Dinh dưỡng: chìa khóa ‘vàng’ cải thiện chiều cao cho trẻ

Phát triển chiều cao bị ảnh hưởng đến 32% do dinh dưỡng, vì vậy trẻ cần được cung cấp đủ năng lượng từ 4 nhóm dưỡng chất: Chất đạm, tinh bột, chất béo và vitamin, khoáng chất để có cơ hội phát triển chiều cao tối ưu.

Những cột mốc phát triển chiều cao quan trọng

Ngay từ khi còn trong bụng mẹ, chiều cao của trẻ đã bắt đầu chịu ảnh hưởng từ chế độ dinh dưỡng mẹ áp dụng hằng ngày. Trẻ sẽ đạt chiều cao trung bình khoảng 50cm lúc chào đời nếu mẹ áp dụng một chế độ ăn uống hợp lý và tăng khoảng 10-12kg cân nặng trong thai kỳ. Tiếp theo đó, bé sẽ tiếp tục phát triển chiều cao của mình sau khi ra đời đến năm 3 tuổi.

Mức tăng trường chiều cao trung bình của trẻ sơ sinh là 3-4cm/tháng trong vòng 3 tháng đầu. Con số này giảm dần sau đó, cụ thể 2.5cm/tháng khi bé 3-6 tháng tuổi, 1.5-2cm/tháng khi bé 6-9 tháng tuổi và 1-1.5cm/tháng khi bé được 9-12 tháng tuổi. Như vậy, tổng cộng trẻ tăng 25cm chiều cao trong năm đầu đời. Lúc này, chiều cao của trẻ đạt mức 75-78cm, với bé trai là khoảng 75.7cm, bé gái khoảng 74cm. Sau đó, nếu mẹ biết cách cho bé ăn uống đúng chuẩn, bé có thể cao thêm 8-10cm/năm trong vòng 2 năm tiếp theo. Từ 3-10 tuổi ở bé gái, 3-13 tuổi ở bé trai, sự phát triển chiều cao của trẻ chậm dần, chỉ khoảng 6-7cm/năm. Cột mốc quan trọng thứ ba là vào tuổi dậy thì.

Giai đoạn dậy thì bắt đầu khi bé gái được 10-13 tuổi, bé trai là 13-17 tuổi. Bổ sung dinh dưỡng và hướng con sinh hoạt lành mạnh là cách để thúc đẩy sự phát triển chiều cao tốt nhất. Con số này có thể tăng vọt 8-12cm/năm.

Chiều cao nói chung, bị ảnh hưởng bởi rất nhiều yếu tố, trong đó 32% là do dinh dưỡng, 23% do di truyền, 20% do luyện tập và 25% còn lại là do nhiều yếu tố khác. Các yếu tố khác này có thể kể đến như môi trường sống, bệnh tật, sinh hoạt. Vì vậy cha mẹ không nên lo lắng nếu bản thân cha mẹ không được cao to. Chúng ta vẫn có thể giúp con phát triển chiều cao tối ưu với 77% còn lại thông qua dinh dưỡng, luyện tập và sinh hoạt hợp lý.

Bổ sung dinh dưỡng hợp lý

Dinh dưỡng là yếu tố có ảnh hưởng lớn nhất đến không chỉ phát triển chiều cao mà còn tới thể chất, trí tuệ của trẻ. Bổ sung dinh dưỡng cần được làm ngay từ khi người mẹ mang thai. Vì vậy ngoài việc ăn đầy đủ các chất dinh dưỡng, bà bầu còn phải chú trọng việc ăn uống bổ sung các loại vitamin, khoáng chất, đặc biệt là Canxi để giúp thai nhi phát triển tốt. Nên cho bé bú sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu vì theo nhiều nghiên cứu cho thấy, sữa mẹ giúp bé tăng chiều cao tốt hơn sữa công thức.

Đến thời kỳ ăn dặm và sau đó, trẻ cần được bổ sung đủ 4 nhóm chất. Trẻ cần được cung cấp đủ năng lượng từ 4 nhóm dưỡng chất: Chất đạm, tinh bột, chất béo và vitamin, khoáng chất. Trong đó, vitamin, khoáng chất quan trọng nhất là canxi, vitamin D, vitamin A, sắt và kẽm.

Theo Thư viện Y khoa Quốc gia Hoa Kỳ, beta caroten là một vitamin cần thiết cho sự tăng trưởng xương bởi vì nó được chuyển đổi thành vitamin A, giúp duy trì tốc độ tăng trưởng bình thường và phát triển xương. Vitamin A rất cần thiết cho sự tăng trưởng của trẻ, giúp hình thành khung xương… Thiếu vitamin A trẻ chậm lớn, không cao.

Các nghiên cứu đều khẳng định trong dầu gấc rất giàu những chất carotenoid như beta-caroten, lycopen... Nhờ những enzyme của gan và tụy, betacarotene trong dầu gấc được phân hủy thành hai phân tử vitamin A. Mặc dù hàm lượng vitamin A này rất cao (gấp gần 2 lần dầu gan cá thu, 12-15 lần cà-rốt và gần 70 lần cà chua...) nhưng lại không gây độc cho cơ thể bé như khi ta sử dụng một hàm lượng tương tự vitamin A tổng hợp. Trái lại, nó còn dễ hấp thu và không làm hại gan.

Bên cạnh chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, mẹ cũng nên khuyến khích và tạo điều kiện cho con tham gia thường xuyên vào các hoạt động thể dục, thể thao. Môn thể thao được nhiều chuyên gia khuyến cáo rất tốt cho chiều cao của trẻ: Bóng rổ, bóng chuyền, bơi lội

Trẻ cũng cần ngủ đủ, nghỉ đúng. Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển chiều cao của trẻ. Cụ thể, một giấc ngủ sâu bắt đầu từ khoảng 21 giờ, vì khoảng 22-3 giờ sáng là lúc cơ thể tiết ra hormone tăng trưởng cao nhất.

Doãn Phong