủ tịch Hội đồng giải thưởng, PGS. TS Nguyễn Sum được trao giải thưởng vì một bài báo dài 57 trang được công bố năm 2105 trên một trong những tạp chí toán học hàng đầu trên thế giới.

Đây là một công trình khoa học đặc biệt xuất sắc trong lĩnh vực tô pô đại số, giải quyết được một trường hợp đặc biệt (k=4) của giả thuyết “hit” do nhà toán học người Mỹ Frank Peterson đề xuất cách đây 30 năm. Đây là một bước tiến mới trong việc giải quyết giả thuyết Peterson kể từ năm 1990.

Công trình được thực hiện hoàn toàn trong nước bởi một tác giả duy nhất chính là PGS.TS Nguyễn Sum.

Với giải thưởng dành cho GS. TS Phan Thanh Sơn Nam là lần đầu tiền Giải Tạ Quang Bửu được trao cho ngành Hóa học.

GS. TS Phan Thanh Sơn Nam là tác giả chính của công trình khoa học xuất sắc về chất xúc tác trong lĩnh vực Hóa học Kỹ thuật. Công trình đã nghiên cứu ứng dụng vật liệu khung hữu cơ-kim loại (MOFs) làm chất xúc tác cho các ứng tổng hợp các hợp chất hữu cơ họ propargylamine. Đặc biệt, công trình đã phát hiện ra một chuyển hóa của N-methilaniline chưa từng được công bố.

Điểm đặc biệt là một công trình khoa học này được thực hiện hoàn toàn ở Việt Nam do 5 tác giả là người Việt Nam, hoàn toàn không có yếu tố nước ngoài. Bài báo khoa học làm nên giải thưởng được các nhà chuyên môn trên thế giới rất quan tâm: bài báo đã được trích dẫn 21 lần.

{keywords}
GS. TS Phan Thanh Sơn Nam (bên phải) bên cạnh sinh viên trong lễ tốt nghiệp. Ảnh: FBNV.

GS Phan Thanh Sơn Nam là GS trẻ nhất năm 2015 khi ông mới 36 tuổi. Từ năm 2010 GS.TS Phan Thanh Sơn Nam đã lãnh đạo nhóm nghiên cứu ở Trường Đại học Bách khoa Thành phố Hồ Chí Minh công bố được 48 bài báo khoa học trên tạp chí quốc tế ISI theo hướng nghiên cứu trên.

Cũng theo GS Đinh Dũng, với 2 giải thưởng được trao năm nay, đây là lần đầu tiên, giải thưởng “rời xa” Hà Nội, trung tâm lớn nhất của cả nước về nghiên cứu cơ bản.

"Điều này một lần nữa khẳng định tính công bằng và minh bạch của giải thưởng, phản ánh sự phát triển đồng đều hơn của nghiên cứu cơ bản trong khoa học tự nhiên ở nước ta" - GS Đinh Dũng khẳng định.

"Cũng như nhiều giải thưởng trước đây, hai giải thưởng năm nay đều “sản xuất tại Việt Nam”. Điều này chứng tỏ nghiên cứu cơ bản trong lĩnh vực khoa học tự nhiên ở nước ta đang tiến nhanh trên con đường để đạt trình độ quốc tế".

Trước đó, ngày 28/4/2017, Hội đồng Giải thưởng Tạ Quang Bửu năm 2017 đã họp xem xét, đánh giá, lựa chọn các nhà khoa học được đề cử.

Kết thúc phiên họp, Hội đồng đã chọn hai (02) nhà khoa học nêu trên, đề nghị Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ trao giải thưởng Tạ Quang Bửu năm 2017.

Năm nay, Hội đồng không đề xuất Giải thưởng cho nhà khoa học trẻ.

Dự kiến, lễ trao giải thưởng Tạ Quang Bửu 2017 sẽ được tổ chức tới đây nhân dịp ngày Khoa học công nghệ Việt Nam 18/5.

Lê Văn