Theo báo cáo của Liên minh HTX Việt Nam, số lượng HTX có xu hướng tăng lên, cả nước thành lập mới 10.973 HTX phi nông nghiệp; đồng thời giải thể 6.483 HTX; cơ cấu HTX phi nông nghiệp thay đổi theo hướng tích cực, lĩnh vực môi trường và dịch vụ có xu hướng tăng. 

Cuối năm 2018 có 8.744 HTX phi nông nghiệp, tăng hơn 2 lần so với năm 2003 và chiếm tỷ trọng 39% trong tổng số HTX trong nền kinh tế. Số lượng HTX phi nông nghiệp ở các vùng kinh tế có xu hướng tăng từ 1,5 đến 4 lần. 

Bên cạnh đó, số lượng thành viên HTX phi nông nghiệp trong gia đoạn 2003-2018 tăng 3 lần. Cuối năm 2018 có 3,1 triệu thành viên, chiếm 44,3% tổng số thành viên của khu vực HTX.

Vốn điều lệ tăng  5,2 lần , từ 3.255 tỷ năm 2003 tăng lên 18.402 tỷ đồng . Năm 2018 vốn điều lệ bình quân của 1 HTX là 1,85 tỷ đồng gấp 6 lần so với HTX nông nghiệp.  Cuối năm 2018 tổng giá trị tài sản của các HTX phi nông nghiệplà 158.643 tỷ đồng, chiếm 92% tổng giá trị tài sản của HTX và tăng 7,2 lần so năm 2003.

{keywords}
Phó thủ tướng Vương Đình Huệ thăm các gian hàng của các HTX tại Hội nghị (ảnh Chinhphu.vn)

Báo cáo của Liên minh HTX Việt Nam cũng cho thấy số lao động của HTX phi nông nghiệp ngày càng tăng lên, keo theo đó, thu nhập của lao động cũng từ 15,2 triệu đồng/người năm 2003 lên 59,1 triệu đồng/người năm 2018.

Tại Hội nghị Tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết số 13-NQ/TW ngày 18//3/2003 về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trong lĩnh vực phi nông nghiệp diễn ra ngày 30/7, Phó chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Nguyễn Văn Thịnh, cho biết, phần lớn HTX phi nông nghiệp hoạt động kinh doanh có hiệu quả, đạt tỉ lệ 50-83% tổng số HTX trong từng loại hình, cao hơn so với HTX nông nghiệp. Bình quân 1 HTX có doanh thu 8,5 tỷ đồng và lãi khoảng 500 triệu đồng, tăng 2-5 lần so với năm 2003.

Khẳng định KTTT, HTX là các thành phần quan trọng của nền kinh tế, Giám đốc phát triển HTX Hà Lan, tiết lộ,  nước này có 2.500 HTX nông nghiệp và phi nông nghiệp nhưng đóng góp tới 18% vào GDP quốc gia. Dân số Hà Lan chỉ 17 triệu nhưng có đến 30 triệu thành viên HTX, nghĩa là trung bình mỗi người dân là thành viên của 1,7 HTX. 

HTX nhiều nhưng còn manh mún, nhỏ lẻ

Tham dự hội nghị, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ - Trưởng Ban chỉ đạo đổi mới và phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã, cho biết, Nghị quyết 13 ban hành năm 2002 nêu “KTTT hiện nay còn nhiều mặt yếu kém, năng lực nội tại hạn chế...”. Tới năm 2013 sau khi cả nước tổng kết 10 năm thực hiện phát triển KTTT, Bộ Chính trị ban hành Kết luận số 56 vẫn còn đánh giá “KTTT vẫn chưa thoát khỏi tình trạng yếu kém kéo dài” với chỉ 15% tổng số HTX hoạt động hiệu quả, cá biệt có nơi chỉ 10%. 

Theo Phó thủ tướng, HTX đã thoát khỏi tình trạng yếu kém và chất lượng, số lượng được nâng lên. Nguyên nhân là do sự quan tâm, vào cuộc của cấp uỷ, chính quyền các địa phương trên cả nước trong quyết liệt cụ thể hoá, triển khai Nghị quyết của Trung ương. 

Tuy nhiên, dựa vào thực tiễn của đất nước và bài học của các quốc gia trên thế giới, Phó thủ tướng Vương Đình Huệ cho rằng, KTTT ở Việt Nam vẫn chưa tương xứng với vị thế và vai trò vốn có đối với nền kinh tế quốc dân. Số lượng HTX nhiều nhưng đa phần manh mún, nhỏ lẻ, chưa đúng với xu hướng ở các nước khác và tinh thần chỉ đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “HTX là hợp sức hợp vốn”. 

{keywords}
Theo Liên minh HTX Việt Nam, các HTX phi nông nghiệp ngày càng hoạt động có hiệu quả

Đặc biệt, vẫn còn những nhận thức khác nhau về HTX khi có nơi coi HTX là doanh nghiệp, có nơi coi là tổ chức kinh tế - xã hội. Phó thủ tướng cho rằng đó là sự lúng túng về địa vị pháp lý của HTX.

Để tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 13, Phó Thủ tướng giao các bộ, ngành, địa phương và Liên minh HTX Việt Nam nghiên cứu chỉnh sửa Luật HTX năm 2013 theo hướng tăng cường trách nhiệm của các thành viên trong HTX về phát triển tài sản không chia, phát triển thành viên… 

Các bộ, ngành tiếp tục đánh giá các chính sách đất đai, tín dụng, cơ sở hạ tầng, tiếp cận thị trường, ứng dụng khoa học công nghệ… để thực hiện hiệu lực, hiệu quả hơn trong thực tiễn, tạo ra sức bật mới cho các HTX và các thành viên. 

Về quy định cung ứng dịch vụ, hàng hóa cho khách hàng không phải là thành viên của HTX không qua 50% tổng giá trị cung ứng của HTX (Quy định tại Nghị định 107/2017/NĐ-CP), Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cho rằng cần phải xem lại quy định này. Bởi các dịch vụ, hàng hóa trước hết để thoả mãn nhu cầu nội bộ HTX trước. Còn nếu dư thừa thì hoàn toàn có thể cung cấp ra bên ngoài nhằm tạo ra nguồn lực giúp HTX thực hiện chức năng kinh tế-xã hội của mình.

Đối với các địa phương, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đề nghị xây dựng và ban hành cơ chế, chính sách đặc thù phát triển HTX phi nông nghiệp mà địa phương có tiềm năng, lợi thế; ưu tiên thực hiện hiệu quả một số chính sách ưu đãi, hỗ trợ cho HTX lĩnh vực phi nông nghiệp phát triển.Đồng thời kiện toàn, tổ chức lại bộ máy quản lý, tạo sự thống nhất nhằm khắc phục tình trạng chồng chéo, phân tán trong quản lý Nhà nước…

Tâm An