- Tổng thư ký ASEAN Surin Pitsuwan cho biết: Trung Quốc đã đồng ý tham gia vào quá trình soạn thảo bộ Quy tắc Ứng xử tại Biển Đông (COC) với ASEAN. Tuy nhiên, ông Surin cho rằng đây chưa là giải pháp cuối cùng và bền vững để tháo gỡ các xung đột hiện nay giữa các bên tuyên bố chủ quyền tại vùng biển tranh chấp.

Hội nghị Ngoại trưởng ASEAN lần thứ 45 và Diễn đàn An ninh Khu vực 19 sẽ kéo dài từ ngày 7-13/7 tại Phnom Penh, Campuchia. Ảnh: Thu Lượng

Vấn đề được cho là mắc mớ hiện nay của ASEAN trong việc thảo luận như thế nào về bộ nguyên tắc ứng xử này là: nên hay không nên đàm phán với Trung Quốc. Về nội bộ, ASEAN hoàn toàn có thể tự đàm phán với nhau để giải quyết các khúc mắc vì phương châm của cả nhóm là “đồng thuận chung”.

Nếu như Trung Quốc không tham dự vào việc soạn thảo COC thì việc thảo luận trong ASEAN sẽ là vô nghĩa. Tuy nhiên, Tổng thư ký Surin khẳng định rằng Trung Quốc sẽ cùng ASEAN tham gia vào quá trình này.

“Giờ đây, ASEAN chúng tôi đã sẵn sàng đàm phán với Trung Quốc về vấn đề Biển Đông và Trung Quốc cũng sẵn sàng đối thoại với ASEAN về vấn đề này” – bà Soeung Rathchavy,  Quốc vụ khanh Bộ Ngoại giao và Hợp tác Quốc tế Campuchia, cho biết.

Hội nghị lần này tập trung vào việc thực thi Tuyên bố về Nguyên tắc ứng xử giữa các bên tại Biển Đông (DOC). Liên quan tới vùng biển này, bà Soeung Rathchavy cho biết rằng các quan chức cấp cao đã tổng kết các điểm then chốt để trình bày bộ Nguyên tắc Ứng xử của khu vực.

Nhưng như cách giải thích của ông Surin thì điều này cũng không đảm bảo cho các bên tìm ra giải pháp để tháo gỡ các xung đột hiện nay tại Biển Đông đang có chiều hướng leo thang hiện nay.

“Giải pháp bền vững nhất cho vấn đề này sẽ đạt được thông qua đối thoại và đồng thuận song phương. Hầu hết các quốc gia trong khu vực ASEAN đều liên quan tới tuyên bố/ phản đối chủ quyền tranh chấp lãnh thổ” – ông Surin nhận định.

Tổng thư ký ASEAN Surin Pitsuwan. Ảnh: Thu Lượng

Mặc dù chỉ có một số quốc gia thành viên của ASEAN có tuyên bố chủ quyền đối với vùng biển này, nhưng Tổng thư ký ASEAN cho biết: đây vẫn là một vấn đề nằm trong mối ‘quan tâm chung’ của cả khu vực.

“Không phải tất cả các quốc gia ASEAN liên quan tới vấn đề này, nhưng ASEAN coi đây là mối quan tâm chung của cả khu vực và muốn nhìn thấy cả khu vực này, cả vùng biển này được quản lý một cách hiệu quả. Chúng ta không muốn chứng kiến xung đột nổ ra và bạo lực, vì nó không giải quyết được vấn đề gì.

Những gì mà ASEAN đang cố gắng làm là kiềm chế, kiểm soát xung đột tiềm tàng có thể tác động tới ổn định và an ninh trong khu vực” – ông Surin khẳng định.

Trong phiên khai mạc buổi Tham vấn không chính thức về Bộ Quy tắc Ứng xử tại Biển Đông (COC) sáng nay, Thứ trưởng Ngoại giao Việt Nam Phạm Quang Vinh một lần nữa nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đối thoại, trao đổi giữa ASEAN và Trung Quốc trong việc xây dựng Bộ Quy tắc Ứng xử (COC) “vấn đề cần phải giải quyết”.

“Các nước ASEAN và Trung Quốc đều nhất trí cần duy trì không khí củng cố lòng tin và đối thoại xây dựng vì hòa bình, an ninh, ổn định và hợp tác trong khu vực” – Thứ trưởng Việt Nam phát biểu mở đầu buổi hội nghị.

Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc - bà Phó Oanh- chia sẻ quan điểm của Trung Quốc về việc tiếp tục thực hiện đầy đủ, và hiệu quả Tuyên bố về Ứng xử của các bên trên Biển Đông (DOC), và bắt đầu tiến trình đối thoại Bộ Quy tắc Ứng xử (COC) giữa ASEAN và Trung Quốc.

Trong căn phòng diễn ra buổi Tham vấn, Trưởng SOM (trưởng đoàn quan chức cấp cao) của Trung Quốc chào hỏi thân thiện và tươi cười với các Trưởng SOM của Indonesia, Campuchia, Việt Nam.

Phái đoàn Việt Nam do Thứ trưởng Phạm Quang Vinh dẫn đầu ngồi đối diện với phái đoàn Trung Quốc.

Trưởng SOM của Philippines là bà Erlinda. F. Basilio ngồi gần với vị trí của Trung Quốc và giữ im lặng. Trưởng SOM của Trung Quốc và Philippines không hề nhìn nhau và không tỏ thái độ. Căng thẳng giữa Philippines và Trung Quốc nổ ra trong những tháng gần đây đang có xu hướng leo thang tại bãi cạn mà Manila gọi là Scarborough còn Trung Quốc gọi là Hoàng Nham.

Theo lịch trình, Hội nghị Ngoại trưởng ASEAN lần thứ 45 và Diễn đàn An ninh Khu vực 19 sẽ kéo dài từ ngày 7-13/7 tại Phnom Penh, Campuchia.

Thu Lượng (từ Phnom Penh)