Các loài động vật thuộc linh trưởng, cá heo thậm chí cả mực đã chứng minh khả năng tự nhận thức của mình, nhưng liệu chúng có thực sự đủ thông minh để kết liễu cuộc đời? Hay tự tử chỉ xảy ra ở loài người?

Chú chó trên chiếc thuyền này dường như không thích thú với chuyến đi của mình. Ảnh: Lifeslittlemysteries.

Từ xưa tới nay, ta tin rằng tự tử chỉ có ở loài người, Duncan Wilson nhà nghiên cứu từ đại học Machester vương quốc Anh cho hay: “Thiếu khả năng hình dung và thi hành cái chết đối với bản thân, các loài động vật dường như bị thúc đẩy bởi bản năng tự bảo tồn”.

Nhưng lịch sử dường như đi ngược lại ý kiến này, Duncan nói. Lấy ví dụ, có một loạt các bài báo ở cuối những năm 80 về các “vụ tử tử của loài vật” bao gồm các con chó tự ném mình vào mộ của chủ cho tới chết, một con mèo tự treo mình sau cái chết của những đứa con, và những con ngựa tự vẫn vì bị ngược đãi trong nhiều năm. Thậm chí ở Scotland có một cây cầu nổi tiếng nơi mà rất nhiều chú chó đã tự gieo mình xuống dòng sông.

Bức tranh trở nên bí ẩn. Hành động được coi là tự tử khi cá nhân hiểu rõ việc làm đó sẽ dẫn tới cái chết. Loại tư duy trừu tượng này không có ở động vật, ngay cả với những loài rất thông minh.

Khả năng cao hơn là động vật vô tình chấm dứt cuộc sống khi buồn bã hoặc cô đơn. Các con vật với mối liên hệ họ hàng khăng khít thường thay đổi hành vi sau khi mất một người anh em. Ví dụ những chú chó trong các trường hợp trên bị trầm cảm, bỏ ăn, mất tập trung cho tới khi chết. Những hành vi gây ra bởi sự trầm cảm không giống với tự tử, mặc dù cả 2 đều dẫn tới cái chết.

Tự kết liễu trong thế giới tự nhiên khá phổ biến. Nhà khoa học tới từ trường đại học bang Floria, Thomas Joiner đã chỉ ra một vài ví dụ trong cuốn sách của chính ông Bí ẩn về tự tử (nhà xuất bản Harvard, 2010). Một vài con rệp vừng sẽ tự nổ khi bị đe dọa bởi các con cánh cam để bảo vệ anh em của chúng vì “vụ nổ” nhỏ ấy có thể giết chết con cánh cam. Các hành động không được coi là tự tử này cho ta thấy bảo tồn giống loài đôi khi đồng nghĩa với sự hy sinh của một cá nhân.

Ngọc Ánh