Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới là nội dung của Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 5/8/2008 Hội nghị lần thứ 7, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X về "Nông nghiệp, nông dân, nông thôn", Nghị quyết số 19-NQ/TW ngày 16/6/2022 của Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về nông nghiệp, nông dân, nông thôn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm tổ chức triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, thúc đẩy thay đổi nông thôn trên nhiều mặt, trong đó có lĩnh vực quy hoạch, kiến trúc nông thôn. Trên cơ sở văn bản quy định pháp luật liên quan đến quy hoạch, kiến trúc nông thôn như: Luật Xây dựng, Luật Nhà ở, Luật Kiến trúc; Định hướng phát triển kiến trúc Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 tại Quyết định số 1246/QĐ-TTg ngày 19/7/2021, Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025 tại Quyết định số 263/QĐ-TTg ngày 22/2/2022; các Quyết định số: 318/QĐ-TTg, 319/QĐ-TTg, 320/QĐ-TTg ngày 8/3/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Bộ tiêu chí quốc gia xây dựng nông thôn mới các cấp theo các mức độ đạt chuẩn, nâng cao, kiểu mẫu.
Ngày 7/2/2023, Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị số 04/CT-TTg về việc định hướng phát triển quy hoạch kiến trúc nông thôn Việt Nam, tạo bản sắc và giữ gìn kiến trúc truyền thống. Theo đó, các nhiệm vụ về hoàn thiện về hệ thống các văn bản pháp luật; văn bản hướng dẫn và các quy chuẩn, tiêu chuẩn, giải pháp về quy hoạch trong thời gian tới cũng đã được đặt ra nhằm gắn xây dựng nông thôn mới với quá trình đô thị hóa.
Bên cạnh đó, để nâng cao công tác quản lý, phù hợp và thể chế hóa định hướng lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng và Nhà nước về quy hoạch, kiến trúc hướng tới việc xây dựng nông thôn mới giàu bản sắc, hiện đại và bền vững.
Từ góc độ chuyên môn, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Trần Thanh Nam đề nghị, cần tập trung đề xuất phương thức, cách thức, giải pháp triển khai để phát huy hiệu quả thực hiện quy hoạch trong xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025. Trong đó, quán triệt nội dung Chỉ thị số 04, đẩy mạnh công tác tổ chức triển khai quy hoạch trong xây dựng NTM và thống nhất quan điểm và nội dung để gắn kết giữa quy hoạch nông thôn mới với quá trình đô thị hóa giai đoạn 2021-2025 phù hợp với đặc thù của các vùng miền (đồng bằng, miền núi, hải đảo…).
Theo đó, hệ thống văn phòng điều phối nông thôn mới các cấp cần tập trung tham mưu thực hiện tốt những nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm như kế thừa bộ máy đã được xây dựng giai đoạn 2016 – 2020; đảm bảo đồng bộ, thống nhất về vị trí, chức năng, nhiệm vụ, đảm bảo chuyên trách, chuyên nghiệp, ổn định… Đồng thời, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, thống nhất nhận thức, thay đổi tư duy cho cán bộ và người dân về thực hiện xây dựng nông thôn mới gắn với xây dựng nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh.
Đặc biệt là phát triển kinh tế nông thôn theo hướng chuyển từ đơn giá trị sang đa giá trị, văn phòng điều phối nông thôn mới cấp tỉnh tập trung tham mưu ban chỉ đạo, UBND cấp tỉnh hoàn thành việc ban hành kế hoạch triển khai 6 chương trình chuyên đề…